Obłazy Ryterskie
wieś
Ilustracja
Obłazy Ryterskie
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

nowosądecki

Gmina

Rytro

Liczba ludności (2022)

237[1]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

33-343[2]

Tablice rejestracyjne

KNS

SIMC

0459477

Położenie na mapie gminy Rytro
Mapa konturowa gminy Rytro, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Obłazy Ryterskie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Obłazy Ryterskie”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Obłazy Ryterskie”
Położenie na mapie powiatu nowosądeckiego
Mapa konturowa powiatu nowosądeckiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Obłazy Ryterskie”
Ziemia49°28′33″N 20°40′59″E/49,475833 20,683056[3]

Obłazy Ryterskie – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie nowosądeckim, w gminie Rytro. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.

Położenie

Obłazy Ryterskie wieś (sołectwo) położona jest w południowej części gminy Rytro, nad Popradem przy drodze krajowej nr 87 (Nowy Sącz – Piwniczna-Zdrój) i linii kolejowej Tarnów – Leluchów. Jest to wieś o rozproszonej zabudowie, o charakterze przysiółków na stromych zboczach góry Kordowiec (762 m n.p.m., Pasmo Radziejowej) i potoku Kordowiec. Zajmuje obszar 238 ha, zamieszkana jest przez ok. 300 mieszkańców. Od północy graniczy z Rytrem, od południa i zachodu z Młodowem (gm. Piwniczna), a od wschodu (poprzez Poprad) ze Suchą Strugą.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Obłazy Ryterskie[4][5]
SIMCNazwaRodzaj
0459508Kordowiecczęść wsi
1067259Kotarbówkaprzysiółek
0459514Wielochówkaczęść wsi
0459520Za Górączęść wsi
1067331Za Kapliczkąprzysiółek
1067348Za Potokprzysiółek

Historia

Nazwa wsi (pierwotnie Obłaz) oznacza "obejście", "strome zbocze", "górska droga". Na granicy Rytra i Obłazów nad brzegami potoku Kordowiec stoją domostwa przysiółka zwanego Cygańskim Potokiem (ostatnio tylko Potokiem), który w poprzednim wieku zamieszkiwali Cyganie (Romowie).

Wieś powstała w I poł. XVII w. Pierwsza pisana wzmianka pochodzi z 1630 r. (lustracja starostwa barcickiego), z której można się dowiedzieć, że jest to "wola nowo osadzona, od 8 lat zasiadła której wolność jeszcze nie expirowała" a mieszkańcy m.in. wyrabiają gonty do ryterskiego folwarku i odrabiają tam pańszczyznę. Wzmianka z 1637 r. o "Woli Obłaźnej" być może dotyczy Obłazów. Pierwsze domy powstawały przy trakcie węgierskim, z czasem jak przybywało mieszkańców, powiększano role drogą karczowania i wypalania lasu. Osadnictwo wspinało się coraz wyżej, aż osiągnięto szczyt samego Kordowca. Obecnie domy na polanie na Kordowcu są najwyżej położonymi zabudowaniami w Obłazach Ryterskich. Ze względu na położenie na stromych stokach górskich wieś rozwijała się powoli. W 1663 r. doliczono się 4 półzagrodników, w 1765 – 7. Austriacki spis z 1777 r. wykazał 12 domów i 80 mieszkańców a w 1789 r. było już 120 mieszkańców.

Do czasu zagarnięcia przez Habsburgów Sądeczyzny (1770 r.) wieś należała do dóbr królewskich administrowanych z Barcic. Po 1785 stała się częścią austriackich dóbr państwowych zarządzanych ze Starego Sącza (Cameral Amt in Alt Sandez). Po 1867 r. wieś stanowiła gminę jednowioskową z obszarem dworskim. W 1870 r. wieś liczyła 179 mieszkańców, którzy zajmowali się pasterstwem, hodowlą bydła, rolnictwem i pracą w "pańskim lesie".

Po odzyskaniu niepodległości niewiele zmieniło się życie mieszkańców. W 1931 r. powstała parafia rzymskokatolicka w Rytrze, do której włączono też i Obłazy. Po reformie administracyjnej z 1933 r. Obłazy spadły do rangi gromady gminy zbiorowej w Piwnicznej. Stan taki trwał do 1955 r., kiedy to na powrót stały się częścią Rytra (GRN). Z powodu swego położenia wieś niewiele skorzystała z tzw. eksperymentu sądeckiego, z którego skorzystał m.in. sąsiedni Młodów, gdzie usytuowano ośrodki usługowe dla Obłazów. Od 1973 r. Obłazy stały się sołectwem Miasta i Gminy Piwniczna. Po reaktywowaniu Gminy Rytro Obłazy ponownie wróciły do niej. Wieś nie posiada herbu.

Przez Obłazy prowadzi też gminny zielony szlak turystyczny.

Demografia

Ludność według spisów powszechnych, w 2009 według PESEL[6][7][8][9].

Budynki mieszkalne
Rok 1900 1921 1931 2002
Liczba 31 35 39 53
Zwierzęta hodowlane w 1900 roku[6]
Zwierzęta Konie Bydło Owce Świnie
Liczba 7 128 81 32

Zabytki

Przy drodze do Piwnicznej stoi neogotycka kaplica pw. Serca Bożego z 1889 r. (z fundacji ówczesnego wójta), która do czasu budowy ryterskiego kościoła służyła mieszkańcom i letnikom.

Druga kapliczka (pod Złabiną, od Roztoki, Podobłazy) też z lat 80. XIX w., przy czerwonym szlaku turystycznym, ma ciekawą historię opisaną w "Biuletynie Ryterskim" nr 2 (52) z 1996 r. Co roku przy tej kapliczce na Wniebowstąpienie Pańskie odprawiana jest msza połączona z odpustem. W 2009 roku kapliczkę wyremontowano i poświęcono 24 maja 2009 roku. Władze gminne obiecały umieścić tablicę informującą o historii tej kapliczki. Do 2014 r. nie wywiązały się z obietnicy.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 841 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 90722
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  6. 1 2 Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder. Bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, tom XII, "Galizien", Wien 1907
  7. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej - Tom XII - Województwo Krakowskie i Śląsk Cieszyński, Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1925
  8. ↑ Statystyka Polski, t. XXVI, Warszawa 1926, Główny Urząd Statystyczny
  9. ↑ Statystyka Polski seria C, z. 88 Warszawa 1938 Główny Urząd Statystyczny
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.