Niedów
Państwo

 Polska

Rzeka

Witka

Data budowy

1958–1962

Data uruchomienia

1962

Typ zapory

betonowo-ziemna

Pojemność całkowita

4,8 mln m³

Wysokość lustra wody

210,00 m n.p.m.

Powierzchnia

1,759 km²

Wysokość zapory

12 m

Funkcja

przemysłowy, retencyjny, rekreacyjny

Położenie na mapie gminy wiejskiej Zgorzelec
Mapa konturowa gminy wiejskiej Zgorzelec, na dole po lewej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Niedów”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Niedów”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko lewej krawiędzi znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Niedów”
Położenie na mapie powiatu zgorzeleckiego
Mapa konturowa powiatu zgorzeleckiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Niedów”
Ziemia51°02′10″N 15°00′16″E/51,036111 15,004444

Niedów[1] (potocznie Witka) – zbiornik zaporowy o powierzchni 175,9 ha[2] położony w województwie dolnośląskim w powiecie zgorzeleckim.

Zbiornik zbudowano w latach 1958–1962 na rzece Witka w pobliżu miejscowości Niedów na potrzeby chłodzenia elektrowni Turów. Pełni również funkcje retencyjną oraz rekreacyjną[3]. Jeden z istniejących tu ośrodków wypoczynkowych został wybudowany „w czynie społecznym” przez pracowników kopalni i elektrowni[4].

Długość zbiornika ok. 4 km, maksymalna szerokość ok. 0,7 km. Najwyższy dopuszczalny poziom lustra wody 210 m n.p.m. Do poziomu 210,5 wolno napełniać tylko w wyjątkowych przypadkach[2][5]. Średnia głębokość zbiornika ok. 3,1 m. Głębokość przy zaporze ok. 12 m[2].

Poniżej zapory znajduje się elektrownia wodna o mocy 0,82 MW[6] należąca do PGE Elektrowni Turów S.A.

Historia

Roboty ziemne rozpoczęto w styczniu 1958. W 1962, po zakończeniu budowy betonowo-ziemnej zapory o długości blisko 300 metrów, wysokości 12 m i szerokości przy koronie 5 m, rozpoczęto napełnianie zbiornika o pojemności użytkowej 4,6 mln m³ (całkowitej 4,8 mln m³)[2]. Pod wodą znalazło się kilka gospodarstw rolnych (wysiedlonym mieszkańcom wypłacono odszkodowania i zapewniono mieszkania w blokach) i ruiny zabytkowego pałacu.

7 sierpnia 2010 w godzinach popołudniowych, po nagłych bardzo wysokich opadach w rejonie Niedowa, Radomierzyc i Bogatyni zbiornik uległ przepełnieniu. Według specjalistów[7] w ciągu trzech godzin jezioro przyjęło masy wody dwukrotnie przekraczające jego pojemność. Około 18.00 woda przelała się przez koronę zapory czołowej, wskutek czego nastąpiło rozmycie zapory ziemnej i zniszczenie, a następnie niekontrolowane opróżnianie zbiornika[8] obliczonego na przyjęcie maksymalnie 655 m³/s wody. Fala spiętrzonej wody (ok. 2000 do 3000 m³/s) przez pola dotarła do nasypu kolejowego. Nasyp został przerwany w rejonie Radomierzyc na odcinku około 20 metrów, co spowodowało powódź w Radomierzycach. Katastrofalny wypływ wody z rozmywanej zapory spowodował następnie rozmycie około 300 metrów nasypu w rejonie mostu kolejowego. Fala powodziowa dotarła do Nysy Łużyckiej, powodując jej wezbranie w Koźlicach, Zgorzelcu[9] (gdzie poziom Nysy osiągnął ponad 7 m), Görlitz oraz w innych miejscowościach poniżej. Spiętrzona woda porwała m.in. samochód, którym jechał starosta zgorzelecki. Starosta wraz z kierowcą zostali uwięzieni we wzburzonej wodzie i dopiero po kilku godzinach wydobyci przez strażaków i odwiezieni do szpitala[10].

Ocenia się, że w trakcie wezbrania powodziowego przez zbiornik przepłynęło ponad 30 mln m³ wody, przy czym od godziny 0.00 do 15.50 zrzucono 1,256 mln m³ wody, a od 15.50 do 18.00 około 2 mln m³ wody[11]. Stan zapory przed rozmyciem oceniany był jako dobry[2]. Po katastrofie szacowano, że odbudowa zniszczonej zapory potrwa co najmniej półtora roku[7]. Prokuratura podjęła badania, czy do zdarzenia nie doszło z powodu czyichś zaniedbań[12]. Ustalono, że powodem zniszczenia zapory było ograniczenie zakresu zrzutu awaryjnego poprzez założenie wyłączników krańcowych ograniczających wysokość otwarcia zasuw powodziowych.

Galeria zdjęć zapory po katastrofie
Zapora Niedów
Zapora Niedów
Zapora Niedów
Zapora Niedów

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 228, ISBN 83-239-9607-5.
  2. 1 2 3 4 5 Charakterystyka obiektu. Komenda Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej we Wrocławiu. [dostęp 2010-08-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-06-21)].
  3. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas, Dolny Śląsk - przewodnik, Warszawa: Wyd. Sport i Turystyka, 1977, s. 357.
  4. ↑ Jezioro Witka. naszesudety.pl, 6 grudnia 2005. [dostęp 2016-04-27].
  5. ↑ Dane sprzed katastrofy w 2010.
  6. ↑ Towarzystwo Elektrowni Wodnych [dostęp 2010-08-10].
  7. 1 2 Odbudowa zapory Niedow potrwa co najmniej półtora roku. Centrum Informacji o Rynku Energii cire.pl. [dostęp 2010-08-11].
  8. ↑ Fotografia zniszczonej tamy wykonana z lotu ptaka podczas katastrofy. bi.gazeta.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]..
  9. ↑ Fala kulminacyjna w Zgorzelcu; pękła zapora na zbiorniku Niedów. onet.pl, 8 sierpnia 2010. [dostęp 2016-04-27].
  10. ↑ Cudem uratowani. kwpsp.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]..
  11. ↑ Zbiornik Witka w Niedowie pomógł złagodzić falę powodziową, „Nowiny Jeleniogórskie” nr 33 z 17 VIII 2010.
  12. ↑ Prokuratura sprawdza zbiornik Niedów.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.