Obrona manewrowa (ang. mobile defence) - jest to sposób prowadzenia obrony oparty na wykorzystaniu ruchliwości wojsk i ich aktywności oraz na obronie obiektów i rejonów kluczowych, których utrzymanie umożliwi skierowanie ruchu wojsk przeciwnika w pożądanym dla obrońcy kierunku. Jej celem jest osłabienie i wyhamowanie natarcia przeciwnika, zyskanie czasu dla stworzenia przewagi na wybranym kierunku, zatrzymanie go na dogodnej rubieży terenowej oraz rozbicie w wyniku zwrotów zaczepnych jego głównych sił. Broniący się musi posiadać zdolność do wykonywania manewru odwodami. W związku z tym głębokość obrony powinna być większa niż podczas prowadzenia obrony pozycyjnej^[1].

Istotą obrony manewrowej, w odróżnieniu od obrony pozycyjnej, jest rekompensowanie niedoboru sił i środków za pomocą manewru umożliwiającego koncentrację wysiłku w najważniejszym w danym momencie punkcie obrony i dekoncentrację w celu uchylenia się od starcia w niekorzystnych warunkach^[2].

W Wojsku Polskim w okresie II RP obrona ruchowa stosowana była kiedy siły nie pozwalały na skuteczne oddziaływanie ogniem na całej szerokości odcinka obrony. W obronie ruchowej większość sił wykorzystywana była do uderzeń wypadowych lub przeciwuderzeń i przeciwnatarć. Zdaniem ówczesnych teoretyków wojskowych obrona ruchowa miała tę przewagę nad obroną stałą, bo utrudniła nieprzyjacielowi utrzymanie inicjatywy działań. Wymagała umiejętnego skupienia jak największej ilości sił do szybkiego działania^[3].

W obronie manewrowej dąży się do wykorzystania czynników czasu i przestrzeni do rekompensowania niedoboru sił i środków w stosunku do przeważającego przeciwnika za pomocą manewru. Koncentracja wysiłku następuje w określonych obszarach obrony w celu uchylenia się od starcia w niekorzystnych warunkach. W obronie manewrowej rozstrzyga manewr i selektywny ogień. Józefa Kuropieski pisał: „obrona manewrowa to budowanie płota, za którym biega brytan”^[4]. W warunkach współczesnej wojny manewr przenoszony jest także w trzeci wymiar. Prowadzi się powietrzno-lądowe działania zbrojne, a wartość statycznych, zawczasu wybranych i przygotowanych pozycji obronnych wyraźnie się zmniejsza. W odniesieniu do nowoczesnego pola walki aktualne pozostaje stwierdzenie Clausewitza, że obronne prowadzenie wojny nie jest tarczą, lecz raczej zasłoną utworzoną przez zręczne uderzenia^[5]. Omar N. Bradley pisze: „nie ulega bowiem wątpliwości, że w każdej obronie, a szczególnie w obronie manewrowej, stałe linie obronne mają wartość jedynie wówczas, gdy pod ich osłoną koncentruje się odwody szybkie. Bez takich sił szybkich w głębi stała linia obrony jest bezużyteczna”^[5].

Przypisy

Bibliografia

• Stanisław Koziej: Teoria sztuki wojennej. Warszawa: „Bellona”, 2011. ISBN 978-83-11-12122-5.
• Marian Laprus (red.): Leksykon wiedzy wojskowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06229-3.
• Ogólna instrukcja walki. Część I. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1931.