Niezależna Partia Chłopska
Państwo

 Polska

Skrót

NPCh

Lider

Alfred Fiderkiewicz

Data założenia

11 listopada 1924

Data rozwiązania

11 marca 1927

Ideologia polityczna

marksizm, komunizm, socjalizm agrarny, agraryzm

Poglądy gospodarcze

agraryzm, socjalizm

Liczba członków

ponad 22 tys.[1]

Młodzieżówka

Stowarzyszenie Akademickiej Niezależnej Młodzieży Ludowej Orka

Niezależna Partia Chłopska – radykalnie lewicowa polska partia ludowa założona w 1924 przez grupę posłów PSL „Wyzwolenie”. W 1927 rozwiązana przez władze państwowe[2].

Historia i działalność

10 listopada 1924 czterech posłów Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”: Adolf Bon, Feliks Hołowacz, Antoni Szapiel i Sylwester Wojewódzki wystąpiło z klubu stronnictwa i utworzyło nowy klub poselski. Dzień później grupa ta w specjalnej odezwie ogłosiła powstanie nowej partii chłopskiej, która przyjęła nazwę „Niezależna Partia Chłopska”. Twórcą nazwy partii był Feliks Hołowacz[3]. Do klubu poselskiego wstąpiło jeszcze dwóch posłów: Alfred Fiderkiewicz (szef zarządu głównego partii) i Włodzimierz Szakun.

Partia przyjęła radykalny program, którego głównymi założeniami były:

Partia ściśle współdziałała z Komunistyczną Partią Polski i Sel-Rob-em, wraz z którymi współdziała również w Sejmie, składając radykalne projekty ustaw, m.in. 26 czerwca 1925 projekt ustawy o reformie rolnej, w którym przewidziano wywłaszczenie wielkich majątków ziemskich bez odszkodowań, upaństwowienie lasów, podział wywłaszczonej ziemi między robotników rolnych, bezrolnych i małorolnych chłopów, utworzenie ferm doświadczalnych z majątków o wysokiej kulturze rolnej. W 1926 partia poparła przewrót majowy, lecz w krótkim czasie wycofała się z tego.

Partia w szczytowym okresie liczyła ponad 20 tys. członków, głównie w województwie lubelskim, warszawskim i kieleckim. Do głównych działaczy należeli: Sylwester Wojewódzki, Feliks Hołowacz, Bohdan de Nisau[4], Władysław Kowalski, Alfred Fiderkiewicz, Włodzimierz Szakun, Franciszek Błaszkiewicz i Jan Rak[5]. Członkiem NPCh był też Władysław Gomułka, który jednak opuścił jej szeregi, w 1926 przechodząc do KPP[6].

W latach 1925–1927 z NPCh współpracowało Stowarzyszenie Akademickiej Niezależnej Młodzieży Ludowej[7].

Organy prasowe: „Wyzwolenie Ludu”, „Walka Ludu”, „Walka Chłopska”, „Walka Wsi”, „Walka Pracy”, „Walka Oraczy”, „Niezależny Chłop”, „Niezależny Oracz”, „Lemiesz”, „Snop” i „Zagon”[2]. Partia zmuszona była wydawać pisma pod zmieniającymi się tytułami, aby uniknąć represji związanych z konfiskatami pism i ingerencją cenzury[8].

Przez przeciwników politycznych, głównie ugrupowania klerykalne i konserwatywne, NPCh określana była jako demoralizująca, bezbożnicza i bolszewicka. Przed delegalizacją partii policja państwowa przeprowadzała rewizje w mieszkaniach działaczy, rozpędzała zebrania partyjne i wiece poselskie oraz konfiskowała wydawnictwa partyjne. W 1926 dokonała licznych aresztowań działaczy NPCh i jej sympatyków[9].

Pomimo że w lutym 1927 w Sejmie poseł Adolf Bon odparł zarzuty o zdradzie państwa stawiane partii, 11 marca rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych ugrupowanie zostało zdelegalizowane[10]. Po kilku miesiącach nielegalnego bytu w 1928 zrezygnowała z dalszej działalności. Zastąpiło ją nowe ugrupowanie pod nazwą Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej Samopomoc, bliskie ruchowi komunistycznemu[11][12].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Czesław Kozłowski, KPP i PPS w latach polityki stabilizacyjnej. III Zjazd i IV Konferencja KPP., [w:] A. Franko (red.), Zarys dziejów polskiego ruchu robotniczego do 1948 roku, Warszawa: Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch” Książka i Wiedza, 1980, s. 306.
  2. 1 2 Tadeusz Łepkowski, Słownik historii Polski. Warszawa 1973, s. 273.
  3. ↑ Dymek 1972 ↓, s. 25.
  4. ↑ Benon Dymek: Nisau Bohdan (1896−1943). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIII. 1978, s. 133−134.
  5. ↑ Grzywna 1984 ↓, s. 31, 82.
  6. ↑ Ks. Zygmunt Zieliński, Kościół w Polsce 1944–2002. POLWEN Radom 2003, s. 151.
  7. ↑ Fajkowski 1971 ↓, s. 393.
  8. ↑ Fajkowski 1971 ↓, s. 116.
  9. ↑ Grzywna 1984 ↓, s. 18, 19.
  10. ↑ Stanisław Giza, Kalendarz wydarzeń historii ruchu ludowego 1895–1965. Warszawa 1967, s. 97.
  11. ↑ Drogi rozwoju ruchu ludowego 1964 ↓, s. 217.
  12. ↑ Marian Leczyk, Sprawa brzeska. Dokumenty i materiały. Dorota Mieczkowska (red.), Warszawa: Książka i Wiedza Robotnicza Spółdzielnia Wydawnicza „Prasa-Książka-Ruch”, 1987, s. 17, ISBN 83-05-11448-1.

Bibliografia

  • Praca zbiorowa: Słownik historii Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Wiedza Powszechna”, 1973.
  • Aleksander Kochański, Tadeusz Rawski, Zbigniew Szczygielski: 100 lat polskiego ruchu robotniczego kronika wydarzeń. Warszawa: Książka i Wiedza, 1978.
  • Antoni Czubiński: Najnowsze dzieje Polski 1914–1983. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987. ISBN 83-01-06137-5.
  • Józef Grzywna: Zjednoczenie Lewicy Chłopskiej Samopomoc w woj. kieleckim w latach 1928–1931. Warszawa-Kraków: 1984.
  • Józef Fajkowski: Krótki zarys historii ruchu ludowego. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1971.
  • Praca zbiorowa: Drogi rozwoju ruchu ludowego. Warszawa: LSW, 1964.
  • Benon Dymek: Niezależna Partia Chłopska 1924–1927. Warszawa: Książka i Wiedza, 1972.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.