Układ drogowy

Trzy warszawskie mosty po obu stronach Wisły posiadają skrzyżowania z ulicami równoległymi do rzeki, umożliwiające bezkolizyjny ruch w każdą stronę. Most Poniatowskiego posiada taką łącznicę tylko po lewej stronie Wisły, a mosty Śląsko-Dąbrowski, Świętokrzyski i Gdański nie posiadają tego typu połączeń.

Większość warszawskich mostów ma wysoko usytuowaną powierzchnię jezdni zarówno nad Wisłą, jak i nad terenami położonymi za wałami przeciwpowodziowymi. Trasy mostów przebiegają powyżej zarówno lewobrzeżnych i prawobrzeżnych ulic. Jedynym wyjątkiem jest obecnie most Świętokrzyski, który po obu stronach Wisły ma powierzchnię jezdni na poziomie gruntu. Po stronie praskiej łączy się skrzyżowaniem z Wybrzeżem Szczecińskim, a w Centrum z dawnymi jezdniami Wisłostrady. Jezdnie Wisłostrady do jazdy na wprost przebiegają obecnie w tunelu pod skrzyżowaniem. Projektowany most Krasińskiego będzie kończył się na poziomie gruntu, Wisłostrada będzie przebiegała ponad trasą mostu. Pozostałe przeprawy, jak większość warszawskich mostów, będą wyższe.

Konstrukcja

Zachodnie podpory mostu Świętokrzyskiego

Spośród dziewięciu warszawskich przepraw drogowych siedem to mosty wolno stojące, a dwie – mosty wantowe. Most Świętokrzyski jest podwieszony na jednym pylonie, a Siekierkowski na dwóch.

Spośród istniejących mostów większość składa się konstrukcyjnie z jednej części. Wyjątkami są most Grota-Roweckiego i most Skłodowskiej-Curie (Północny). Ten pierwszy składa się z 2 podobnych części z czterema pasami ruchu i chodnikiem każda. Most Północny składa się z trzech części, dwóch przepraw drogowych i trzeciej dla tramwajów i pieszych.

Most Poniatowskiego, most Śląsko-Dąbrowski, most Średnicowy i most Gdański zostały po wojnie odbudowane w części lub w całości na ocalałych przedwojennych podporach. Pozostałe mosty są w całości nowe.

Usytuowanie

Warszawskie mosty tworzą z osią rzeki w przybliżeniu kąt prosty. Wyjątkiem jest most Poniatowskiego, który nie jest prostopadły do osi, a jest po prostu przedłużeniem Alej Jerozolimskich. Most Łazienkowski jest natomiast prostopadły nie tyle do samej Wisły, ale koryta rzeki i jej zatoki (starorzecza).

Wszystkie warszawskie mosty przebiegają w przybliżeniu pod kątem 30-40° do równoleżników. Wyjątkiem jest most Siekierkowski, który przebiega w zakolu Wisły i w stosunku do równoleżników przebiega pod kątem około 60°.

Najbardziej oddalone od siebie kolejne mosty to most Anny Jagiellonki (do 2021 i zwyczajowo pod nazwą most Południowy) i most Siekierkowski. Odległość między nimi to ok. 7 km. Przed oddaniem do użytku w 2020 mostu Południowego najbardziej oddalonymi od siebie kolejnymi mostami były most Północny i most Grota-Roweckiego, które dzieli odległość ok. 4 km.

Obecnie najbliżej siebie znajdują się most przy Cytadeli i most Gdański, a także most Świętokrzyski, most średnicowy i most Poniatowskiego. Te trzy mosty stoją w odległości ok. 400 m. W podobnej odległości od mostu Śląsko-Dąbrowskiego mają znajdować się dwa planowane mosty śródmiejskie.

Mosty do 1944

W zestawieniu uwzględniono większość historycznych mostów Warszawy. Spis nie obejmuje jednak mostów tymczasowych, jak np. drewniany most Beselera (most palowy), który powstał we wrześniu 1915 do czasu zakończenia odbudowy uszkodzonych przez Rosjan przęseł mostu Kierbedzia. Został on zniesiony przez 8 grudnia 1915^[1].

most Zygmunta Augusta – 1573–1603

Pierwszy stały most w Warszawie (drewniany) zbudowany w związku z unią realną z Litwą. Jego budowa rozpoczęła się w 1568 na mocy rozporządzenia króla Zygmunta Augusta w związku z rozwojem Warszawy. Budowa została zakończona w 1573 przez Annę Jagiellonkę. Most funkcjonował przez 30 lat. Został zniszczony w 1603 przez krę. Przeprawa znajdowała się przy północnych murach Starego Miasta, u wylotu istniejącej do dziś ulicy Mostowej.

