Miasteczko Uniwersyteckie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
Symbol zabytku nr rej. A/1770 z 20 stycznia 2020
Ilustracja
Miasteczko uniwersyteckie – fontanna
Państwo

 Polska

Województwo

 kujawsko-pomorskie

Miejscowość

Toruń

Typ budynku

zespół architektoniczno-urbanistyczny

Styl architektoniczny

modernizm

Architekt

Ryszard Karłowicz z zespołem architektów Pracowni Urbanistyczno-Architektonicznej S-77

Ukończenie budowy

2 października 1973

Położenie na mapie Torunia
Mapa konturowa Torunia, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Miasteczko Uniwersyteckie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Miasteczko Uniwersyteckie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu”
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego
Mapa konturowa województwa kujawsko-pomorskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Miasteczko Uniwersyteckie Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu”
Ziemia53°01′10,8″N 18°34′20,4″E/53,019667 18,572333

Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (miasteczko akademickie) – kompleks zabudowań Uniwersytetu Mikołaja Kopernika na Bielanach w Toruniu. Został on oficjalnie otwarty 2 października 1973 roku. Zajmuje powierzchnię 82 ha[1].

W Polsce Ludowej kampus nazywano miasteczkiem akademickim. Nazwa ta stanowiła kalkę z rosyjskiego akademgorodek[2].

Historia

Pomysł budowy kampusu pojawił się w 1945 roku[3]. W marcu 1962 roku władze centralne zdecydowali się sfinansować budowę kampusu jako inwestycji związanej z obchodami 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika[4]. Projekt budowy kampusu przedstawiono w 1967 roku. Projekt opracował zespół architektów Pracowni Urbanistyczno-Architektonicznej S-77, kierowany przez doc. dr Ryszard Karłowicz[1]. Budowę miasteczka włączono do programu obchodów 500-lecia urodzin Mikołaja Kopernika[1]. Była to główna inwestycja rządowa na cześć uczonego[2]. Budowę podzielono na trzy etapy: 1967–1973, 1973–1976, 1976–1980[2]. Pracę budowlane rozpoczęto 9 czerwca 1967 roku[4].

Kampus oficjalnie otwarto 2 października 1973 roku[1]. Na otwarciu pojawił się premier Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Piotr Jaroszewicz[5]. Był to pierwszy w Polsce kompleks zabudowań tego typu. Koszt pierwszego etapu wyniósł ponad 540 mln zł. W wyniku obaw, że może zabraknąć środków na kontynuacje prac po zakończeniu Roku Kopernikańskiego prace budowlane zaplanowano tak, by już w pierwszym etapie były gotowe: budynki ogólnouczelniane (rektorat, biblioteka), naukowo-dydaktyczne (Instytut Chemii, Wydział Biologii i Nauk o Ziemi), domy studenckie, hotele asystenckie, stołówka, przychodnia zdrowia, sale gimnastyczne[2]. W latach 90. XX wieku rozpoczęto jego rozbudowę. W czerwcu 2014 roku kampus połączono z centrum Torunia linią tramwajową. 20 stycznia 2020 rok miasteczko akademickie zostało wpisane do rejestru zabytków[1].

W latach 90. XX wieku Międzynarodowe Stowarzyszenie Planistów i Urbanistów w Holandii uznało kampus za najwybitniejsze dzieło późnego modernizmu w Europie Środkowej[1]. W 2018 roku kampus trafił na listę stu najważniejszych budynków stulecia, przygotowaną przez miesięcznik „Architektura Murator”[6].

Architektura

Kampus zaprojektowano tak, by dyspozycja przestrzenna centrum wyraźnie podkreślało stary kult nauki oraz uniwersytetu jako świątyni wiedzy. Dzięki zastosowaniu szerokich, tarasowych schodów, spiętrzonych w kilku poziomach podkreślono wyrażenie monumentalizmu[7]. Na placu-parkingu wyróżnia się panneau zdobiące fasadę auli[7][8]. Obszar patia organizuje pomnik „De revolutionibus”[7].

