Wzór dokumentów nieobywatelki Łotwy

Nieobywatele (łot. nepilsoņi) – jedna z czterech kategorii osób przebywających na stałe na Łotwie, której w świetle krajowej ustawy o naturalizacji nie przysługiwały prawa obywatelskie, a które równocześnie nie są bezpaństwowcami ani obywatelami państwa trzeciego.

Wprowadzenie statusu i jego charakterystyka

Władze Łotwy, po odzyskaniu przez ten kraj niepodległości, zdecydowały, że prawo do obywatelstwa kraju będzie przysługiwać jedynie osobom, które posiadały je przed radziecką aneksją Łotwy 16/17 czerwca 1940 oraz ich potomkom[1]. Ustawa „O przywróceniu praw obywateli Republiki Łotwy i podstawowych zasadach naturalizacji”, przyjęta 22 czerwca 1994 na podstawie wcześniejszego postanowienia parlamentu o zasadach naturalizacji i obywatelstwie, dzieliła osoby stale przebywające na Łotwie na obywateli, nieobywateli, obywateli innych państw oraz bezpaństwowców. Status nieobywatela w 1993 przysługiwał 876 tys. ludzi, w zdecydowanej większości Rosjanom – osobom, które posiadały obywatelstwo radzieckie, a po 1991 nie uzyskały żadnego innego obywatelstwa[1]. Rządzący Łotwą uznawali bowiem ludność rosyjskojęzyczną za bezpośrednie zagrożenie dla etnicznych Łotyszy, potencjalny instrument wrogiej polityki rosyjskiej wobec Rygi[2].

Nieobywatele nie mają biernego ani czynnego prawa głosowania w wyborach na żadnym poziomie, nie mogą wstępować do służby cywilnej ani pracować na stanowiskach związanych z bezpieczeństwem narodowym Łotwy, nie mają prawa nabywania ziemi. Posiadają natomiast prawo stałego pobytu, poza granicami kraju korzystają z opieki konsularnej Łotwy, od wstąpienia Łotwy do Unii Europejskiej mogą podróżować po jej terytorium bez wiz[1].

Ustawa o obywatelstwie stanowi, że nieobywatele mogą uzyskać obywatelstwo, jeśli żyją na Łotwie dłużej niż pięć lat (licząc od 4 maja 1990), posiadają legalne zatrudnienie, znają język łotewski, łotewską konstytucję i zobowiązują się do lojalności wobec państwa[3]. Prawo do ubiegania się o obywatelstwo nie przysługiwało przy tym byłym pracownikom radzieckich służb specjalnych, emerytowanym oficerom Armii Radzieckiej, wszystkim, którzy sprzeciwiali się niepodległości Łotwy, oraz propagatorom ustroju totalitarnego i idei komunistycznych[3].

Krytyka łotewskich rozwiązań prawnych i ich modyfikacje

Brzmienie ustawy o obywatelstwie spotkało się z krytyką Unii Europejskiej, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Rady Europy oraz Rosji[1]. Organizacje międzynarodowe zarzucały Łotwie dążenie do budowy etnicznego państwa narodowego[3]. Rosja domagała się zgody na naturalizację wszystkich łotewskich Rosjan, grożąc Rydze sankcjami gospodarczymi[3]. Pod międzynarodową presją rząd łotewski dokonał pewnych korekt w polityce naturalizacyjnej, w 1998 znosząc limit osób, które w ciągu jednego roku mogły przejść z kategorii nieobywateli do obywateli, jak również wycofując niektóre ograniczenia dotyczące dostępu nieobywateli do zawodów, w których wymagana jest bardzo dobra znajomość języka łotewskiego[1]. W 2004 wprowadzono również możliwość nadania obywatelstwa łotewskiego dzieciom nieobywateli urodzonym na Łotwie po 1991, na wniosek rodziców[1]. Przyczyną, dla której skorygowano dotychczasową politykę w tej kwestii, był również fakt, że łotewskie elity polityczne zrozumiały, że pewne założenia działań z pierwszych lat niepodległości okazały się nietrafne. Nie doprowadzono do emigracji Rosjan ani też nie zmotywowano ich do masowego asymilowania się z Łotyszami[4]. Największe zainteresowanie uzyskaniem obywatelstwa przypadło na lata 90. XX wieku oraz na okres, gdy Łotwa wstępowała do Unii Europejskiej[1].

Statystyka

W 2011 liczba nieobywateli wynosiła 296 619 osób, co stanowiło 14,3% całej populacji Łotwy. Odsetek ten powoli spada. W 2016 nieobywateli było 232 143, tj. 11,8%[1]. Spośród nich 165 316 osób stanowili Rosjanie, 34 644 – Białorusini, 24 499 – Ukraińcy, a 8843 – Polacy[5]. Według danych na 1 stycznia 2022 r. na Łotwie żyło 195159 nieobywateli[6].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 25 lat statusu nieobywatela na Łotwie, „Przegląd Bałtycki”, 17 października 2016 [dostęp 2017-02-24] (pol.).
  2. ↑ J. Kozakiewicz, Polityka bezpieczeństwa państw bałtyckich, s. 27-28.
  3. 1 2 3 4 J. Kozakiewicz, Polityka bezpieczeństwa państw bałtyckich, s. 31.
  4. ↑ J. Kozakiewicz, Polityka bezpieczeństwa państw bałtyckich, s. 33.
  5. ↑ Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc nacionālā sastāva un valstiskās piederības. pmlp.gov.lv. [dostęp 2017-03-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-28)]. (łot.).
  6. ↑ Latvijas iedzīvotāju sadalījums pēc valstiskās piederības [online].

Bibliografia

  • Jerzy Kozakiewicz, Polityka bezpieczeństwa państw bałtyckich, Kraków: Instytut Studiów Strategicznych, 2003, ISBN 83-87832-38-3, OCLC 69558382.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.