Nawias syntaktyczny – w programowaniu, to element składni określonego języka programowania służący definiowaniu strukturalnych elementów kodu źródłowego, takich jak bloki czy instrukcje strukturalne. Nawiasami syntaktycznymi w językach programowania są wybrane przez autorów konkretnego języka programowania słowa kluczowe, lub znaki nawiasów (symbole). Zarówno w przypadku słów kluczowych, jak i symboli, para nawiasów dla konkretnej konstrukcji, obejmuje słowo (lub symbol) otwierające oraz słowo (lub symbol) zamykające strukturę programową. Nawiasy syntaktyczne definiują takie elementy w kodzie źródłowym, jak np. instrukcje strukturalne, podprogramy, moduły, definicje typów strukturalnych (struktury, unie, rekordy, klasy itp.). Pośród języków programowania można wyróżnić języki, w których

• dla każdego odrębnego bloku definiuje się unikatową parę nawiasów syntaktycznych, oraz języki, w których
• definiuje się pewną jednolitą konstrukcję grupującą (np. instrukcję blokową), a pozostałe konstrukcje odnoszą się bądź do jednej (pojedynczej) instrukcji, bądź do tak zdefiniowanej konstrukcji grupującej (która jest traktowana jak pojedyncza instrukcja).

Function F(ByVal P As Integer) As Integer
  ' blok podprogramu
End Function

int F(int P)
 {
   /* blok podprogramu */
 }

function F(P: Integer): Integer;
 begin
   { blok podprogramu }
 end;

If warunek Then
  ' blok-if
Else
  ' blok-else
End If

if(warunek)
 {
   /* blok if */
 }
else
 {
   /* blok else */
 }

if warunek then
 begin
   { blok if }
 end
else
 begin
   { blok else }
 end;

Do While warunek
  ' blok pętli
Loop

while(warunek)
 {
   /* blok pętli */
 }

while warunek do
 begin
   { blok pętli }
 end;

Select Case wyrażenie
  ' blok instrukcji wyboru
End Select

switch(wyrażenie)
 {
   /* blok instrukcji wyboru */
 }

case wyrażenie do
  { blok instrukcji wyboru }
end;

Type nazwa_struktury
  ' pola struktury
End Type

struct nazwa_struktury
 {
   /* pola struktury */
 }

nazwa_struktury=record
  { pola struktury }
end;

Przykładowymi językami, w których stosuje się pierwsze z powyższych rozwiązań, są takie języki programowania jak np. Ada)^[9][10], BASIC^[11][12], Visual Basic^[1][2], Clipper^[13], Forth^[14][15], Modula-2^[16], PL/I^[17][18] i inne. W językach tych słowem zamykającym wielu konstrukcji jest słowo end. W pewnych przypadkach słowo to połączone jest z innym słowem, identyfikującym zamykaną strukturę (np. end function, end if, end select itd.). Językami, w których stosuje się drugie z rozwiązań, to np. język C^[3][4][5], C++^[5] i podobne: { ... } (choć i w tych językach jest wyjątek: do ... while(warunek);), Lisp^[19]: ( ... ). Istnieją też języki w których stosuje się rozwiązania mieszane, tzn. wobec pewnej grupy konstrukcji stosuje się rozwiązanie pierwsze, a wobec innej – drugie. Tak jest np. w języku Pascal, w którym w odniesieniu do instrukcji i bloków (programu, podprogramów), stosuje się zapis grupujący (begin ... end), ale z wyłączeniem pewnych instrukcji (np. case) oraz innych elementów np. definicji typów, dla których istnieją odrębne struktury grupujące (np. record ... end), natomiast dla sekcji deklaracji: type, var, const, w ogóle nie definiuje się słowa zamykającego, a sekcja taka kończy się wraz z rozpoczęciem następnej sekcji lub na słowie begin^[6][7][8].

Struktura nawiasów syntaktycznych może być bardziej rozbudowana, w porównaniu do nawiasów stosowanych w wyrażeniach. Obejmuje bowiem konieczność definiowania wielu sekcji w ramach danej struktury nawiasu. Dotyczy to przede wszystkim instrukcji warunkowych i instrukcji wyboru, w których musi istnieć możliwość wyboru jednego z wielu wariantów. Są to jednak elementy pośrednie stosowane wewnątrz pewnej pary nawiasów syntaktycznych.

Za przykład może posłużyć ogólna postać instrukcji warunkowej w języku Visual Basic^[1][2]:

If warunek-1 Then      ' --- nawias syntaktyczny otwierający
  ' instrukcje-1
ElseIf warunek-2 Then  ' --- elementy pośrednie
  ' instrukcje-2
ElseIf warunek-3 Then  ' --- elementy pośrednie
  ' instrukcje-3
...
ElseIf warunek-n Then  ' --- elementy pośrednie
  ' instrukcje-n
Else                   ' --- elementy pośrednie
  ' instrukcje-else
End If                 ' --- nawias syntaktyczny zamykający

Nawiasy syntaktyczne w językach programowania

język programowania	brak nawiasów	unikatowe konstrukcje	rozwiązania mieszane	jednolite konstrukcje	z pewnymi wyjątkami
Ada[9][10]					n.d.
Basic[11][12]					n.d.
C[3][4][5], C++[5]
Clipper[13]					n.d.
Forth[14][15]					n.d.
JEAN[20][21]					n.d.
Lisp[19]
Modula-2[16]					n.d.
Pascal[6][7][8]					n.d.
PL/I[17][18]					n.d.
PL/M[22][23]					n.d.
Visual Basic[1][2]					n.d.
n.d. – nie dotyczy

Przypisy

Bibliografia

• Michael Marcotty, Henry Ledgord, tłumaczenie: Krystyna Jerzykiewicz: W kręgu języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Biblioteka Inżynierii Oprogramowania. ISBN 83-204-1342-7. (pol.).brak strony w książce
• John E. Nicholls: Struktura języków programowania. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1980, seria: Informatyka. ISBN 83-204-0246-8. (pol.).brak strony w książce