Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie
Durchgangslager Konstantinow
Typ

Durchgangslager

Odpowiedzialny

 III Rzesza

Rozpoczęcie działalności

1940-01-05 5 stycznia 1940(dts)

Zakończenie działalności

1945-01-18 18 stycznia 1945(dts)

Terytorium

Kraj Warty

Miejsce

Konstantynów Łódzki

Liczba więźniów

≈ 42 000

Narodowość więźniów

Polacy, Białorusini, Ukraińcy, Rosjanie

Wyzwolony przez

Armia Czerwona

 

1945-01-19 19 stycznia 1945(dts)

brak współrzędnych

Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie (niem. Durchgangslager Konstantinow) – obóz przejściowy dla wysiedlanej ludności polskiej urządzony przez Niemców w okupowanym Konstantynowie Łódzkim (od maja 1943 Tuchingen), podlegający Centrali Przesiedleńczej w Poznaniu (niem. Umwandererzentralstelle in Posen, UWZ), funkcjonujący od stycznia 1940 do 16 sierpnia 1943 roku. W okresie maj-czerwiec 1941 r. stanowił miejsce osadzenia księży z "Kraju Warty". Następnie – w okresie od 16 sierpnia 1943 do 18 stycznia 1945 – obóz dla białoruskich, ukraińskich i rosyjskich dzieci i młodzieży.

Historia obozu

Był to największy obóz przesiedleńczy w administracji Centrali Przesiedleńczej w Łodzi. Został utworzony 5 stycznia 1940 roku w przedwojennej fabryce włókienniczej łódzkich przemysłowców K. Steinerta i braci Schweikert, przy ulicy Łódzkiej 27 (niem. General-Litzmann-Strasse).

Oddział Łódzki podlegał Centrali Przesiedleńczej w Poznaniu (niem. Umwandererzentralstelle in Posen, UWZ), zaś całość podlegała IV Departamentowi Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA).

Obóz funkcjonował do 16 sierpnia 1943 roku. Jego komendantem był SS-Rottenführer Huhn.

Przesiedleńcy i ofiary

Do obozu kierowano głównie polskie rodziny wysiedlane z terenów Wielkopolski, Pomorza i Polski Centralnej, w większości z terenów tzw. Kraju Warty.

Pierwsze przesiedlone rodziny przywieziono do obozu w styczniu 1940 roku. Większe transporty osadzono w marcu 1940 roku. Były to osoby pochodzące z terenu przedwojennych województw: poznańskiego, bydgoskiego i łódzkiego – głównie rolnicy. Do kwietnia 1941 pobyt w obozie przesiedleńców był względnie krótki, gdyż obóz był punktem etapowym w drodze do Generalnego Gubernatorstwa. Po tym okresie, po wstrzymaniu intensywnych wysiedleń, obóz zaczął się przekształcać się w punkt etapowy dla przyszłych robotników przymusowych wysyłanych później do różnych zakładów pracy i gospodarstw rolnych na terenie Niemiec. W tym czasie zdarzały się przypadki przetrzymywania takich osób nawet 2 lata, bez kontaktu ze światem zewnętrznym.

W maju 1941 r. osadzono tu około 500 polskich Żydów a w okresie późniejszym od października do grudnia 1941 roku przetrzymywano w obozie około 450 księży polskich z diecezji częstochowskiej, łódzkiej i włocławskiej oraz archidiecezji poznańskiej, zatrzymanych w ramach kompleksowej akcji przeciwko kościołowi katolickiemu na obszarze "Kraju Warty". Wszyscy oni zostali następnie wywiezieni do obozu koncentracyjnego Dachau

Przez obóz przeszło około 42 tysiące więźniów, zmarło z powodu trudnych warunków bytowania tysiące, z których zidentyfikowano około 700 osób[1]. Początkowo zmarłych chowano na miejscowym cmentarzu rzymskokatolickim w różnych kwaterach, później w specjalnie wydzielonym na nim miejscu.

Po likwidacji obozu 16 sierpnia 1943 Niemcy utworzyli tu obóz dla dzieci i młodzieży z terenu Ukrainy, Białorusi i Rosji, do którego pierwszy transport dotarł w kwietniu 1944 roku. W dniu 1 sierpnia 1944 przywieziono tu kilkaset dzieci ze Smoleńska i Witebska, z obozu w Potulicach. W dniu 28 sierpnia tegoż roku dotarł tu transport rosyjskich dzieci ze Stutthofu.

W dniu 18 stycznia 1945, w obliczu okrążających Łódź wojsk radzieckich – która została zajęta 19 stycznia – załoga obozu zbiegła pozostawiając małych więźniów swojemu losowi. W dniu 12 kwietnia wszystkie znajdujące się w obozie dzieci zostały przez władze radzieckie repatriowane do Rosji. Dalsze ich losy są nieznane. Zapewne część powróciła do domów rodzinnych, natomiast bezdomne umieszczone w tamtejszych domach dziecka[2].

Dzieje powojenne

W 1972 przed budynkiem byłego obozu ustawiono głaz z krzyżem i dwoma tablicami. Jedna z nich poświęcona została więzionym w tym obozie księżom.

W 2010 z inicjatywy Społecznego Komitetu ds. Upamiętniania Polskich Ofiar Niemieckiego Obozu – Lager in Konstantinow, w miejscu spoczynku zmarłych w tymże obozie został ustawiony pomnik z widniejącymi na nim nazwiskami zidentyfikowanych ofiar obozu.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Abramowicz Sławomir: Obóz przesiedleńczy w Konstantynowie Łódzkim. „Biuletyn Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Łodzi”. Łódź, T. 1: 1989 s. 30-40.
  2. ↑ Obozy hitlerowskie na ziemiach polskich...

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.