.JPG.webp) | |
| Data i miejsce urodzenia |
13 listopada 1943 |
|---|---|
| Przewodniczący Medżlisu Tatarów Krymskich | |
| Okres |
od 1991 |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
 _ribbon_bar.svg.png.webp){kind=small}   | |
Mustafa Dżemilew, ukr. Мустафа Джемілєв, krymskotat. Mustafa Cemilev, właśc. Mustafa Abdülcemil Qırımoğlu, ukr. Мустафа Абдульджеміль Киримоглу, trb. Mustafa Abduldżemil Kyrymohłu (ur. 13 listopada 1943 w Aj-Serez na Krymie) – ukraiński polityk, radziecki dysydent, długoletni przewodniczący Medżlisu Tatarów Krymskich oraz Rady Przedstawicieli Narodu Krymskotatarskiego, deputowany do Rady Najwyższej Ukrainy.
Życiorys
W maju 1944 wraz z całą rodziną został deportowany do Uzbekistanu. Od 16 roku życia zarabiał na życie jako tokarz i ślusarz. W 1962 rozpoczął naukę w instytucie inżynieryjnym w Taszkencie, jednak po trzech latach skreślono go z listy studentów za „niewłaściwe zachowanie”.
W 1961 znalazł się wśród założycieli związku młodzieży krymskotatarskiej w Taszkencie. W 1969 należał do założycieli Grupy Inicjatywnej na rzecz Obrony Praw Człowieka w ZSRR. Był siedmiokrotnie skazywany, łącznie spędził 15 lat w izolacji więziennej za „szerzenie poglądów kwestionujących ład radziecki”. W latach 1975–1976 zorganizował trwającą 303 dni głodówkę w więzieniu w Omsku. W 1983 założył i redagował nielegalny biuletyn informacyjny. Od 1987 do 1991 kierował organizacjami ruchu narodowego Tatarów krymskich.
W 1987 zamieszkał w Bachczysaraju. W czerwcu 1991 wybrano go na przewodniczącego Medżlisu Tatarów Krymskich, kierował tym gremium do 2013. W maju 1999 został przewodniczącym Rady Przedstawicieli Narodu Krymskotatarskiego.
W 1998 po raz pierwszy uzyskał mandat deputowanego do Rady Najwyższej Ukrainy (z ramienia Ludowego Ruchu Ukrainy), później był wybierany w 2002 i 2006 (z listy Bloku Nasza Ukraina), 2007 (z listy Nasza Ukraina-Ludowa Samoobrona), 2012 (z listy Batkiwszczyny)[1], 2014 i 2019 (z ramienia ugrupowania Petra Poroszenki)[2][3].
Stanął na czele fundacji „Krym”. Deklaruje znajomość języka rosyjskiego, angielskiego i tureckiego. Żonaty z Safinar (która została przewodniczącą tatarskiej organizacji kobiecej); mają dwóch synów i córkę.
Odznaczenia i wyróżnienia
- Ordery i odznaczenia
- Bohater Ukrainy (2023)[4]
- Order Wolności (2018)[5]
- Krzyż Kawalerski Orderu „Za Zasługi dla Litwy” (2015)[6]
- Krzyż Wielki Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej (2021)[7]
- Nagrody i wyróżnienia
W 1998 wyróżniony nagrodą Nansen Refugee Award za działalność na rzecz powrotu Tatarów krymskich do ojczyzny. W 2014 został pierwszym laureatem Nagrody Solidarności im. Lecha Wałęsy[8].
Przypisy
- ↑ Serwis CVK – Wybory 2012. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).
- ↑ Serwis CVK – Wybory 2014. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).
- ↑ Serwis CVK – Wybory 2019. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).
- ↑ Указ Президента України № 749/2023 «Про присвоєння М. Джемілєву звання Герой України». president.gov.ua, 13 listopada 2023. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).
- ↑ Указ Президента України № 241/2018 Про відзначення державними нагородами України з нагоди Дня незалежності України. rada.gov.ua, 23 sierpnia 2018. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).
- ↑ Dekretas. Del Lietuvos Respublikos ir uzsienio valstybiu pilieciu apdovanolimo lietuvos valstybes ordinais ir medaliais liepos 6-osios – valstybes dienos proga. lrp.lt, 3 lipca 2015. [dostęp 2024-02-06]. (lit.).
- ↑ M.P. z 2022 r. poz. 209
- ↑ Mustafa Dżemilew laureatem Nagrody Solidarności. rp.pl, 7 maja 2014. [dostęp 2024-02-06].
Bibliografia
- Nota biograficzna na stronie openua.net. [dostęp 2024-02-06]. (ukr.).