Peter von Danczk
Ilustracja
Historia
 Gdańsk
Wejście do służby

1471 (służba kaperska w Gdańsku)

Wycofanie ze służby

1478

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

około 800 ton

Długość

całkowita: ok. 51 m
wzdłuż stępki:31 m

Szerokość

ok. 12 m

Zanurzenie

ok. 5m

Napęd
3 maszty
około 760 m² żagli
Uzbrojenie
17 dział, 15 kusz, 1 hakownica
Załoga

50 marynarzy, 300 żołnierzy piechoty morskiej

Peter von Danczk (flam. Peter van Rosseel) – XV-wieczny gdański statek – karaka, błędnie nazywana "wielką karawelą". W literaturze niemieckiej znany jako "Peter von Danzig", w polskiej – "Piotr z Gdańska"[1].

Zbudowany w Bretanii pod nazwą "Pierre de La Rochelle", był jednym z pierwszych tak okazałych statków. W 1462 przypłynął do Gdańska z dużym ładunkiem soli z La Rochelle. W Gdańsku uległ poważnemu uszkodzeniu na skutek uderzenia pioruna podczas burzy. Awaria okazała się kosztowna w naprawie i armator statku Peter de Nautis zaciągnął w tym celu pożyczkę w Gdańsku. W następstwie kilkuletniego remontu i śmierci armatora, który nie spłacił długu, statek został przejęty przez miasto Gdańsk i przemianowany na "Peter von Danczk" (Piotr z Gdańska). Był wówczas największym statkiem na Bałtyku, większym od najczęściej eksploatowanych kog, a nawet od holków. Jako nowość miał gładkie karawelowe poszycie kadłuba zamiast stosowanego powszechnie na północy Europy poszycia zakładkowego.

W 1470 statek uzbrojono i wyposażono jako okręt kaperski gdańskiej floty hanzeatyckiej. Hanza prowadziła wówczas wojnę z królem Anglii Edwardem IV na tle przywilejów handlowych. W 1471 "Peter von Danczk", dowodzony przez gdańszczanina Berndta Pawesta, pożeglował do Brugii, skąd prowadził działania przeciw żegludze angielskiej i francuskiej. W 1472 statek zakupili od miasta gdańszczanie Johann Sidinghusen, Tideman Valandt i Reinhold Niederhoff. Od 1473, pod dowództwem Pawła Beneke okręt prowadził z powodzeniem działania przeciw Anglii[2]. Największy rozgłos przyniosło mu zdobycie u angielskich wybrzeży płynącej z Brugii do Southampton florencko-burgundzkiej galery "San Matteo"[3] 27 kwietnia 1473, na której zdobyto wielki łup wyceniony na około 48 tys. guldenów, w tym obraz Hansa Memlinga "Sąd Ostateczny", przekazany następnie przez Reinholda Niederhoffa Kościołowi Mariackiemu w Gdańsku. Kiedy działania wojenne zakończono w 1474 pokojem w Utrechcie, okręt rozbrojono, lecz nadal wykorzystywano w żegludze handlowej. Prawdopodobnie w 1478 roku w drodze z La Rochelle uległ uszkodzeniu tak znacznemu, że zdecydowano o zaniechaniu jego remontu i o rozebraniu wraka.

Dane techniczne

  • typ: trójmasztowa karaka
  • długość całkowita: ok. 52 m
  • długość pokładu: ok. 43 m
  • szerokość: ok. 12 m
  • zanurzenie: ok. 5 m
  • nośność: ok. 400 łasztów = ok. 800 ton (inne dane: 500 łasztów /1000 ton)
  • powierzchnia żagli: ok. 760 m²
  • załoga: ok. 350 (jako okręt wojenny)


Sąd Ostateczny Memlinga zdobyty przez załogę "Peter von Danczk"

Przypisy

  1. ↑ Oryginalna forma nazwy "Peter von Danczk" za Józef W. Dyskant: Zatoka Świeża 1463. Przebieg działań wojny trzynastoletniej na morzu i wodach śródlądowych na tle rozwoju żeglugi w połowie XV wieku. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1987.
  2. ↑ Zbeletryzowane dzieje okrętu i jego dowódcy przedstawił Sławomir Sierecki w książeczce Sokół Morski (Wydawnictwo Morskie, s. "Miniatury Morskie", Gdynia 1959).
  3. ↑ Zbudowana w Pizie (często w polskiej literaturze błędnie nazywana galeonem), pływała pod banderą burgundzką, a była współwłasnością m.in. księcia Burgundii Karola Śmiałego i florenckiego banku Medyceuszy (K. Gerlach: Tajemnicza galera i absurdalny galeon, „Morze, Statki i Okręty” nr 1/2009).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.