Ognik
Ilustracja
Owocujący ognik szkarłatny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

różowce

Rodzina

różowate

Rodzaj

ognik

Nazwa systematyczna
Pyracantha M.Roem.
Fam. Nat. Syn. Monogr. 3: 219 (1847)[3]
Typ nomenklatoryczny

Pyracantha coccinea M.J. Roemer[4]

Synonimy
  • Sportella Hance.[5]
  • Timbalia Clos[3]

Ognik (Pyracantha M.Roem.) – rodzaj krzewów z rodziny różowatych. Liczy w zależności od ujęcia systematycznego od 6[3] do ok. 10[5][6] gatunków (problematyczna jest zarówno klasyfikacja wewnątrzrodzajowa, jak i relacje względem blisko spokrewnionych rodzajów). Zasięg rodzaju obejmuje strefę klimatu ciepłego wzdłuż południa Europy i Azji, przy czym w południowej Europie rośnie tylko jeden gatunek – ognik szkarłatny P. coccinea, a reszta w Azji, z centrum zróżnicowania w Chinach[3][5][6]. Krzewy te zasiedlają zwykle miejsca skaliste i formacje zaroślowe[7]. Na wielu obszarach poza zasięgiem dziczeją z upraw i rozsiewają się w różnych siedliskach[6].

Szereg gatunków rozpowszechnionych jest w uprawie na obszarach o łagodnym klimacie (znanych jest ponad 100 kultywarów). Rośliny te cenione są ze względu na obfite kwitnienie i owocowanie oraz jaskrawe zabarwienie zachowujących się przez zimę owoców[6][7]. Najbardziej rozpowszechnionym w uprawie jest ognik szkarłatny P. coccinea[8], jedyny gatunek z tego rodzaju uprawiany w Polsce[9].

Morfologia

Pokrój
Krzewy, czasem wyrastają też w formie niewielkich drzew, osiągają do 6 m wysokości. Pędy są cierniste, zróżnicowane na krótko- i długopędy, bywają owłosione lub nagie[5][6].
Liście
Zwykle zimozielone, jeśli sezonowe, to późno opadające, skrętoległe (na krótkopędach w pęczkach), krótkoszypułkowe lub siedzące, wsparte wolnymi, lancetowatymi, odpadającymi przylistkami. Blaszka zwykle nieco skórzasta, jajowata, eliptyczna do lancetowatej, o długości od 1 do 7 cm, całobrzega lub drobno piłkowana albo karbowana[5][6].
Kwiaty
Zebrane po kilka do parudziesięciu w wiechowate, baldachokształtnie spłaszczone kwiatostany. Hypancjum owłosione lub nagie, dzwonkowate, osiąga do 4 mm średnicy. Działek kielicha jest 5, są one rozpostarte, szerokoeliptyczne lub trójkątne. Płatków korony jest także 5, są one zaokrąglone. Cała korona rzadko przekracza średnicę 1 cm. Pręciki, których jest 15–20, są krótsze od płatków. Zalążnię tworzy 5 owocolistków przyległych w środkowej części do hypancjum, tworzących 5 szyjek słupka[6].
Owoce
Pozorne określane mianem głogowatych – ich nibyowocnia powstaje z mięśniejącego dna kwiatowego, otaczającego właściwe owoce – bardzo twarde, jednonasienne orzeszki. Owoce pozorne są kulistawe, o średnicy zwykle 3–8 mm, barwy czerwonej, pomarańczowej, rzadziej żółtej[6].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Pyreae, podrodziny Spiraeoideae (dawniej Pomoideae) z rodziny różowatych Rosaceae[10] lub (w innym ujęciu) do podplemienia Malinae, plemienia Maleae, podrodziny Amygdaloideae w tej samej rodzinie[11].

Wykaz gatunków[3]
  • Pyracantha angustifolia (Franch.) C.K.Schneid.
  • Pyracantha coccinea M.Roem. – ognik szkarłatny
  • Pyracantha crenulata (D.Don) M.Roem.
  • Pyracantha densiflora T.T.Yu
  • Pyracantha inermis J.E.Vidal
  • Pyracantha koidzumii (Hayata) Rehder

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-20] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 Pyracantha M.Roem.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-12-24].
  4. ↑ Pyracantha M. J. Roemer. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-12-24].
  5. 1 2 3 4 5 Gu Cuizhi, Stephen A. Spongberg: Pyracantha M. Roemer. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-24].
  6. 1 2 3 4 5 6 7 8 Ronald W. Lance, Peter F. Zika: Pyracantha M. Roemer. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-12-24].
  7. 1 2 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 258. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 774, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  9. ↑ Włodzimierz Seneta, Jakub Dolatowski: Dendrologia. Warszawa: PWN, 2011, s. 259-260. ISBN 978-83-01-15369-4.
  10. ↑ D. Potter i inni, Phylogeny and classification of Rosaceae, „Plant Systematics and Evolution”, 266, 2007, s. 5–43, DOI: 10.1007/s00606-007-0539-9.
  11. ↑ Genus Pyracantha M. Roem.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-12-24].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.