Nocyceptor, inaczej receptor bólowy – receptor reagujący na bodźce uszkadzające tkanki. Może wywołać mechanizm obronny, np. odruch.

Nocyceptory występują w postaci wolnych zakończeń nerwowych neuronów otaczających tkanki takie jak skóra czy rogówka, lecz także w narządach wewnętrznych jak mięśnie czy jelita. Źródła tych neuronów są zlokalizowane w grzbietowym korzeniu zwoju lub w zwoju trójdzielnym. Mogą być pobudzane przez różne bodźce: mechaniczne, termiczne, chemiczne, elektryczne.

W momencie uszkodzenia, pod wpływem bodźca nocyceptywnego z tkanek wydzielane są enzymy proteolityczne, które indukują wydzielanie kinin i prostaglandyn.

Intensywność czucia bólu jest regulowana przez układ przeciwbólowy, którego działanie polega na ograniczeniu impulsów bólowych docierających do ośrodków bólowych mózgu. W porównaniu z innymi receptorami, nocyceptory mają wysoki próg pobudliwości.

Historia

Nocyceptory zostały odkryte przez Charlesa Scotta Sherringtona w roku 1906. W okresie odkrycia naukowcy uważali, że zwierzęta są maszynami, które zamieniają bodziec zmysłowy na odruchy. Pogląd ten ewoluował w wyniku badań - rozróżniono różne typy stymulacji skutkujące różnymi typami odruchów. Dzięki eksperymentom naukowym Sherrington odkrył, że ból jest odczuciem powodowanym przez nocyceptory.

Umiejscowienie nocyceptorów

U ssaków nocyceptory są neuronami czuciowymi występującymi w obszarach ciała, które są zdolne do odczuwania bólu.

Nocyceptory u niessaków

Występowanie nocyceptorów zostało potwierdzone u zwierząt niebędących ssakami. Dotyczy to m.in. ryb, pijawek, ślimaków morskich, muszek owocowych. Charakteryzują się one podobną aktywnością jak nocyceptory ssaków - reagują na niebezpieczny zakres temperatur, niskie pH, kapsaicynę (poza nocyceptorami ryb i ptaków^[1]) oraz uszkodzenie tkanek.

Przypisy