Centrum kampusu zajmuje Forum Główne[7]. W jej centrum znajduje się lustro wodne, pełniące rolę nawilżacza suchego powietrza oraz rezerwuaru dla celów przeciwpożarowych[9]. Forum Główne tworzą: budynki auli i rektoratu (południe), biblioteka (północ), Instytut Chemii (zachód). Na wschodniej stronie znajduje się wolna przestrzeń, otwarta na budynki strefy mieszkaniowo-socjalnej[7].

Zagospodarowanie przestrzeni kampusu opracowano tak, by umożliwić w przyszłości rozbudowę kampusu o nowe obiekty[10]. Budynki rozplanowano na dwóch osiach: mieszkaniowo-socjalnej (od auli UMK do uliczki od klubu studenckiego Od Nowa) i dydaktyczno-naukowej (od rektoratu do biblioteki i poszczególnych wydziałów)[11]. Ograniczone możliwości rozwoju przestrzennego ma wyłącznie Forum Główne[10]. Domy i hotele studenckie znajdują się na tzw. Małym Forum[12].

Budynki wchodzące w skład kampusu

  • Aula – budynek zaprojektowany przez Marka Różańskiego[13], położony przez Forum Głównym[7]. Budowę auli rozpoczęto we wrześniu 1969 roku. W lipcu 1971 roku zakończono montaż szkieletu ze stali. Budynek oddano 31 grudnia 1972 roku[14]. 5 lutego 1973 roku odsłonięto na fasadzie auli panneau autorstwa Stefana Knappa[15]. Kompozycja liczy 255 kwadratowych elementów w trzech wielkościach: 24 dużych, 67 średnich, 164 małych[16]. Trzy elementy duże i cztery średnie tworzą portret Mikołaja Kopernika[17]. Aula jest połączona z rektoratem poprzez patio przykryte daszkiem[5].
  • Rektorat – budynek znajdujący się przy Forum Głównym[7], zaprojektowany przez Marka Różańskiego[13]. Według planów budowa rektoratu miała rozpocząć się w 1968 roku, faktycznie prace rozpoczęły się w marcu 1969 roku, a zakończyły 31 grudnia 1971 roku[14].
  • Budynek Biblioteki Uniwersyteckiej – budynek znajdujący się przy Forum Głównym[7], zaprojektowany przez Witolda Benedka[13]. Biblioteka została przeniesiona z ulicy Fryderyka Chopina 12[18]. Według planów budowa biblioteki miała rozpocząć się w 1968 roku. Prace rozpoczęto w marcu 1969 roku. Budowę zakończono 31 grudnia 1971 roku[14]. Budynek oddano do użytku w 1973 roku. W latach 1987–1992 zbudowano nowe powierzchnie magazynowe[18].
  • Budynki wydziałów:
  • Budynek Interdyscyplinarnego Centrum Nowoczesnych Technologii – oddany do użytku w 2013 roku[19].
  • Zaplecze sportowe – oddane do użytku w latach 70[23].
  • Uniwersyteckie Centrum Sportowe – centrum sportowe oddane do użytku 27 września 2013 roku[24]. Pomysł na budowę centrum pojawił się w latach 90., gdy dotychczasowe zaplecze sportowe nie było w stanie sprostać coraz większej liczbie studentów[23]. W skład centrum sportowego wchodzą: hala sportowo-widowiskowa, 25-metrowy basen, tory do nauki pływania, sala fitness, siłownia, ścianka wspinaczkowa, jacuzzi, zaplecze odnowy biologicznej. W trybunach hali sportowej może pomieścić się 250 widzów[24].
  • Domy studenckie – akademiki zaprojektowane przez Wincentego Szobera[13]. Zostały oddane do użytku na początku lat 70[11].
  • Od Nowa – klub studencki otwarty w 1983 roku[11].
  • Hotele asystenckie – hotele zaprojektowane przez Wincentego Szobera[13]. Budowę pierwszego hotelu rozpoczęto 11 grudnia 1968 roku, zakończono zaś 30 grudnia 1970 roku. Budowa drugiego hotelu rozpoczęła się 14 kwietnia 1969 roku, zakończyła 27 lutego 1971[25].
  • Budynek przy ul. Jurija Gagarina 39 – od 7 maja 2022 roku siedziba Instytutu Psychologii UMK oraz Katedry Kognitywistyki. Dawniej mieściła się tu Akademia Przychodni Lekarskiej[26].

