Orzysz
gromada
1954–1973
Państwo

 Polska

Województwo

olsztyńskie

Powiat

piski

Data powstania

4 października 1954

Data likwidacji

1 stycznia 1973

Siedziba

Orzysz

Szczegółowy podział administracyjny (1954)
Liczba sołectw

7

Liczba reprezentantów
Liczba członków GRN (1954)

12

brak współrzędnych

Orzysz – dawna gromada, czyli najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972.

Gromady, z gromadzkimi radami narodowymi (GRN) jako organami władzy najniższego stopnia na wsi, funkcjonowały od reformy reorganizującej administrację wiejską przeprowadzonej jesienią 1954[1] do momentu ich zniesienia 1 stycznia 1973[2], tym samym wypierając organizację gminną w latach 1954–1972[3][4].

Gromadę Orzysz z siedzibą GRN w mieście Orzyszu (nie wchodzącym w jej skład) utworzono – jako jedną z 8759 gromad na obszarze Polski[3] – w powiecie piskim w woj. olsztyńskim na mocy uchwały nr 24 WRN w Olsztynie z dnia 4 października 1954. W skład jednostki weszły:

Dla gromady ustalono 12 członków gromadzkiej rady narodowej[8].

1 stycznia 1958 do gromady Orzysz włączono obszar zniesionej gromady Pianki oraz wsie Okartowo, Grzegorze, Nowe Guty i Gaudynki ze zniesionej gromady Nowe Guty w tymże powiecie[9].

31 grudnia 1961 do gromady Orzysz włączono wieś Okartowo i PGR Wężewo ze zniesionej gromady Chmielewo w tymże powiecie[10].

31 grudnia 1967 do gromady Orzysz włączono część obszaru PGL nadleśnictwo Drygały (42 ha) z gromady Drygały oraz część obszaru PGR Wężewo (8 ha) z gromady Dąbrówka w tymże powiecie[11].

1 stycznia 1972 do gromady Orzysz włączono tereny o powierzchni 467 ha z miasta Orzysz w tymże powiecie[12].

Gromada przetrwała do końca 1972 roku, czyli do kolejnej reformy gminnej[13]. 1 stycznia 1973 w powiecie piskim reaktywowano gminę Orzysz[14].

Uwagi

  1. ↑ Zapis obszaru włączonego do gromady Orzysz z woj. białostockiego jest niestaranny i przez to niejednoznaczny. Nie podano nazw jednostek odcelowych: powiatu (ełckiego), gmin(y) (Klusy i Bajtkowo) i dotychczasowych gromad (Klusy i Rostki Skomackie), z których wyłączono miejscowości Lipińskie, Gorzekały, Wilkołek, Kępne i Kozieł oraz obszar leśny Grądówka. Informacje te sprawdzono w Wykazie Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r. (GUS, Warszawa). Niejasna jest też sytuacja miejscowości Rostki Skomackie, która według uchwały Nr 24 WRN w Olsztynie weszła w skład gromady Orzysz w powiecie piskim w woj. olsztyńskim (Dziennik Urzędowy WRN w Olsztynie z 20 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 50), a według analogicznej uchwały WRN w Białymstoku weszła w skład gromady Skomack Wielki w powiecie ełckim w woj. białostockim (Dziennik Urzędowy WRN w Białymstoku z 2 grudnia 1954 r., Nr 10, Poz. 49). W uchwale Nr 31 WRN w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie zmiany granic województwa olsztyńskiego (Dziennik Urzędowy WRN w Olsztynie z 20 grudnia 1954 r., Nr 11, Poz. 50) nie ma wzmianki o miejscowości Rostki Skomackie i jeziorze Rostki, jest natomiast wzmianka o kompleksie lasów państwowych Grądówka o powierzchni 4,641 ha, obejmującym miejscowości Lipińskie, Gorzekały, Wilkołek, Kępne i Kozieł, wyłączonym z gminy Klusy w powiecie ełckim, woj. białostockim oraz o jeziorze Zdedy wyłączonym z gminy Bajtkowo (w powiecie ełckim, woj. białostockim). Natomiast przy opisie gromady Orzysz w uchwale Nr 24 WRN w Olsztynie z 4 października 1954 r (Dziennik Urzędowy WRN w Olsztynie z 20 grudnia 1954 r., Nr 11, Poz. 50) nie wymieniono jeziora Zdedy (choć wymieniono jezioro Rostki); można się jedynie domyślić z opisu obszaru leśnego Grądówka ("...ograniczonym granicą wschodnią po wschodnim brzegu jeziora Zdedy..." że musiało ono wejść w skład gromady Orzysz. O ile informacje dotyczące miejscowości włączonych do gromady Orzysz z gminy Klusy na ogół się zgadzają, o tyle informacje o jeziorze Zdedy (z gminy Bajtkowo) wydają się zgadzać choć są domyślne. Natomiast informacje o miejscowości Rostki Skomackie i jeziorze Rostki oraz miejscowości Lipińskie są błędne, ponieważ obiekty te pozostały one w powiecie ełckim: Lipińskie w gromadzie Mołdzie a Rostki Skomackie z jeziorem Rostki w gromadzie Skomack Wielki (str. 29).

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  2. ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
  3. 1 2 Podział administracyjny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Warszawa: Urząd Rady Ministrów – Biuro do spraw Prezydiów Rad Narodowych, 1956.
  4. ↑ Mała Encyklopedia Powszechna PWN. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1959.
  5. ↑ Gromady istniały także po II wojnie światowej jako jednostka pomocnicza gmin.
  6. ↑ Uchwała Nr 24 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu piskiego; w ramach Zarządzenia Nr 13 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 r., Nr. 11, Poz. 50)
  7. ↑ Uchwała Nr 31 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie zmiany granic województwa olsztyńskiego; w ramach Zarządzenia Nr 13 Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 30 listopada 1954 r. w sprawie ogłoszenia uchwał Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r., dotyczących reformy podziału administracyjnego wsi (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 r., Nr 11, Poz. 50)
  8. ↑ Uchwała Nr XLVIII/252 Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Piszu z dnia 5 października 1954 r. w przedmiocie ustalenia liczby członków gromadzkich rad narodowych (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 9 października 1954 r., Nr 9, Poz. 36)
  9. ↑ Uchwała Nr V/23b/57 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 16 listopada 1957 r. w sprawie zniesienia niektórych gromad w województwie olsztyńskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1957 r., Nr. 8, Poz. 33)
  10. ↑ Uchwała Nr III/19/61 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 12 października 1961 r. w sprawie zniesienia niektórych gromad na terenie województwa olsztyńskiego (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 9 grudnia 1961 r., Nr. 22, Poz. 191)
  11. ↑ Uchwała Nr XIV/60/67 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 października 1967 r. w sprawie zmiany granic niektórych gromad na terenie województwa olsztyńskiego (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 15 listopada 1967 r., Nr. 13, Poz. 103)
  12. ↑ Dz.U. z 1971 r. nr 15, poz. 152
  13. ↑ Wykaz miast, osiedli i gromad: stan z dn. 1 I 1971 r., Cz. 1. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny – Biuro Spisów, 1971.
  14. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 r., Nr 13, Poz. 176)
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.