Nowe Strącze
wieś
Ilustracja
Fragment Nowego Strącza, po lewej stara szkoła (1999)
Państwo

 Polska

Województwo

 lubuskie

Powiat

wschowski

Gmina

Sława

Liczba ludności (2022)

102[1]

Strefa numeracyjna

68

Kod pocztowy

67-410[2]

Tablice rejestracyjne

FWS

SIMC

0913960

Położenie na mapie gminy Sława
Mapa konturowa gminy Sława, blisko prawej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Nowe Strącze”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Nowe Strącze”
Położenie na mapie województwa lubuskiego
Mapa konturowa województwa lubuskiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Nowe Strącze”
Położenie na mapie powiatu wschowskiego
Mapa konturowa powiatu wschowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Nowe Strącze”
Ziemia51°51′56″N 16°10′51″E/51,865556 16,180833[3]

Nowe Strącze (niem. Neu Strunz) – wieś w Polsce położona w województwie lubuskim, w powiecie wschowskim, w gminie Sława.

Liczy ponad trzydzieści gospodarstw. Brak obiektów publicznych (kościołów, szkół, domów kultury, urzędów pocztowych, itp.) poza wiejską świetlicą. Lokalizacja z dala od tras przelotowych, w otoczeniu lasu i jezior.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zielonogórskiego.

Nazwa

Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości wywodzi się od staropolskiej nazwy zabudowań strażniczych - stróży[4]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako pierwotną zanotowaną nazwę miejscowości Stroza podając jej znaczenie "Wachterdorf" - "Wieś strażników"[4]. Wiąże się ona prawdopodobnie z wojskowym i posterunkowym charakterem miejscowości związanym z książęcym prawem stróży zobowiązującym lokalnych chłopów do utrzymywania małych grodów strażniczych[5].

W historii występowały również następujące nazwy wsi[6]: New Struntz (1670), Neu Stranz (1791), Neu Strunz (1845).

W latach trzydziestych XX wieku Nowe Strącze uniknęło "germanizacji" nazwy, która spotkała Stare Strącze (Alt Strunz - po zmianie Deutscheck) jak większość miejscowości ówczesnego powiatu głogowskiego. Po II wojnie światowej spolonizowano nazwę wsi. Od roku 1945 (lub 1946) była to Stróża Nowa, a od 1950 ostatecznie Nowe Strącze.

Części wsi

Integralne części wsi Nowe Strącze[7][8]
SIMCNazwaRodzaj
0913976Przylesieosada

Historia

Wieś założona została najpóźniej w XVII wieku w pobliżu wsi Stare Strącze na terenie ówczesnego księstwa głogowskiego. W archiwum SKWS Würzburg można zobaczyć jedną z najstarszych map pokazujących lokalizację tej wsi - "Princip. Magnae Glogoviae cum libero Domin: Beuthenensi in Silesia...", Tobias Conrad Lotter, 1759 rok[9].

Pierwotnie wieś, choć mała, posiadała kilka kolonii w pobliskich lasach. Z kolonii tych do dziś zachowało się tylko, już jako samodzielna wieś, Przylesie. Dodatkowo w jej okolicach mieściły się dwie komory celne (Zollhaus), tzw. nowa i stara. W 1910 roku Nowe Strącze liczyło 262 osoby a w 1939 roku już 285 osób.

W latach pięćdziesiątych XX wieku Nowe Strącze, dotąd należące do powiatu głogowskiego, włączono wraz z całą gminą Sława do powiatu wschowskiego. Po likwidacji powiatów cała gmina przypadła rejonowi Nowa Sól, skąd powróciła do powiatu wschowskiego po jego ponownym utworzeniu.

Ciekawsze obiekty

nowa szkoła (obecnie świetlica wiejska)

Nowa szkoła (przed 2000)

Po I wojnie światowej, z powodu bliskiego sąsiedztwa wsi z nową granicą Niemiec z Polską, na obrzeżu wsi ulokowano w kilkupiętrowym budynku komorę celną (Zollhaus). W marcu 1967 r. w budynku wybuchł pożar. Odbudowano go wówczas w stylu modernistycznym i umieszczono w nim filię Szkoły Podstawowej i przedszkola w Starym Strączu. Obecnie jest to w większości budynek mieszkalny, mieszczący też wiejską świetlicę.

stara szkoła

Do lat sześćdziesiątych XX wieku wiejskie dzieci uczęszczały do szkoły w małym budynku położonym w połowie długości wsi. Od przeniesienia szkoły do przedwojennego budynku komory celnej jest to budynek mieszkalny.

ruiny folwarku

We wsi zlokalizowany był folwark, do którego ze Starego Strącza prowadziły tory towarowej kolejki wąskotorowej, które częściowo rozebrano a częściowo zasypano w latach pięćdziesiątych XX wieku. Sam folwark funkcjonował jako gospodarstwo PGR do połowy lat siedemdziesiątych XX wieku. Rozebrano go z powodu złego stanu technicznego. Z zabudowań pozostały do dziś tylko niewielkie zarośnięte ruiny, głównie piwnic. Znajdują się one przy jednej z odnóg głównej ulicy, w południowo-zachodnim krańcu wsi.

Turystyka

Widok z jeziora na plażę (przed 2000)

Wszystkie walory turystyczne Nowego Strącza to jego przyroda. Powietrze jest czyste a położenie z dala od tras przelotowych gwarantuje spokój.

Wieś otoczona jest z trzech stron przez lasy, w których znajduje się kilka małych stawów i Jezioro Krzywe o powierzchni 4,6ha, służące zarówno jako kąpielisko jak i łowisko wędkarskie z kilkunastoma kładkami. Przy półdzikiej plaży znajduje się pole namiotowe. Badania z lat dziewięćdziesiątych XX wieku wykazały brak zanieczyszczenia wody.

W lesie w pobliżu jeziora znaleźć można też pozostałości ziemnych okopów wojskowych z czasów II wojny światowej.

Z jeziorem w Nowym Strączu związana jest licząca już kilka wieków legenda. Podobno woły (w innej wersji były to konie), które zatonęły w jeziorze w pobliskich Wygnańczycach wypłynęły właśnie tutaj. Świadczyć to miało o podziemnym tunelu, zapewne naturalnego pochodzenia, łączącym te jeziora. Niestety współczesne amatorskie badania podwodne nie doprowadziły do jego odkrycia.

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-07].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 826 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 89170
  4. 1 2 Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 12, OCLC 456751858 (niem.).
  5. ↑ Henryk Samsonowicz: Historia Polski i Świata. T. 1.: Historia Polski - Polska do 1586. Mediasat Group S.A. dla Gazety Wyborczej, 2007, s. 46. ISBN 978-84-9819-808-9.
  6. ↑ "Słownik etymologiczny nazw geograficznych Śląska. Tom 9" Stanisława Sochacka (red.), Opole 1999
  7. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  8. ↑ Rejestr TERYT. Jednostki podziału terytorialnego (TERC). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2023-07-18].
  9. ↑ "Glogau im Wandel der Zeiten \ Głogów poprzez wieki" Werner Bein, Johannes Schellakowsky i Ulrich Schmilewski, Bergstadtverlag Wilhelm Gottlieb Korn, 1992
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.