Nornik bury
Microtus agrestis[1]
(Linnaeus, 1761)
Ilustracja
Nornik bury sfotografowany w Commanster, w belgijskich Ardenach.
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

ssaki żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

myszokształtne

Nadrodzina

myszowe

Rodzina

chomikowate

Podrodzina

karczowniki

Plemię

Arvicolini

Rodzaj

nornik

Podrodzaj

Agricola

Gatunek

nornik bury

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[33]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Nornik bury[34] (Microtus agrestis) – gatunek ssaka z podrodziny karczowników (Arvicolinae) w obrębie rodziny chomikowatych (Cricetidae).

Zasięg występowania

Nornik bury występuje w zachodniej, środkowej i północnej Europie i północnej Azji, od Wysp Brytyjskich i przez środkową i wschodnią Europę (włącznie z Kotliną Panońską) i Fennoskandię po Syberię aż do rzeki Lena, od południa do północno-wschodniego Kazachstanu, północnej Mongolii i skrajnie północno-zachodniej Chińskiej Republiki Ludowej (góry Ałtaj i Barluk w Sinciang)[35].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1761 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz nadając mu nazwę Mus agrestis[2]. Holotyp pochodził z Uppsali, w Szwecji[36].

M. agrestis należy do podrodzaju Agricola[35]. W większości rekonstrukcji filogenetycznych podrodzaj Agricola okazał się taksonem siostrzanym w stosunku do podrodzaju Blanfordimys[35]. M. agrestis we wcześniejszych ujęciach systematycznych obejmował taksony lavernedii i rozianus jako podgatunki, ale analizy wykazały dwie głęboko rozbieżne linie filogenetyczne co skutkowało uznaniem ich za odrębne gatunki[35]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy[35].

Etymologia

  • Microtus: gr. μικρος mikros „mały”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”[37].
  • agrestis: łac. agrestis „polny, wiejski”, od ager, agri „pole”[38].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 92–132 mm, długość ogona 30–53 mm; masa ciała 22–72,5 g (samice średnio 32,6 g, samce średnio 35,4 g)[39]. Zwierzę średniej wielkości, o wydłużonym ciele i krótkim, słabo owłosionym ogonie, pokrytym pierścieniowatymi łuskami. Oczy duże, pysk lekko zaostrzony z wąsami, uszy niewielkie szerokie, zaokrąglone, cienkie. Nozdrza różowawe, nieowłosione. Charakteryzuje się szarobrunatnym ubarwieniem sierści futerka grzbietowej strony ciała. Brzuszna strona ciała jest szara. Siekacze mają kształt dłutowaty, ciągle rosną, a ostrość zachowują dzięki temu, że szkliwo znajduje się jedynie na przedniej ich powierzchni. Zęby trzonowe o niskich koronach, z trzema rzędami guzków. Buduje system nor tuż pod powierzchnią ziemi lub w gęstym runie, w których gromadzi zapasy pożywienia i żyje. Nie zapadają w sen zimowy. Żyje pojedynczo, w grupach rodzinnych lub koloniach.

Ekologia

Biotop
Zamieszkuje tereny wilgotne porośnięte gęstą roślinnością. Ulubionym jego środowiskiem są obrzeża lasów, leśne polanki, zręby porośnięte wysoką trawą, zadrzewienia śródpolne, a także bagna, mokradła, torfowiska. Jest mniej wilgociolubny w porównaniu z podobnym nornikiem północnym. W latach licznego występowania staje się plagą upraw roślinnych, wyrządzając znaczne szkody.
Tryb życia
Prowadzi zmierzchowo–nocny tryb życia, ale wychodzi również za dnia w poszukiwaniu pokarmu. Należy do gatunku osiadłego. Całe systemy korytarzy z kryjówkami wykonuje zwykle w darni lub tuż pod powierzchnią ziemi w bezpośredniej bliskości żerowisk, co zapewnia im możliwość szybkiego schronienia się w razie zagrożenia. Rzadko przebywa w miejscach odsłoniętych. Jest ssakiem płochliwym.
Pożywienie
jak większość nornikowatych żywi się pokarmem mieszanym. Pożywienie nornika burego stanowi w głównej mierze pokarm roślinny – korzenie, kłącza, trawy, zioła, nasiona, warzywa uprawne, owoce, kora, młode pędy.
Rozród
Poród i rozwój młodych jest ściśle związany z okresem największej dostępności pożywienia. Nornik buduje gniazda z mchu i traw w zaroślach. Tam przychodzą na świat ślepe i nieowłosione młode. Jest ich od 4 do 7 sztuk. Szybko rosną. Po około dwóch tygodniach otwierają oczy, z matką pozostają przez trzy tygodnie, odżywiając się mlekiem po tym okresie młode opuszczają gniazdo. Młode pełną dojrzałość płciową uzyskują w wieku 8-9 tygodni. Nornik w ciągu jednego roku może wyprowadzić 4 mioty, co daje przeciętnie 20 młodych rocznie. Samice mają zdolność wchłonięcia zarodków w trakcie ciąży[40].
Wrogowie
Sowy, lisy, kuny, wydry europejskie, tchórze zwyczajne, myszołowy zwyczajne, żmije zygzakowate.

