Szwedzki okręt marynarki wojennej HM Pansarskepp „Gustaf V”
Współczesna holenderska fregata rakietowa typu De Zeven Provinciën – „De Ruyter”
Niemiecki krążownik ciężki typu Admiral Hipper z okresu II wojny światowej – „Blücher”
Współczesny amerykański lotniskowiec typu Nimitz – USS „George Washington”
Polski niszczyciel typu Grom – ORP Błyskawica z okresu II wojny światowej obecnie okręt-muzeum
Brytyjski niszczyciel typu County – HMS „Glamorgan” oraz okręt naprawczy HMS „Triumph” z okresu zimnej wojny
Amerykański okręt szpitalny typu Mercy – USNS „Comfort”
Współczesny hiszpański okręt desantowy-dok typu Galicia – „Castilla”
Radziecki okręt podwodny projektu 667BDRM z okresu zimnej wojny – K-18 „Karelia”
Japońskie pancerniki typu Yamato z okresu II wojny światowej – „Yamato” i „Musashi”
XIX-wieczny brytyjski okręt liniowy – HMS „Donegal”

Okręt, okręt wojenny – jednostka pływająca nosząca banderę marynarki wojennej danego państwa, tj. jego sił zbrojnych – zazwyczaj posiadająca uzbrojenie[uwaga 1] i przeznaczona do wykonywania zadań bojowych. Termin ten stosuje się także do jednostek szkolnych, transportowych i pomocniczych, jeśli tylko należą do marynarki wojennej.

Konwencja o morzu pełnym definiuje: „okręt wojenny” oznacza okręt należący do marynarki wojennej państwa i noszący znaki zewnętrzne okrętów wojennych tego państwa. Dowódca powinien być oficerem marynarki wojennej w służbie państwowej, jego nazwisko powinno znajdować się na liście oficerów marynarki wojennej, a załoga powinna być podporządkowana regulaminom dyscypliny wojskowej[1].

Mianem okrętu określa się też duży statek (morski)[2]. Istnieje wiele terminów, w których pochodna wyrazu „okręt” odnosi się zarówno do statków cywilnych i wojskowych, lub też tylko do statków cywilnych, np. okrętownictwo (wiedza inżynierska dotycząca budowy zarówno statków, jak i okrętów), chłopiec okrętowy (uczeń, kandydat lub praktykant na marynarza), zaokrętowanie (przyjęcie na statek nowego członka załogi lub pasażera), śruba okrętowa (obrotowy pędnik statku), dzwon okrętowy (dzwon, będący obowiązkowym wyposażeniem sygnalizacyjnym statku). Termin statek ma szersze znaczenie od terminu okręt – oznaczającym statek określonego rodzaju: według terminologii ogólnej: duży statek morski, według zaś terminologii wojskowej – statek należący do marynarki wojennej[3].

Etymologia

Najstarsze znane źródło pisane, w którym użyto słowa okręt to słowniczek polsko-łaciński Vocabularius bebreviloquus cum arte diphthongandi, punctandi et accentuandi datowany na ok. 1500 rok, gdzie na okładce zapisano scapha – okrąth. Dowodzi to, że w czasach wcześniejszych wyraz ten, w przeciwieństwie do innych (korab, łodzia), raczej nie był znany staropolszczyźnie. Aleksander Brückner twierdzi, że jest to rodzimy nowotwór językowy od czas. kręcić (coś co się kręci, czyli prowadzi)[4].

Wiesław Boryś i Zygmunt Brocki w swoich artykułach opublikowanych w latach 1966–1967 w czasopiśmie „Język Polski” sugerują, że korzeni słowa okręt należy szukać w kaszubszczyźnie, z której zaczerpnięto niektóre terminy w XV–XVI wieku, czyli w okresie odzyskania dostępu do morza i zwiększonego zainteresowania handlem morskim. Pierwszy ze wspomnianych autorów wysnuł hipotezę, że mamy do czynienia ze starym prasłowiańskim wyrazem zachowanym na peryferiach języków słowiańskich. Wyraz ten, rekonstruowany w postaci *okrǫtъ, pierwotnie oznaczał plecione naczynie. Należy tu podkreślić, że przekształcenie się słowa naczynie w termin statek wodny występuje w wielu językach (pol. statek, ros. sudno, fr. vaisseau i ang. vessel od łac. vascellum).

Specjalizacja znaczenia okrętu jako statku wojennego jest stosunkowo nowa i sięga początku XX wieku.

Podstawowe klasy okrętów

(lista od największych do najmniejszych)

Klasy okrętów

(lista alfabetyczna)

Dawne klasy okrętów

(do XIX wieku)

Rodzaje okrętów ze względu na uzbrojenie i przeznaczenie

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Marynarki wojenne dysponują również okrętami pomocniczymi, które nie są przeznaczone do bezpośredniego wykonywania zadań bojowych, np. okręty hydrograficzne, ratownicze, pożarnicze, szkolne, holowniki oraz jednostki, które z uwagi na wykonywane zadania mogą nie mieć uzbrojenia pokładowego.

Przypisy

  1. ↑ Konwencja o morzu pełnym, sporządzona w Genewie dnia 29 kwietnia 1958 r., art. 8.2 (Dz.U. z 1963 r. nr 33, poz. 187)
  2. ↑ Słownik języka polskiego PWN
  3. ↑ Okręt, statek – Poradnia językowa PWN [online], sjp.pwn.pl [dostęp 2021-03-01] (pol.).
  4. ↑ A. Brückner, Słownik etymologiczny języka polskiego, Kraków 1927, s. 377–378.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.