Galeria

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 Marcin Behrendt: Kampus UMK okiem urbanisty. portal.umk.pl. [dostęp 2023-09-29].
  2. 1 2 3 4 Michał Pszczółkowski: Kampus UMK zabytkiem. glos.umk.pl, 2020-02-13. [dostęp 2023-09-29].
  3. ↑ Kluczwajd 2022 ↓, s. 106.
  4. 1 2 Pszczółkowski 2010a ↓, s. 40.
  5. 1 2 Marcin Skup: Kampus Uniwersytecki UMK Toruń. powojennymodernizm.com, 2014-05-03. [dostęp 2023-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-05)].
  6. ↑ W architektonicznej setce. umk.pl, 2018-12-11. [dostęp 2023-09-29].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 Pszczółkowski 2010a ↓, s. 44.
  8. ↑ Pszczółkowski 2023 ↓, s. 129.
  9. ↑ Pszczółkowski 2010a ↓, s. 44–45.
  10. 1 2 Pszczółkowski 2010a ↓, s. 45.
  11. 1 2 3 4 Jak powstawał kampus UMK na Bielanach [ZDJĘCIA Z LAT 70.]. torun.wyborcza.pl, 2012-08-08. [dostęp 2023-09-29].
  12. ↑ Bielany. turystyka.torun.pl. [dostęp 2023-09-29].
  13. 1 2 3 4 5 6 7 Pszczółkowski 2010b ↓, s. 157.
  14. 1 2 3 4 5 Pszczółkowski 2010b ↓, s. 164.
  15. ↑ Pszczółkowski 2023 ↓, s. 129, 139, 142.
  16. ↑ Pszczółkowski 2023 ↓, s. 143.
  17. ↑ Pszczółkowski 2023 ↓, s. 143–144.
  18. 1 2 Biblioteka - historia. bu.umk.pl. [dostęp 2023-09-30].
  19. 1 2 3 4 Miasteczko akademickie (kampus) Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. toruntour.pl. [dostęp 2023-09-29].
  20. ↑ Misja i strategia Wydziału. biol.umk.pl. [dostęp 2023-09-30].
  21. ↑ O Wydziale. law.umk.pl. [dostęp 2023-09-29].
  22. ↑ Kamila Mróz: Stołówka dla teologów. pomorska.pl, 2008-02-19. [dostęp 2023-09-29].
  23. 1 2 Marcin Czyżniewski: Uniwersyteckie Centrum Sportowe UMK w Toruniu. plywalnieibaseny.pl, 2014-01-10. [dostęp 2023-09-29].
  24. 1 2 Centrum Sportowe UMK otwarte!. ibiss.pl. [dostęp 2023-09-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-26)].
  25. ↑ 1966-1975. archiwum.umk.pl. [dostęp 2023-09-29].
  26. ↑ Otwarcie Instytutu Psychologii UMK. torun.pl. [dostęp 2024-02-04].

Bibliografia

  • Katarzyna Kluczwajd: Toruń tylko zaplanowany. Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2022. ISBN 978-83-7729-703-2.
  • Michał Pszczółkowski. Kampus Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu 1967-1973. „Kwartalnik Architektury i Urbanistyki”. 55, 2010. 
  • Michał Pszczółkowski. Z dziejów budowy toruńskiego kampusu uniwersyteckiego 1967–1973. „Zapiski Historyczne”. LXXV, 2010. 
  • Michał Pszczółkowski: Panneau auli uniwersyteckiej w kontekście życia i twórczości Stefana Knappa. W: Zabytki toruńskie młodszego pokolenia. Toruńskie rocznice kopernikańskie: fakty, ideologie, kreacje. Katarzyna Kluczwajd, Michał Pszczółkowski (red.). Toruń: Stowarzyszenie Historyków Sztuki, 2023. ISBN 978-83-966134-3-1.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.