Przypisy

  1. ↑ Microtus agrestis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 Ch. Linnaeus: Fauna svecica: sistens animalia sveciae regni: mammalia, aves, amphibia, pisces, insecta, vermes, distributa per classes & ordines, genera & species, cum differentiis specierum, synonymis auctorum, nominibus incolarum, locis natalium, descriptionibus insectorum. Wyd. 2. Stockholmiae: Sumtu & Literis Direct. Laurentii Salvii, 1761, s. 11. (łac.).
  3. ↑ C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 12. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1766, s. 84. (łac.).
  4. ↑ R. Kerr: The animal kingdom, or zoological system, of the celebrated Sir Charles Linnæus. containing a complete systematic description, arrangement, and nomenclature, of all the known species and varieties of the mammalia, or animals which give suck to their young. Class I, Mammalia. Edinburgh: A. Strahan, and T. Cadell, London, and W. Creech, 1792, s. 239. (ang.).
  5. ↑ J.C. Bellamy: The natural history of South Devon: five maps, eighty engravings, and nine lithographs. Plymouth: Printed and published by Jenkin Thomas, 1839, s. 373. (ang.).
  6. ↑ E. de Sélys-Longchamps. Note sur le Mus agrestis de Linné. „Bulletins de l’Académie royale des sciences, des lettres et des beaux-arts de Belgique”. 8 (2), s. 236, 1841. (fr.).
  7. ↑ L. Jenyns. Notes on some of the smaller British Mammalia, including the description of a new species of Arvicola, found in Scotland. „The Annals and Magazine of Natural History”. 7, s. 270, 1841. (ang.).
  8. ↑ S. Nilsson. Svenska arter af Sorex och Hypudæus. „Öfversigt af Kongliga Vetenskaps-akademiens forhandlingar”. 1, s. 34, 1844. (szw.).
  9. ↑ Ch.L. Bonaparte. Index Mammalium Europæorum. „Atti della Sesta Riunione degli scienziati italiani tenuta in Milano”. 1844, s. 350, 1845. (wł.).
  10. ↑ E. de Sélys-Longchamps. Distribution géographique des Campagnols (Arvicola) en Europe. „Revue Zoologique”. 1847, s. 307, 1847. (fr.).
  11. ↑ C.G. Giebel: Fauna der Vorwelt mit steter Berücksichtigung der lebenden Thiere. T. 1: Wirbelthiere. Cz. 1: Säugethiere. Leipzig: F. A. Brockhaus, 1847, s. 88. (niem.).
  12. ↑ G.S. Miller. Eighteen new European voles. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 1, s. 201, 1908. (ang.).
  13. ↑ R. Lydekker. Systematic. Mammalia. „The Zoological record”. 45 (2), s. 74, 1908. (ang.).
  14. ↑ M.A.C. Hinton. A preliminary account of the British fossil voles and lemmings; with some remarks on the Pleistocene climate and geography. „Proceedings of the Geologists’ Association”. 21, s. 493, 1910. (ang.).
  15. ↑ O. Thomas. New mammals from Central and Western Asia, mostly collected by Mr. Douglas Carruthers. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 8, s. 759, 1911. (ang.).
  16. ↑ O. Thomas. On mammals from central Asia, collected by Mr. Douglas Carruthers. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 9, s. 398, 1912. (ang.).
  17. ↑ Barrett-Hamilton i Hinton 1913 ↓, s. 364.
  18. ↑ Barrett-Hamilton i Hinton 1913 ↓, s. 366.
  19. ↑ G.A.H. Barrett-Hamilton & M.A.C. Hinton. [On a collection of Mammals from the Inner Hebrides]. „Abstracts of the Proceedings of the Zoological Society of London”. 119, s. 18, 1913. (ang.).
  20. ↑ I.G.S. Montagu. On a further collection of mammals from the Inner Hebrides. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1922 (4), s. 940, 1922. (ang.).
