Operacja Harel
Wojna domowa w Palestynie
Ilustracja
Stanowiska Legionu Arabskiego w Sza’ar ha-Gaj
Czas

16-20 kwietnia 1948

Miejsce

Palestyna

Terytorium

 Mandat Palestyny

Przyczyna

Próba przełamania blokady Jerozolimy i dostarczenia konwojów z zaopatrzeniem do miasta

Wynik

Sukces strony żydowskiej

Strony konfliktu
Żydzi Arabowie
Dowódcy
Icchak Rabin
Siły
Hagana Hagana: Armia Świętej Wojny Armia Świętej Wojny:
Arabska Armia Wyzwoleńcza Arabska Armia Wyzwoleńcza:
Arabowie:
brak współrzędnych

Operacja Harel (hebr. מבצע הראל, Miwca Harel) – żydowska operacja wojskowa przeprowadzona podczas wojny domowej w Mandacie Palestyny w dniach 16-20 kwietnia 1948 roku przez organizację paramilitarną Hagana. Jej celem było przełamanie arabskiego oblężenia Jerozolimy i dostarczenie zaopatrzenia dla izolowanej społeczności żydowskiej miasta. Była to kontynuacja wcześniejszej operacji Nachszon. Operacja zakończyła się sukcesem.

Tło wydarzeń

Przyjęta 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała, że na terenie byłego Mandatu Palestyny miały powstać dwa państwa (żydowskie i arabskie) oraz mała międzynarodowa strefa obejmująca Jerozolimę i Betlejem. Strefa międzynarodowa miała pozostawać poza granicami obu państw i być zarządzana przez Narody Zjednoczone, które stawały się gwarantem bezpieczeństwa wszystkich świętych miejsc chrześcijaństwa, islamu i judaizmu w obu miastach[1][2]. Społeczność żydowska zaakceptowała plan podziału Palestyny, jednak Arabowie odrzucili go i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. Od samego początku wojny siły arabskie wprowadziły blokadę drogi łączącej Jerozolimę z równiną nadmorską. W odpowiedzi, żydowska organizacja paramilitarna Hagana rozpoczęła organizować konwoje do Jerozolimy. Ich ochronę powierzono elitarnym kompaniom szturmowym Palmach. Widząc niepowodzenie dotychczasowych wysiłków, dowództwo Hagany wdrożyło w życie w marcu 1948 roku Plan Dalet[3]. operacja Nachszon (5-12 kwietnia 1948 r.) była pierwszą realizowaną w myśl nowego planu operacyjnego. Zakończyła się ona częściowym powodzeniem strony żydowskiej. Po początkowym sukcesie i dotarciu jednego konwoju z zaopatrzeniem do Jerozolimy, siły żydowskie nie potrafiły wykorzystać zdobytej przewagi i rozstrzygnąć o dalszych losach bitwy o Jerozolimę. Zamiast tego, ściśle realizując wytyczne Planu Dalet, jednostki uderzeniowe Palmach wycofywały się, dając możliwość Arabom przegrupowanie się i ponowne zajęcie utraconych pozycji. Po śmierci Abd al-Kadir al-Husajniego nowym dowódcą Armii Świętej Wojny został Hasan Salama. Zmienił on taktykę działania swoich oddziałów - zrezygnował z organizowania licznych małych zasadzek na całej trasie drogi prowadzącej do Jerozolimy, na rzecz wzniesienia jednej dużej blokady w Sza’ar ha-Gaj. W rezultacie, nastąpiło ponowne zablokowanie drogi prowadzącej do Jerozolimy[4].

Dowództwo Hagany ponownie stanęło przed tym samym problemem. Jerozolima była oblężona i odcięta, a do miasta należało pilnie dostarczyć zaopatrzenie. Z tego powodu pośpiesznie przygotowano operację Harel. Na jej potrzeby z trzech elitarnych batalionów Palmach 16 kwietnia 1948 roku sformowano Brygadę „Harel”. Przejęła ona odpowiedzialność za utrzymanie korytarza drogowego do Jerozolimy, aby konwoje mogły bezpiecznie docierać z zaopatrzeniem do miasta. Dowództwo nad operacją objął Icchak Rabin[5].

Przebieg operacji

Operacja rozpoczęła się w nocy z 16 na 17 kwietnia 1948 roku. Z Tel Awiwu wyruszył duży konwój składający się ze 130 ciężarówek. Przewoziły one 410 ton żywności. W moszawie Kefar Bilu, rankiem załadowano 60 ton mleka w proszku, a następnie w kibucu Chulda dodatkowych 80 ton mąki. Przed konwojem na drogę wyruszyły siły uderzeniowe Palmach, które utorowały drogę w Sza’ar ha-Gaj, oraz zajęły wieś arabską Saris. Konwój prawie bez większych przeszkód dotarł bezpiecznie do Jerozolimy.

