Pałac w Dolsku
Symbol zabytku nr rej. A-491 z 8.09.1977, z 31.12.1979 i z 28.11.2014[1]
Ilustracja
Pałac w 2011 roku - obecnie podnosi się z ruiny (2020)
Państwo

 Polska

Miejscowość

Dolsk

Typ budynku

pałac

Styl architektoniczny

neogotyk

Architekt

ze środowiska Karla Friedricha Schinkla

Kondygnacje

2

Powierzchnia użytkowa

1100 m²

Rozpoczęcie budowy

XVI w.? (zamek)

Ważniejsze przebudowy

XVIII w., 1828, 1845, 1889

Zniszczono

1967

Odbudowano

w trakcie

Pierwszy właściciel

von Schönebeck (zamek)

Kolejni właściciele

1792-1897 von Tresckow
1898-1932(33) von Voss-Dölzig,
1933-45 III Rzesza
1945-93 państwo polskie, od 1993 prywatny właściciel

Położenie na mapie gminy Dębno
Mapa konturowa gminy Dębno, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego
Mapa konturowa województwa zachodniopomorskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Położenie na mapie powiatu myśliborskiego
Mapa konturowa powiatu myśliborskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Pałac w Dolsku”
Ziemia52°48′40,7″N 14°50′06,5″E/52,811306 14,835139

Pałac w Dolsku – pałac w stylu neogotyku angielskiego, znajdująca się w Dolsku, na polanie parkowej w odsunięciu od dziedzińca folwarku, w pobliżu południowego brzegu jeziora Dolsk. W czasach świetności zwany był małym Sanssouci[2]. Od połowy lat 90. sukcesywnie restaurowany przez prywatnych właścicieli.

Historia

Wizerunki
Litografia Alexandra Dunckera, 2 poł. XIX w.
Pałac przed II wojną światową

Okres powstania budowli nie jest znany, wiadomo jedynie ze źródeł, że do XVI w. właścicielami Dolska i zamku była rodzina von Schönebeck. Pierwsza wzmianka o rezydencji właścicieli majątku pochodzi z 1713 r., gdy właścicielem Dolska był Friedrich W. von der Marwitz. W XVIII w. zamek został powiększony o trzy skrzydła, z zachowaniem w piwnicach fragmentów starszego założenia[3]. Ukończona w 1828 r. przebudowa z inicjatywy Karla von Tresckow, według projektu architekta związanego ze środowiskiem Karla Friedricha Schinkla, ukształtowała w dużej mierze obecny wygląd obiektu. W kolejnych przebudowach w latach 1845 i 1889 zastosowano formy neogotyckie i motywy nawiązujące do baroku, m.in. powstały 3 wieże, taras oraz dodano elementy dekorujące dachu, tj. lukarny i iglice. W latach 1933-1945 obiekt stał się własnością III Rzeszy i pełnił funkcję szkoły, kina, domu kultury i centrali hufca[2]; ulokowano tu również jedną z siedzib Służby Pracy Rzeszy. Od stycznia 1945 r. był wykorzystywany na radziecki lazaret[2], następnie na mieszkania dla oficerów zaopatrzeniowych i w latach 60. XX wieku magazyn zboża[2]. Po pożarze w 1967 r. popadł w ruinę i był systematycznie grabiony.

Odbudowa pałacu

W roku 1992[2] część terenu z pałacem zostaje zakupiona przez osoby prywatne. Prawe skrzydło było wówczas całkowicie zawalone gruzem, a obiekt porastała roślinność[2]. Stały jedynie ściany obwodowe i część ścian nośnych. Na początku odgruzowano i zabezpieczono istniejące ściany. Kolejne prace robiono w roku 2002, gdy odbudowano zniszczone ściany obwodowe i nośne. Pod koniec 2008 roku odbudowano pałac do poziomu pierwszego piętra wraz z budową nowych stropów piwnic[2]. W roku 2009 odbudowano schody i stropy poddasza[2]. W roku 2011 odbudowano dach, a w prawym skrzydle instalacje elektryczne, wodno-kanalizacyjne i ogrzewanie[2].

Park przypałacowy

Park przypałacowy w stylu angielskim, założony w 1832 r. prawdopodobnie według projektu Peter Joseph Lenné; powierzchnia 38,95 ha. W połowie XIX w. w skład założenia pałacowo-parkowego wchodziły: pałac z krajobrazowym parkiem ozdobnym, ogród użytkowo ozdobny, park leśny z małym zbiornikiem wodnym położony wzdłuż brzegu większego jeziora Dolskiego oraz staw młyński przy zachodniej granicy parku. Od strony drogi wiejskiej tereny ogrodów ogrodzone były wysokim murem z cegieł. W części zachodniej założenia znajdowało się mauzoleum rodowe rodu von Treskow. Aktualnie elementy kompozycji przestrzennej uległy znacznemu zatarciu. Czytelna jest polana przed pałacem, dwa odcinki drogi o nawierzchni brukowanej prowadzące z parku do pałacu oraz aleje przy drogach dojazdowych przy granicach parku. Tereny ogrodu użytkowo ozdobnego są zachowane i użytkowane. Ceglany mur ogrodzeniowy zachował się w całości na granicy z drogą wiejską, na pozostałym odcinku pozostały jedynie ceglane słupy. W parku występują 52 gatunki i odmiany drzew i krzewów z ciekawymi gatunkami roślin obcego pochodzenia m.in. katalpa zwyczajna, jałowiec chiński, magnolia, tulipanowiec amerykański. Wiele dębów w wieku 150-250 lat, wiązów szypułkowych w wieku 100-150 lat oraz platan klonolistny, jesion wyniosły, grab, buk, stanowią pomniki przyrody.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo zachodniopomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Emilia Jenda, Wspaniały zabytek powstaje z ruin [online].
  3. ↑ Józef Pilich, Stanisław Kowalski: Leksykon zabytków architektury Pomorza Zachodniego i ziemi lubuskiej. Wydawnictwo Arkady, 2012, s. 53. ISBN 978-83-213-4730-1.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.