 Ołeksandr Irwaneć na 5. Festiwalu Filmowym w Odessie (2014) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Zawód, zajęcie |
poeta, prozaik, dramaturg |
| Narodowość | |
Ołeksandr Wasylowycz Irwaneć (ukr. Олександр Васильович Ірванець, ur. 24 stycznia 1961 we Lwowie) – ukraiński poeta, prozaik i dramaturg.
Życiorys
Dorastał w Równem na Wołyniu. Jest absolwentem szkoły średniej nr 18 w Równem (1976), Dubieńskiego Pedagogicznego Koledżu RDHU w Dubnie (1980) oraz Instytutu Literatury im. Maksyma Gorkiego w Moskwie (1989)[1].
W 1985 r. we Lwowie założył grupę literacką Bu-Ba-Bu, do której należeli także Jurij Andruchowycz oraz Wiktor Neborak[2][1].
Od 1990 do 2022 r. mieszkał w Irpeniu pod Kijowem[3][4]. W 1995 r. został laureatem nagrody Helen Szczerban-Lipki (USA) oraz stypendystą Akademii Schloss Solitude (Niemcy). W 2000 i 2002 r. był członkiem jury festiwalu Bonner Biennale.
Członek ukraińskiego Pen Clubu. Od 2022 r. mieszka w Berlinie.
Twórczość
Poezja
W 1987 r. debiutował tomikiem poezji "Wohnyszcze na doszczi" (ukr. Вогнище на дощі, 1987), ujawniając swój talent w dziedzinie poetyckiego pastiszu, trawestacji oraz parodii. W swoim tomiku odniósł się również do aktualnych wydarzeń społeczno-politycznych na Ukrainie. Kolejny tomik to "Tiń wełykoho kłasyka" (ukr. Тінь великого класика, 1991) oraz inne wiersze.
Poszczególne wiersze tłumaczone były na angielski, białoruski, francuski, niemiecki, polski, rosyjski i szwedzki. Cześć jego poezji prezentowała "Literatura na Świecie" (nr 10, 1995). Jego poezje można także znaleźć w rosyjskich czasopismach, m.in. na łamach "Litieraturnej uczoby" (ukr. Литературнa учёбa) і "Drużby narodów" (ukr. Дружбa народов).
Jego poezję stanowią część dwóch antologii Bohdana Zadury:
- "Wiersze zawsze są wolne. Przekłady z poezji ukraińskiej" (Biuro Literackie – Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2005, ISBN 83-8851-563-2; wydanie 2: Biuro Literackie – Kolegium Europy Wschodniej im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego, Wrocław 2007, ISBN 978-83-60602-46-1)
- oraz "100 wierszy wolnych z Ukrainy" (Biuro Literackie, Kołobrzeg 2022, ISBN 978-83-67249-06-5).
Proza
Jego powieść "Riwne! Rowno!" (ukr. Рівне! Ровно!) opublikowano w kwietniowych i majowych 2001 r. numerach czasopisma "Kurjer Krywbasu" (ukr. Кур`єр Кривбасу). W 2013 r. ukazała się jego powieść "Choroba Libenkrafta"[5].
W 2003 r. wydał zbiór opowiadań "Oczamymria" (Очамимря). W miesięczniku "Twórczość" z grudnia 2005 r. ukazało się jego opowiadanie "Play the Game" (2004).
Dramaty
W latach 90. XX w. zaczął pisać i wygłaszać swoje dramaty: "Krótka sztuka o zdradzie dla jednej aktorki" (1993), "Wielkanocna elektryczka" (1994), "Recording" (1995), "Na żywo" (1995) – wszystkie zostały przetłumaczone na polski przez Przemysława Tomanka i zebrane w tomie "Recording i inne utwory". Jego dramaty również zainteresowały publikę. W Niemczech tłumaczono je oraz wystawiano na deskach teatrów. W Polsce utwór "Recording" doczekał się realizacji radiowej.
Tłumaczenia
Na język ukraiński tłumaczył dzieła Janusza Głowackiego i Janusza Korczaka[2].
Przypisy
- 1 2 Irvanets Oleksandr [online], org.ua [dostęp 2024-04-24] (ang.).
- 1 2 Jestem starym sceptykiem | Literatura | Dwutygodnik [online], dwutygodnik.com [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ W czasie wojny muzy walczą – Antymatrix [online], blog.polityka.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ Jurij Andruchowycz: Ukraina może być dla Rosji jak dynamit [online], polityka.pl [dostęp 2024-04-24] (pol.).
- ↑ Krytycznym okiem: "Choroba Libenkrafta" Ołeksandr Irwaneć [online], blogspot.com [dostęp 2024-04-24].