mosty łyżwowe i pontonowe – 1656–1707

Były to prowizoryczne mosty budowane z okazji przeprowadzania elekcji lub przeprawy wojsk. Budowano je na łodziach (staropol. łyżwy). W 1656, podczas potopu szwedzkiego, dwa mosty zbudowali Szwedzi, a dwa kolejne wojska Rzeczypospolitej^[2]. W latach 1702–1707 wzniesiono sześć mostów. Zbudowanie mostu stałego uchwalił Sejm Czteroletni. Ostatni most łyżwowy sprzedano do Włocławka po wybudowaniu mostu Kierbedzia w 1864.

most Ponińskiego – 1775–1794

Wybudowany w 1775 u wylotu ulicy Bednarskiej, przeznaczony do normalnego ruchu. Fundatorem mostu był podskarbi wielki koronny Adam Poniński, który za jego wybudowanie otrzymał przywilej pobierania przez 10 lat opłat za korzystanie z przeprawy. W 1781 i 1786 został uszkodzony przez lody i naprawiony. W 1794 po rzezi Pragi przez Rosjan, naczelnik insurekcji kościuszkowskiej Tomasz Wawrzecki nakazał most spalić, by uniemożliwić przedostanie się wroga na lewy brzeg Wisły. Później w tym miejscu budowano mosty łyżwowe, a dla poboru opłat po praskiej stronie wzniesiono w latach 1824–1825 budynek Komory Wodnej.

most Kierbedzia – 1864–1944

Pierwszy stały most stalowy. Zbudowano go w latach 1859–1864. W pierwszych planach miał być mostem kolejowym łączącym dworzec Petersburski (obecnie Wileński) z dworcem Wiedeńskim. Zaniechano jednak prowadzenia kolei przez centrum Warszawy i most ten ukończono wyłącznie jako drogowy (z torem dla tramwajów konnych). W sierpniu 1915 wycofujące się z Warszawy wojska rosyjskie wysadziły dwa środkowe przęsła. Most został odbudowany w 1916. Został ponownie zniszczony 13 września 1944 przez wojska niemieckie. Po wojnie na ocalałych filarach zbudowano nowy most, który został nazwany mostem Śląsko-Dąbrowskim.

mosty przy Cytadeli – 1875/1908

Pierwszy most budowano od kwietnia 1873, został otwarty w listopadzie 1875. Zbudowano go na północy ówczesnej Warszawy, przy Cytadeli, jako most piętrowy, kolejowo-drogowy. Most ten okazał się niewystarczający głównie z powodu posiadania tylko jednego toru kolejowego. Z tego powodu w latach 1905–1908 dobudowano tzw. drugi most kolejowy przy Cytadeli z dwoma torami kolejowymi. Dotychczasowy most został przekazany miastu i adaptowany do ruchu wyłącznie drogowego i pieszego. Obydwa mosty zostały wysadzone: przez Rosjan w sierpniu 1915 oraz przez Niemców we wrześniu 1944. Drugi most (z 1908) został odbudowany w latach 1946–1947, a na filarach pierwszego mostu (z 1875) w 1959 stanął most Gdański.

most Poniatowskiego – 1914–1944

Zbudowany w latach 1904–1914 tzw. Trzeci Most. Razem z mostem zbudowano liczący 700 m wiadukt nad Powiślem, będący przedłużeniem Alei Jerozolimskich. Most otwarto 6 stycznia 1914. W sierpniu 1915 wycofujące się z Warszawy wojska rosyjskie wysadziły cztery przęsła mostu. Stosunkowo szybko odbudowano je prowizorycznie, ale po roku konstrukcja spłonęła. Most odbudowano w latach 1921–1926. Ponownie most został zniszczony przez Niemców we wrześniu 1944 r. Został odbudowany, oddanie do użytku nastąpiło 22 lipca 1946.

most średnicowy – 1931–1944

Drugi przedwojenny most kolejowy w Warszawie. Został zbudowany w latach 1921–1931 w celu połączenia dworca Głównego z dworcem Terespolskim (Wschodnim) i był częścią kolei średnicowej. 13 września 1944 most został wysadzony przez wycofujących się z Pragi Niemców. Odbudowano go w zmienionej postaci po wojnie.

