NATO-bis – koncepcja utworzenia międzynarodowego układu wojskowego państw Europy Środkowej, wcześniej należących do rozwiązanego Układu Warszawskiego, wysunięta przez prezydenta RP Lecha Wałęsę w marcu 1992, w czasie jego wizyty w Brukseli[1] i Niemczech razem z koncepcją EWG-bis[2].

Geneza

W pierwszych latach po 1989 Polska polityka zagraniczna przechodziła przez okres określany jako dwutorowość – dążenie do integracji ze strukturami NATO i EWG oraz utrzymywanie współpracy z ZSRR i krajami uzyskującymi od niego niepodległość. Ponadto Polska współtworzyła struktury współpracy regionalnej, czyli Grupę Wyszehradzką[3].

Wobec rozwiązania ZSRR 8 grudnia 1991, rząd Jana Olszewskiego po raz pierwszy jednoznacznie zaakcentował prozachodnie aspiracje Polski. 16 grudnia podpisano akt stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi, a w oficjalnych dokumentach MON-u znalazło się stwierdzenie, że członkostwo Polski w NATO jest strategicznym celem RP. To spotkało się z niechętnym przyjęciem Federacji Rosyjskiej, która w oficjalnych komunikatach uważała nadal Polskę za swoją strefę wpływów. Koncepcja ta wychodziła naprzeciw propozycjom Rosji udzielenia wspólnych z NATO gwarancji bezpieczeństwa dla państw Europy Środkowej.

Skutki

Wysunięcie koncepcji NATO-bis i EWG-bis przez Wałęsę w czasie jego wizyty w Niemczech i niekonsultowanie jej z rządem, wywołało dużą konsternację. Minister Krzysztof Skubiszewski zmuszony był wysłać stosowne wyjaśnienie polskim placówkom dyplomatycznym, zgodnie z którym celem Polski pozostawało przede wszystkim szybkie członkostwo w NATO[4]. Wywołało to wrażenie, że polityka polska jest niespójna, a sam kraj nie jest jeszcze gotowy na integrację ze strukturami świata Zachodu[5]. Jednocześnie jeszcze w marcu 1992 sekretarz generalny NATO, Manfred Wörner, zadeklarował otwarcie na przyjęcie Polski do sojuszu[1].

Propozycja utworzenia struktur alternatywnych wobec NATO i EWG jest postrzegana jako podważenie dążenia do integracji z tymi organizacjami[3][6] lub forma przejściowa przed integracją[7]. W tym ujęciu postkomunistyczne państwa środkowoeuropejskie miałyby najpierw wypracować mechanizmy współpracy w regionalnej skali, podobne np. do Beneluksu[8]. Jednak według niektórych interpretacji propozycja utworzenia EWG-bis i NATO-bis była prowokacją mającą na celu przyspieszenie działań akcesyjnych ze strony bloku zachodniego[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 3 Grzegorz Winogrodzki, Bezpieczeństwo Polski u progu XXI wieku, w odniesieniu do wojskowych służb specjalnych [pdf], „Journal of Modern Science”, 1, s. 389-410 [dostęp 2024-02-29].
  2. ↑ Robert Kupiecki, Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego, Wyd. Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2016, ISBN 978-83-65427-03-8., Witold Bereś, Polska droga do NATO [online], Wyborcza.pl, 8 lutego 2007 [dostęp 2010-01-18] [zarchiwizowane z adresu 2008-05-13].
  3. 1 2 Paweł Kowal, Paweł Ukielski, Ćwierć wieku polskiej polityki zagranicznej (1989-2014) [pdf], „Horyzonty Polityki”, 5 (11), 2014, s. 31-50 [dostęp 2024-02-29].
  4. ↑ Krzysztof Skubiszewski, Stosunki między Polską i NATO w latach 1989–1993 – przyczynek do historii dyplomacji w III Rzeczypospolitej (rozdział IX) [online] [dostęp 2010-04-15].
  5. ↑ Gierowski, Józef Andrzej, Wielka Historia Polski Tom V wyd. Świat Książki Warszawa: 2003 ISBN 83-85719-78-4
  6. ↑ Jan Barcz, W XXV-lecie Traktatu polsko-niemieckiego. Kilka refleksji, „Przegląd Zachodni”, 3, 2016, s. 7-17 [dostęp 2024-02-29].
  7. ↑ Robert Jakimowicz, Zarys polsko-niemieckich stosunków politycznych w latach 1990–2019 [pdf], „Krakowskie Studia Małopolskie”, 1 (25), 2020, s. 71-116 [dostęp 2024-02-29].
  8. ↑ Ryszard Żelichowski, Państwa Beneluksu w poliytyce zgranicznej Polski, „Myśl Ekonomiczna i Polityczna”, 2 (65), 2019, s. 243–272, DOI: 10.26399/meip.2(65).2019.23/r.zelichowski.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.