Patrynia
Ilustracja
Patrynia trójdzielna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

szczeciowce

Rodzina

przewiertniowate

Rodzaj

patrynia

Nazwa systematyczna
Patrinia A. L. Jussieu
Ann. Mus. Natl. Hist. Nat. 10: 311. Oct 1807[3]
Typ nomenklatoryczny

P. sibirica (Linnaeus) A. L. Jussieu[3]

Synonimy
  • Fuisa Rafinesque[3]

Patrynia (Patrinia) – rodzaj roślin z rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae), z podrodziny Valerianoideae, dawniej wyodrębnianej zwykle jako rodzina kozłkowate (Valerianaceae). Do rodzaju należy ok. 20[4]–25[5] gatunków, z czego jeden rośnie na wschodnich krańcach Europy, a pozostałe w Azji środkowej, wschodniej i północnej[5][6][4]. Niektóre gatunki (najczęściej patrynia trójdzielna P. triloba[5]) uprawiane są jako ozdobne, zwykle w ogrodach naturalistycznych, na rabatach bylinowych[7], w ogrodach skalnych[5]. Kwiatostany używane są do tworzenia świeżych kompozycji[7].

Morfologia

Pokrój
Byliny, rzadko rośliny dwuletnie. Organy podziemne – korzeń palowy lub kłącze – silnie i nieprzyjemnie pachnące[4]. Łodygi wyprostowane, nagie, rzadko drewniejące u nasady[7].
Liście
Skupione w rozecie przyziemnej zwykle pojedyncze lub pierzasto wcinane lub złożone, liście łodygowe naprzeciwległe, pojedyncze, wcinane lub złożone pierzasto[4] lub dłoniasto[7]. Brzeg liścia ząbkowany, piłkowany, rzadziej cały[4].
Kwiaty
Niewielkie (do 6 mm[4]), zebrane w rozgałęzione wierzchotki, w każdym rozgałęzieniu wsparte podsadką[7]. Kielich drobny, 5–ząbkowy[7]. Korona kwiatu zwykle żółta, rzadziej biała, zrośnięte u dołu rurkowato lub dzwonkowato, z nieco nierównymi, rozpostartymi 5 łatkami na końcach. U nasady korona bywa rozdęta lub nawet z ostrogą[7], wewnątrz jest owłosiona[4]. Pręciki cztery[7], w nierównych parach. Nitki dłuższej, wystającej z korony pary pręcików są owłosione, a tych krótszych – nagie[4]. Szyjka słupka zwieńczona główkowatym lub palczasto podzielonym znamieniem[4].
Owoce
Niełupka jajowata lub podługowata, z trwałym, czasem powiększającym się kielichem i rozrastającą się w aparat lotny przysadką[4].

Systematyka

Rodzaj tradycyjnie zaliczany był do rodziny kozłkowatych (Valerianaceae). Rodzina ta od systemu APG II z 2003 włączana jest w randze podrodziny Valerianoideae Rafinesque do rodziny przewiertniowatych Caprifoliaceae (opcjonalnie, a od systemu APG III z 2009 już zupełnie)[2][8].

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List[9] i Kew Gardens[6])[10]
  • Patrinia gibbosa Maxim. – patrynia garbata
  • Patrinia glabrifolia Yamam. & Sasaki
  • Patrinia heterophylla Bunge
  • Patrinia intermedia (Hornem.) Roem. & Schult.
  • Patrinia monandra C.B. Clarke
  • Patrinia rupestris (Pall.) Dufr.
  • Patrinia scabiosifolia Link – patrynia driakwiolistna
  • Patrinia scabra Bunge
  • Patrinia serratulifolia (Trevir.) Fisch. ex DC.
  • Patrinia sibirica (L.) Juss.
  • Patrinia speciosa Hand.-Mazz.
  • Patrinia trifoliata L. Jin & R.N. Zhao
  • Patrinia triloba Miq. – patrynia trójdzielna
  • Patrinia villosa Juss.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-03] (ang.).
  3. 1 2 3 Patrinia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-02].
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Patrinia Jussieu. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-07-03].
  5. 1 2 3 4 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 686, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Patrinia Juss.. [w:] Plants of the World [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-07-03].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 Beata Grabowska, Tomasz Kubala: Encyklopedia bylin, tom II, K–Z. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo, 2012, s. 657. ISBN 978-83-7506-846-7.
  8. ↑ Genus: Patrinia Juss.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-03].
  9. ↑ Patrinia. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-03].
  10. ↑ Nazwy polskie według: Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 137. ISBN 978-83-925110-5-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.