Olejarka (roślina)

Olejarka
	; Olejarka abisyńska
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Asteroideae
Rodzaj	olejarka
	Nazwa systematyczna
	Guizotia Cassini in F. Cuvier; Dict. Sci. Nat. 59: 237, 247, 248. Jun 1829
	Typ nomenklatoryczny
	G. abyssinica (Linnaeus f.) Cassini
Synonimy
	Ramtilla DC.; Veslingia Vis.;
	Ramtilla DC.; Veslingia Vis.;

Olejarka (Guizotia Cass.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 6^[5]–7^[4] gatunków. Zasięg rodzaju obejmuje środkową i wschodnią Afrykę – od Sudanu po Mozambik oraz Jemen na Półwyspie Arabskim^[4]. Olejarka abisyńska G. abyssinica introdukowana i dziczejąca rośnie na Bliskim Wschodzie, w południowej i wschodniej Azji, we wschodniej Australii, w Ameryce Północnej i wielu krajach Europy^[4]. W Polsce gatunek ten ma status efemerofita – przejściowo tylko dziczejącego^[6].

Istotne znaczenie użytkowe ma olejarka abisyńska Guizotia abyssinica, której nasiona służą jako karma dla ptaków i surowiec do produkcji oleju używanego jako jadalny i do wyrobu farb^[7].

Morfologia

Pokrój: Rośliny jednoroczne, byliny i krzewy^[5].
Liście: Naprzeciwległe, choć górne zwykle skrętoległe. Blaszka liściowa od spodu kropkowana z powodu gruczołków zawierających oleje i żywice^[5].
Kwiaty: Zebrane w szczytowe koszyczki powstające pojedynczo lub zebrane w wierzchotkowate lub wiechowate kwiatostany złożone. Okrywa z listkami wyrastającymi w dwóch rzędach, z których listki zewnętrzne są duże i liściaste, a wewnętrzne drobne. Korony żeńskich kwiatów brzeżnych są języczkowate, z języczkiem trójząbkowym na końcu. Kwiaty rurkowate mają kształt walcowaty, w środku są owłosione, zwieńczone są 5 łatkami. Pręciki z główkami u nasady strzałkowatymi lub tępymi, z przydatkiem na wierzchołku. Ramiona słupka krótkie i szczecinkowato owłosione^[5].
Owoce: Niełupki jajowate, powstające z kwiatów języczkowatych trójkanciaste, a z kwiatów rurkowych – czterokanciaste. Owoce pozbawione są puchu kielichowego, mają barwę brązową do czarnej^[5].

Systematyka

Rodzaj z rodziny astrowatych Asteraceae z podrodziny Asteroideae i z plemienia Millerieae^[8].

Wykaz gatunków^[4]

Guizotia abyssinica (L.f.) Cass. – olejarka abisyńska
Guizotia arborescens Friis
Guizotia jacksonii (S.Moore) J.Baagøe
Guizotia scabra (Vis.) Chiov.
Guizotia schimperi Sch.Bip.
Guizotia villosa Sch.Bip. ex A.Rich.
Guizotia zavattarii Lanza

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-20] (ang.).
1 2 Guizotia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-08-19].
1 2 3 4 5 Guizotia Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-13].
1 2 3 4 5 H. Beentje, C. Jeffrey & D.J.N. Hind: GUIZOTIA Cass. W: Flora of Tropical East Africa, Part Part 3. Royal Botanic Gardens, Kew; JSTOR, 2005. s. 547. [dostęp 2022-08-19].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 410, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ Genus Guizotia Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-20].

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-08-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-08-20] (ang.).

[ing-3] 1 2 Guizotia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-08-19].

[powo-4] 1 2 3 4 5 Guizotia Cass.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-08-13].

[jstor-5] 1 2 3 4 5 H. Beentje, C. Jeffrey & D.J.N. Hind: GUIZOTIA Cass. W: Flora of Tropical East Africa, Part Part 3. Royal Botanic Gardens, Kew; JSTOR, 2005. s. 547. [dostęp 2022-08-19].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 90, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 410, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[grin-8] Genus Guizotia Cass.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-08-20].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]