 | |||||||||
| Nazwa chińska | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
Palenie ksiąg i grzebanie uczonych – okres w historii Chin pomiędzy 213 a 206 rokiem p.n.e., kiedy prowadzono politykę niszczenia klasycznych ksiąg chińskich i prześladowania konfucjańskich uczonych.
Politykę tę realizowano za panowania Pierwszego Cesarza dynastii Qin, który został do niej przekonany przez swego kanclerza Li Si (taką wersję wydarzeń przedstawił w Zapiskach historyka Sima Qian). Li Si był reprezentantem legizmu i podjął próbę zlikwidowania konkurencyjnych szkół filozoficznych nakazując zniszczenie ich tekstów kanonicznych. Wyjątkiem miały być jedynie teksty legistyczne, a także poświęcone kwestiom praktycznym, jak m.in. medycyna, rolnictwo i wróżbiarstwo[1].
Na skutek palenia ksiąg przepadła bezpowrotnie ogromna część chińskiego piśmiennictwa, choć część tekstów odtworzono później z pamięci. Jednocześnie uśmiercano osoby, które zajmowały się studiowaniem zakazanych ksiąg. Najgłośniejszym przykładem tej eksterminacji stało się w 211 roku p.n.e. pogrzebanie żywcem 460 uczonych (według niektórych interpretacji ludzi ci zostali najpierw uśmierceni i pogrzebano ich martwych).
W Zapiskach historyka
Według kroniki Sima Qiana, rozdz. 6., Annały Pierwszego Cesarza Qin (rok 213 p.n.e.): Kanclerz Li Si rzekł: Proszę, aby wszelkie zapiski historyczne poza qinowskimi zostały spalone. Z wyjątkiem uczonych, których obowiązkiem [jest posiadanie ksiąg], wszyscy, którzy ośmielają się posiadać ukryte kopie Księgi Pieśni, Księgi Dokumentów i [inne] pisma Stu Szkół, przekażą je gubernatorom i komendantom wojskowym w celu spalenia. Każdy, kto się ośmieli dyskutować o Księdze Pieśni, Księdze Dokumentów, zostanie publicznie stracony. Kotokolwiek [ośmieli się] krytykować teraźniejszość odnosząc się do przeszłości[2], [tego] klan [zostanie stracony]. [Każdy] urzędnik, który dowie się o naruszeniach [tych praw] i o tym nie poinformuje, zostanie współwinny. Kto po trzynastu dniach od wydania [tego] edyktu nie spali [ksiąg], ten zostanie napiętnowany i zesłany do budowy Wielkiego Muru. Wyjątkiem będą księgi o medycynie, wróżeniu i rolnictwie. Kto chce poznać szczegóły edyktu, niechaj zwróci się do urzędników.[3]
Przypisy
- ↑ Encyklopedia historyczna świata. T. III. Kraków: Agencja Publicystyczno-Wydawnicza Opres, 2000, s. 43-44. ISBN 83-85909-61-3.
- ↑ Legiści uważali, że przeszłość nie może być miarą teraźniejszości i władca nie powinien się nią sugerować w ustanawianiu praw; było to stanowisko przeciwne wobec konfucjanizmu, który idealizował przeszłość i głosił potrzebę studiowania historii oraz naśladowania przodków i dawnych władców.
- ↑ Tekst oryginalny: "丞相李斯曰：「臣請史官非秦記皆燒之。非博士官所職，天下敢有藏詩、書、百家語者，悉詣守、尉雜燒之。有敢偶語詩書者棄市。以古非今者族。吏見知不舉者與同罪。令下三十日不燒，黥為城旦。所不去者，醫藥卜筮種樹之書。若欲有学法令，以吏为师」"