Pierwotna czarna dziura (ang. primordial black hole, PBH) – hipotetyczny typ czarnych dziur, który mógł powstać tuż po Wielkim Wybuchu, w odróżnieniu od normalnych czarnych dziur nie powstały one w procesie zapadania grawitacyjnego, ale bezpośrednio z niezwykle gęstej materii powstałej po Wielkim Wybuchu, a jeszcze obecnej w pierwszej fazie ekspansji Wszechświata[1].

W zależności od przyjętego scenariusza powstawania pierwotnych czarnych dziur mogą one mieć masę maksymalną wynoszącą do 100 tys. mas Słońca[2], a ponieważ nie powstały w wyniku kolapsu grawitacyjnego, masa minimalna stabilnych pierwotnych czarnych dziur może być znacznie mniejsza od minimalnej masy zwykłych czarnych dziur i wynosić znacznie mniej niż masa Słońca[3], możliwe było także powstanie jeszcze mniej masywnych czarnych dziur, ale zostałyby one bardzo szybko zniszczone z powodu oddziaływań kwantowych[4].

Dotychczas nie odkryto jeszcze żadnych dowodów na powstanie czy istnienie PBH[3]. W 1974 Stephen Hawking wysunął hipotezę, że obiekty tego typu mogą istnieć w halo Drogi Mlecznej i ich istnienie może być potwierdzone poprzez wykrycie emitowanego przez nie promieniowania Hawkinga. Szukanie śladów PBH jest jedną z misji satelity GLAST. Jeżeli jednak teoretycznie przewidywane promieniowanie Hawkinga w rzeczywistości nie istnieje, wykrycie PBH może być zadaniem niezwykle trudnym z powodu bardzo małej masy i rozmiarów tych obiektów. Hipoteza, że mikroskopowe PBH mogą nawet praktycznie niezauważone przelatywać przez Ziemię[5], jest krytykowana opiniami, zgodnie z którymi PBH poruszając się z prędkością ponaddźwiękową w atmosferze Ziemi wywoływałyby falę uderzeniową i dźwięk[6][7].

Przypisy

  1. ↑ Oscar del Barco Novillo, How could we detect atom-sized primordial black holes?, „The Conversation”, The Conversation Media Group Ltd, 8 lutego 2023 [dostęp 2023-02-13] (ang.).
  2. ↑ Did the big bang spawn trillions of black holes?. New Scientist. s. 2007-09-17. [dostęp 2008-12-20].
  3. 1 2 The Naked Singularity. [dostęp 2008-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-01-10)].
  4. ↑ Burrowing black holes devoured first stars from within. New Scientist, 2008-12-19. [dostęp 2008-12-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-18)].
  5. ↑ Blackholes in your backyard. New Scientist, 2007-01-03. [dostęp 2008-12-20].
  6. ↑ Can one detect passage of small black hole through the Earth?. [dostęp 2008-12-20].
  7. ↑ Passage of small black hole through the Earth. Is it detectable?. [dostęp 2008-12-20].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.