Płetwal tropikalny
Balaenoptera edeni[1]
Anderson, 1879
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

Cetartiodactyla

Podrząd

Whippomorpha

Infrarząd

walenie

Parvordo

fiszbinowce

Rodzina

płetwalowate

Rodzaj

płetwal

Gatunek

płetwal tropikalny

Synonimy
  • Balænoptera edeni J. Anderson, 1879[2]
  • Balænoptera brydei Olsen, 1913[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Płetwal tropikalny[5], płetwal równikowy[6] (Balaenoptera edeni) – gatunek ssaka morskiego z rodziny płetwalowatych (Balaenopteridae).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1879 roku brytyjski przyrodnik John Anderson nadając mu nazwę Balænoptera edeni[2]. Holotyp pochodził „z drogi do Thaybyoo Choung, która biegnie do Zatoki Martaban pomiędzy rzekami Sittang i Beeling, i mniej więcej w równej odległości od każdej z nich”, w Mjanmie[2][7]. Holotypem był szkielet (numer katalogowy I. M. No. a) znajdujący się w Muzeum Indyjskie w Kolkacie i zebrany przez majora A.G. Duffa, zastępcę komisarza Birmy Brytyjskiej, i M. Duke’a, asystenta[8].

Balaenoptera edeni jest często reprezentowany przez dwa gatunki, edeni i brydei, ale obecnie rozpoznaje się tylko B. edeni[4][9][10]. Najnowsze dowody molekularne i morfologiczne sugerują jednak, że prawdopodobnie istnieją co najmniej dwa ważne gatunki w kompleksie B. edeni: „mała forma” edeni z Hongkongu, Australii i południowo-zachodniej Japonii oraz „zwykła” lub „duża forma” brydei z wód pelagicznych zachodniej części północnego Oceanu Spokojnego i wschodniego Oceanu Indyjskiego[10]. Dopóki nie uda się pobrać większej liczby okazów tych dwóch form i przeanalizować ich za pomocą technik morfologicznych i molekularnych, nie będzie można rozstrzygnąć kwestii taksonomicznych[10]. Trzeci takson, wcześniej zaliczany do kompleksu B. edeni jako „karłowata forma” z Filipin, został w 2003 roku uznany za odrębny gatunek B. omurai[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].

Etymologia

  • Balaenoptera: rodzaj Balaena Linnaeus, 1758 (wal); gr. πτερον pteron „płetwa”[11].
  • edeni: Sir Ashley Eden (1831–1887), brytyjski dyplomata zawodowy, sekretarz gubernatora Bengalu w latach 1860–1871, główny komisarz Birmy Brytyjskiej w 1871 roku, zastępca gubernatora w Bengalu w latach 1877–1882[12].

Zasięg występowania

Płetwal tropikalny występuje w tropikalnych i ciepłych wodach w umiarkowanej części półkuli północnej i południowej, zwykle między 40° szerokości geograficznej północnej a 40° szerokości geograficznej południowej[10].

Morfologia

Długość ciała 1300–1450 cm; masa ciała 15000–16600 kg („zwykła forma”); długość ciała 1050–1150 cm („mała forma”)[9]. Wieloryby z kompleksu płetwala tropiklanego z północnego Oceanu Indyjskiego (obszar typu edeni) są zwykle mniejsze (1100 cm) od tych z wód przybrzeżnych Afryki Południowej (obszar typu brydei) i innych obszarów, które mają większe średnie całkowite długości ciała (1400–1500 cm)[9]. Ta dychotomia w wielkości ciała przenosi się na inne baseny oceaniczne[9].

Ekologia

Szczegóły dotyczące jego zachowania są słabo poznane[13], gdyż badania były prowadzone głównie na nieżyjących okazach. Prawdopodobnie żyje w małych grupach i żywi się głównie rybami.

Status zagrożenia

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[4].

Przypisy

  1. ↑ Balaenoptera edeni, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 J. Anderson: Anatomical and zoological researches: comprising an account of the zoological results of the two expeditions to western Yunnan in 1868 and 1875; and a monograph of the two cetacean genera, Platanista and Orcella. London: B. Quaritch, 1878, s. 551, ryc. xliv. (ang.).
  3. ↑ Ø. Olsen. On the External Chafacters and Biology o£ Bryde’s Whale (Balænoptera brydei*), a new Rorqual from the Coast o£ South Africa. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1913 (4), s. 1073–1074; ryc. cix–cxi, 1912. (ang.).
  4. 1 2 3 J.G. Cooke & R.L. Brownell jr., Balaenoptera edeni, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-28] (ang.).
  5. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 187. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  6. ↑ Urząd Rady Ministrów, Dziennik ustaw Rzeczypospolitej Polskiej, Wydania 142-162, 2009, s. 11305.
  7. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Balaenoptera edeni. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-29].
  8. ↑ P. Hershkovitz. Catalog of Living Whales. „Bulletin of the United States National Museum”. 246, s. 159, 1966. (ang.).
  9. 1 2 3 4 T. Deméré: Family Balaenopteridae (Rorquals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 289–290. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).
  10. 1 2 3 4 5 6 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 282. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  11. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 103, 1904. (ang.).
  12. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 120–121. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  13. ↑ Jessica O’Grady: Balaenoptera edeni. Animal Diversity Web. [dostęp 2015-09-07]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.