W następnych dniach wysłano kolejne dwa konwoje. Razem do Jerozolimy dotarło 450 samochodów ciężarowych z około 1800 tonami zaopatrzenia. Mniej więcej w tym samym czasie, dowódca żydowskiej obrony Jerozolimy, Dawid Sze’alti’el przekazał do dowództwa Hagany pilną wiadomość, że w mieście pojawiły się plotki mówiące o tym, że Brytyjczycy zamierzają przed ewakuacją swoich wojsk z miasta (była zaplanowana na 15 maja 1948 r.) przekazać Arabom większość strategicznych punktów. Umożliwiłoby to Arabom przejęcie inicjatywy i po wkroczeniu regularnych sił jordańskiego Legionu Arabskiego rozstrzygnąć o dalszych losach bitwy o Jerozolimę. Dawid Sze’alti’el zwrócił się do Jigaela Jadina, Dawida Ben Guriona i Israela Galili o podjęcie decyzji o rozpoczęciu działań ofensywnych w Jerozolimie. Wskazywał przy tym pilną potrzebę wzmocnienia sił wojskowych w mieście, gdyż w dowodzonej przez niego Brygadzie „Ecjoni” istnieją poważne problemy z zaopatrzeniem i dyscypliną. Sze’alti’el napisał, że w obecnej sytuacji zdoła utrzymać Jerozolimę najwyżej do 15 maja 1948 roku. Z tego powodu, w końcowej fazie operacji Harel do Jerozolimy przerzucono uderzeniową Brygadę „Harel”. Ten ostatni konwój został już zaatakowany, i do miasta dotarła tylko część wysłanych pojazdów (pozostałe zawróciły). Droga została ponownie przerwana, a około 200 samochodów było uwięzionych w oblężonym mieście. Pomimo to operację można było uznać za duży sukces strony żydowskiej[6].

Lista arabskich wiosek zajętych podczas operacji Harel:

Nazwa Liczba mieszkańców
(1948 r.)		 Data zajęcia Obrońcy Siły żydowskie Opis
Saris 650 16 kwietnia 1948 Palmach ochotnicy i Arabska Armia Wyzwoleńcza wieś była już wcześniej opuszczona przez mieszkańców. Żydzi wysadzili wszystkie domy.


Reakcje i następstwa

Operacja Nachszon i Harel zabezpieczyły na pewien czas Jerozolimę w potrzebne towary. W sposób zasadniczy wzmocniono także obronę miasta - elitarna brygada uderzeniowa Palmach stanowiła bardzo dużą siłę. Dowódca Brygady „Harel”, Icchak Rabin uważał, że nie wykorzystano pierwszego sukcesu taktycznego operacji Harel i zalecał przejecie pełnej kontroli nad całym okolicznym terenem położonym wzdłuż strategicznej drogi do Jerozolimy. Wskazywał przy tym, że jedynym sposobem zapewnienia bezpiecznego przejazdu konwojów, jest zajęcie i wysiedlenie wszystkich arabskich wiosek położonych wokół drogi. Dowództwo Hagany znajdowało się jednak pod bardzo silnym naciskiem politycznym Dawida Ben Guriona, który uległ argumentacji Dawida Sze’alti’ela i całą sprawę spostrzegał w odmienny sposób. W rezultacie rozpoczęto przygotowania do operacji Jewusi w obrębie Jerozolimy. Sytuacja ta obróciła się w kolejnych tygodniach i miesiącach przeciwko Żydom, gdyż strona arabska umocniła swoje pozycje i żydowskie brygady musiały toczyć ciężkie walki o otworzenie drogi do Jerozolimy[7].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ United Nations General Assembly Resolution 181. [w:] The Avalon Project – Yale Law School [on-line]. [dostęp 2014-10-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-20)]. (ang.).
  2. ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2014-10-23]. (ang.).
  3. ↑ Avigail Oren: Israeli War of Independence: Plan Dalet. [w:] Jewish Virtual Library [on-line]. [dostęp 2014-10-23]. (ang.).
  4. ↑ Jadwiszczok 2010 ↓, s. 51.
  5. ↑ Herzog 1984 ↓, s. 29.
  6. ↑ Naor 1998 ↓, s. 258.
  7. ↑ Jadwiszczok 2010 ↓, s. 54–55.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.