| osada | |
 Pałac Paula von Hindenburga w roku 1928 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2022) |
271[1] |
| Strefa numeracyjna |
55 |
| Kod pocztowy |
14-220[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NIL |
| SIMC |
0150923 |
Położenie na mapie gminy Kisielice _location_map.png.webp) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu iławskiego  | |
 53°36′10″N 19°18′47″E/53,602778 19,313056[3] | |
Ogrodzieniec (niem. Neudeck) – osada w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Kisielice. W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie elbląskim.
W Ogrodzieńcu zmarł prezydent Republiki Weimarskiej Paul von Hindenburg. Znajdują się tu również ruiny pałacu Hindenburga oraz dom w którym kiedyś była szkoła i mieszkała służba prezydenta.
Historia
Niemiecka nazwa Neudeck pochodzi prawdopodobnie od pruskiego "Najdekai". Na podstawie zachowanego przywileju kapituły pomezańskiej wiadomo, że osada została założona w 1230 roku przez niejakiego Albrechta, który uzyskał cztery lata wolnizny na zagospodarowanie się. W tym samym dokumencie sołtysowi Albrechtowi karczmę (dziedziczną), wolną od czynszu i szarwarku. W 1343 r. kapituła pomezańska wystawiła odnowiony przywilej lokacyjny. W czasie wojny z 1414 r. wieś została doszczętnie zniszczona. W trakcie wojny trzynastoletniej Ogrodzieniec został prawie całkowicie zniszczony. Musiał długo podnosić po tym upadku jeśli źródła w roku 1545[4] wymieniają tylko dwóch mieszkańców wioski. Niedługo później wieś stała się majątkiem ziemskim i przeszła w posiadanie rodu Polenzów. Na początku XVIII w. wieś była we władaniu rodziny Beneckendorfów-Hindenburgów.
W 1789 r. Ogrodzieniec był wsią szlachecką z folwarkiem Wola i liczył 24 domy. W 1885 r. areał majątku wraz z folwarkiem wynosił 901 ha, w tym 568 ha ziemi ornej, 118 ha łąk i 138 ha lasów. W latach 1895-1905 obszar majątku wynosił 892,4 ha. Do 1934 r. wieś była własnością feldmarszałka i prezydenta Rzeszy - Hindenburga, którego syn - generał porucznik Oskar von Beneckendorf und von Hindenburg - był ostatnim właścicielem tych dóbr. W 1945 r. pałac Hindenburga został splądrowany przez żołnierzy Armii Czerwonej i podpalony. Wieś stała się częścią Polski według Umowy Poczdamskiej tego samego roku. Ruiny pałacu rozebrano około 1950.
W 1973 r. osada (majątek) Ogrodzieniec należał administracyjnie do gromady Jędrychowo, poczta Jędrychowo, powiat iławski.
Demografia
- 1817: 22 domy, 233 mieszkańców
- 1831: 22 domy, 294 mieszkańców
- 1864: 18 domów, 272 mieszkańców
- 1871: 17 domów, 303 mieszkańców
- 1885: 17 domów, 217 mieszkańców
- 1895: 13 domów, 190 mieszkańców
- 1905: 12 domów, 180 mieszkańców
Bibliografia
- Ernst Heinrich Kneschke, Neues allgemeines deutsches Adels-Lexicon, Band I., Leipzig 1846, Nachdruck, ISBN 3-487-04549-4
- Hans Graf von Lehndorff, Ostpreußisches Tagebuch, München 1972 (Taschenausgabe 2003), ISBN 3-423-30094-9
- Wolfgang Weßling, „Hindenburg, Neudeck und die deutsche Wirtschaft. Tatsachen und Zusammenhänge einer 'Affäre'“. In: Vierteljahresschrift für Sozial- und Wirtschaftsgeschichte, 64. Band, Heft 1 (1977), S.41-73.
- Iława. Z dziejów miasta i powiatu., Pojezierze, Olsztyn 1972, 471 str.
Przypisy
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 854 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 91572
- ↑ inne źródło podaje rok 1543
Zobacz też
- Ogrodzieniec
- Material zu Gut Neudeck. zlb.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-12)]. in der Sammlung Duncker der Zentral- und Landesbibliothek Berlin (PDF; 225 kB)