  21. ↑ I.G.S. Montagu. On some mammals from Jugoslavia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1923 (4), s. 868, 1923. (ang.).
  22. ↑ Á. Cabrera. Sobre algunos Microtinae de Cataluña. „Trabajos del Museo de Ciencias Naturales de Barcelona”. 7 (3), s. 8, 1924. (hiszp.).
  23. ↑ J. Éhik. Preliminary description of a new Microtus agrestis from Hungary. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 21, s. 76, 1924. (ang.).
  24. ↑ G. Dal Piaz. Studio sulle arvicole tridentine. „Studi Trentini di Scienze Naturali”. Acta Geologica. 5 (4), s. 10, 1924. (wł.).
  25. ↑ E.R. Reinwaldt: Über Verbreitung und Schutz einiger Säugetiere Estlands nach Daten einer Enquete der Naturschutzsektion der Naturforscher-Gesellschaft der Universität Tartu (Dorpat). Tautu, Estonia: Looduskaitse Sektioon, 1927, s. 13. (niem.).
  26. ↑ G. Éhik. Néhány adat Magyarország emlõsfaunájának ismeretéhez (Einige Daten zur Säugetierkunde Ungarns). „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 25, s. 197, 1928. (węg.).
  27. ↑ В.Н. Скалой. Новые данные по фауне млекопитающих и птиц Сибири и Дальне-Восточного Края. „Известия Госпoдина прогивочум. института Сибири и ДВК”. 2, s. 44, 1935. (ros.).
  28. ↑ V.A. Melander: Microtus agrestis pallida. Opredeliitel’ mlekopitayushchikh Smolenskoi i smezhnykh oblastei. Smoleńsk: Izd. Smol. obi. Kraeved. n-i. inst., 1938, s. 74. (ros.).
  29. ↑ С.И. Огнев. Вклад в таксономию палеарктического Microtine. „Доклады Академии наук СССР”. 43, s. 179, 1944. (ros.).
  30. ↑ В.Г. Гептнер. К номенклатуре некоторых млекопитающих. „Доклады Академии наук СССР”. Новая серия. 60 (4), s. 710, 1948. (ros.).
  31. ↑ M. Kretzoi. New names for arvicolid homonyms. „Annales historico-naturales Musei Nationalis Hungarici”. 50, s. 57, 1958. (ang.).
  32. 1 2 H. Heim de Balsac & F. de Beaufort. Formes geographiques de Microtus agrestis L. in France. Bretagne et Ile de Groix. „Mammalia”. 30 (4), s. 638, 1966. DOI: 10.1515/mamm.1966.30.4.637. (fr.).
  33. ↑ B. Kryštufek i inni, Microtus agrestis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2021-2 [dostęp 2021-12-02] (ang.).
  34. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 237. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  35. 1 2 3 4 5 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 358. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  36. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Microtus (Microtus) agrestis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-12-02].
  37. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 424, 1904. (ang.).
  38. ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  39. ↑ U. Pardiñas, P. Myers, L. León-Paniagua, N.O. Garza, J. Cook, B. Kryštufek, R. Haslauer, R. Bradley, G. Shenbrot & J. Patton. Opisy gatunków Cricetidae: U. Pardiñas, D. Ruelas, J. Brito, L. Bradley, R. Bradley, N.O. Garza, B. Kryštufek, J. Cook, E.C. Soto, J. Salazar-Bravo, G. Shenbrot, E. Chiquito, A. Percequillo, J. Prado, R. Haslauer, J. Patton & L. León-Paniagua: Family Cricetidae (True Hamsters, Voles, Lemmings and New World Rats and Mice). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 332–333. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).
  40. ↑ Lennart Hansson. Spring Populations of Small Mammals in Central Swedish Lapland in 1964-68. „Oikos”. 20 (2), s. 431–450, 1969.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.