Pałac w Dolsku
Symbol zabytku nr rej. A-491 z 8.09.1977, z 31.12.1979 i z 28.11.2014[1]
Ilustracja
Pałac w 2011 roku - obecnie podnosi się z ruiny (2020)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Dolsk

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

ze środowiska Karla Friedricha Schinkla

Kondygnacje

2

Powierzchnia użytkowa

1100 m²

Rozpoczęcie budowy

XVI w.? (zamek)

Ważniejsze przebudowy

XVIII w., 1828, 1845, 1889

Zniszczono

1967

Odbudowano

w trakcie

Pierwszy właściciel

von Schönebeck (zamek)

Kolejni właściciele

1792-1897 von Tresckow
1898-1932(33) von Voss-Dölzig,
1933-45 III Rzesza
1945-93 państwo polskie, od 1993 prywatny właściciel

Położenie na mapie gminy Dębno
Mapa konturowa gminy Dębno, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego
Mapa konturowa powiatu myśliborskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Ziemia52°48′40,7″N 14°50′06,5″E/52,811306 14,835139

Pałac w Dolskupałac w stylu neogotyku angielskiego, znajdująca się w Dolsku, na polanie parkowej w odsunięciu od dziedzińca folwarku, w pobliżu południowego brzegu jeziora Dolsk. W czasach świetności zwany był małym Sanssouci[2]. Od połowy lat 90. sukcesywnie restaurowany przez prywatnych właścicieli.

Historia

Wizerunki
Pałac przed II wojną światową

Okres powstania budowli nie jest znany, wiadomo jedynie ze źródeł, że do XVI w. właścicielami Dolska i zamku była rodzina von Schönebeck. Pierwsza wzmianka o rezydencji właścicieli majątku pochodzi z 1713 r., gdy właścicielem Dolska był Friedrich W. von der Marwitz. W XVIII w. zamek został powiększony o trzy skrzydła, z zachowaniem w piwnicach fragmentów starszego założenia[3]. Ukończona w 1828 r. przebudowa z inicjatywy Karla von Tresckow, według projektu architekta związanego ze środowiskiem Karla Friedricha Schinkla, ukształtowała w dużej mierze obecny wygląd obiektu. W kolejnych przebudowach w latach 1845 i 1889 zastosowano formy neogotyckie i motywy nawiązujące do baroku, m.in. powstały 3 wieże, taras oraz dodano elementy dekorujące dachu, tj. lukarny i iglice. W latach 1933-1945 obiekt stał się własnością III Rzeszy i pełnił funkcję szkoły, kina, domu kultury i centrali hufca[2]; ulokowano tu również jedną z siedzib Służby Pracy Rzeszy. Od stycznia 1945 r. był wykorzystywany na radziecki lazaret[2], następnie na mieszkania dla oficerów zaopatrzeniowych i w latach 60. XX wieku magazyn zboża[2]. Po pożarze w 1967 r. popadł w ruinę i był systematycznie grabiony.

Odbudowa pałacu

W roku 1992[2] część terenu z pałacem zostaje zakupiona przez osoby prywatne. Prawe skrzydło było wówczas całkowicie zawalone gruzem, a obiekt porastała roślinność[2]. Stały jedynie ściany obwodowe i część ścian nośnych. Na początku odgruzowano i zabezpieczono istniejące ściany. Kolejne prace robiono w roku 2002, gdy odbudowano zniszczone ściany obwodowe i nośne. Pod koniec 2008 roku odbudowano pałac do poziomu pierwszego piętra wraz z budową nowych stropów piwnic[2]. W roku 2009 odbudowano schody i stropy poddasza[2]. W roku 2011 odbudowano dach, a w prawym skrzydle instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne i ogrzewanie[2].

Park przypałacowy

Park przypałacowy w stylu angielskim, założony w 1832 r. prawdopodobnie według projektu Peter Joseph Lenné; powierzchnia 38,95 ha. W połowie XIX w. w skład założenia pałacowo-parkowego wchodziły: pałac z krajobrazowym parkiem ozdobnym, ogród użytkowo ozdobny, park leśny z małym zbiornikiem wodnym położony wzdłuż brzegu większego jeziora Dolskiego oraz staw młyński przy zachodniej granicy parku. Od strony drogi wiejskiej tereny ogrodów ogrodzone były wysokim murem z cegieł. W części zachodniej założenia znajdowało się mauzoleum rodowe rodu von Treskow. Aktualnie elementy kompozycji przestrzennej uległy znacznemu zatarciu. Czytelna jest polana przed pałacem, dwa odcinki drogi o nawierzchni brukowanej prowadzące z parku do pałacu oraz aleje przy drogach dojazdowych przy granicach parku. Tereny ogrodu użytkowo ozdobnego są zachowane i użytkowane. Ceglany mur ogrodzeniowy zachował się w całości na granicy z drogą wiejską, na pozostałym odcinku pozostały jedynie ceglane słupy. W parku występują 52 gatunki i odmiany drzew i krzewów z ciekawymi gatunkami roślin obcego pochodzenia m.in. katalpa zwyczajna, jałowiec chiński, magnolia, tulipanowiec amerykański. Wiele dębów w wieku 150-250 lat, wiązów szypułkowych w wieku 100-150 lat oraz platan klonolistny, jesion wyniosły, grab, buk, stanowią pomniki przyrody.

Zobacz też

Przypisy

  1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Emilia Jenda, Wspaniały zabytek powstaje z ruin [online].
  3. Józef Pilich, Stanisław Kowalski: Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej. Wydawnictwo Arkady, 2012, s. 53. ISBN 978-83-213-4730-1.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.