Mosty po roku 1945

W zestawieniu umieszczono wszystkie stałe przeprawy mostowe powstałe po II wojnie światowej. Wyjątkiem jest most Syreny, który był mostem tymczasowym, jednak funkcjonował przez 15 lat. Nie uwzględniono innych tymczasowych przepraw powojennych. Wszystkie powstały natychmiast po zakończeniu II wojny światowej i przetrwały do 1947 r. Były to:

• wąski most pontonowy na przedłużeniu Ratuszowej (przesunięty w 1945 na linię ulic: Jakubowskiej i Ludnej)^[3]
• wąski most drewniany w miejscu obecnego mostu Gdańskiego;
• szeroki most wysokowodny łączący ulice Karową i Okrzei^[4], oddany do użytku 6 lutego 1945^[5].

most przy Cytadeli – 1946

Most Gdański

Z uwagi na konieczność zaopatrywania wojsk na przesuwającym się na zachód froncie, w dniach 18 stycznia – 8 lutego 1945 radzieccy saperzy w odległości 25 metrów od mostu kolejowego wznieśli jednotorowy most kolejowy na drewnianych podporach^[6]. Stały most został odbudowany w marcu 1946 (jeden tor) w miejscu mostu z 1908. W 1947 przywrócono ruch po dwóch torach. Był to pierwszy stały most na Wiśle w Warszawie odbudowany po zakończeniu II wojny światowej^[7]. Most ten łączy dwie stacje kolejowe: Warszawa Gdańska i Warszawa Zoo. Znaczenie tego mostu jest nieco inne niż mostu Średnicowego. Jest on mostem do ruchu towarowego oraz lokalnego osobowego.

most Poniatowskiego – 1946

Most Poniatowskiego

Most średnicowy

Po wojnie został odbudowany jako pierwszy drogowy i drugi warszawski most w lipcu 1946. W latach 1963–1966 most został poszerzony oraz zbudowano drugą łącznicę z Wisłostradą na zachodnim brzegu rzeki. W trakcie kolejnego remontu w latach 1985–1990 dobudowano drugą łącznicę po stronie praskiej (z Wałem Miedzeszyńskim). Na czas tego remontu w pobliżu powstał most Syreny.

most Śląsko-Dąbrowski – 1949

Most Śląsko-Dąbrowski

Druga powojenna przeprawa mostowa w Warszawie. Zbudowano go w latach 1947–1949 na ocalałych po II wojnie światowej filarach mostu Kierbedzia. Nazwa mostu ma upamiętniać wkład Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego w odbudowę stolicy. W latach 1992–1993 przeszedł generalny remont. Most jest mostem kołowo-tramwajowym, jednak w odróżnieniu od większości warszawskich torowisk, w tym przypadku tory tramwajowe są poprowadzone na jezdni dla samochodów.

most średnicowy – 1949

Most kolejowy, który został zbudowany w latach 1921–1931 w celu połączenia dworca Głównego z dworcem Terespolskim (Wschodnim). 13 września 1944 most został wysadzony przez wycofujących się Niemców. W latach 1945–1949 most został w zmienionej postaci odbudowany, na obniżonych o 5 m filarach. Most ma 5 przęseł i długość 445 m. Po moście przebiegają 4 tory kolejowe, łączące główne dworce kolejowe Warszawy. Dwa tory przeznaczone są dla ruchu dalekobieżnego, dwa pozostałe są zwykle używane przez pociągi podmiejskie. Most składa się w rzeczywistości z dwóch niezależnych pomostów wspierających się na wspólnych filarach, a na każdym z nich znajdują się po dwa tory.

most Gdański – 1959

Most drogowy będący częścią obwodnicy śródmiejskiej. Łączy lewobrzeżną ul. Słomińskiego z prawobrzeżną ul. Starzyńskiego. Most ma rzadko spotykaną konstrukcję, gdyż jest mostem dwupiętrowym. Na dolnym poziomie przebiegają linie tramwajowe, chodnik i droga rowerowa, a na górnym umieszczono czteropasmową jezdnię i chodniki. Most ten, podobnie jak Most Świętokrzyski spełnia bardziej rolę lokalną niż tranzytową.

most Łazienkowski – 1974

Most Łazienkowski, dawniej gen. Zygmunta Berlinga – został otwarty 22 lipca 1974 razem z Trasą Łazienkowską po trzech latach budowy. Most otwierano jak zwykle bardzo hucznie, jednak okazało się, że nie został solidnie zbudowany. Pierwszego remontu doczekał się już kilka lat po otwarciu. Co kilka lat miały miejsce kolejne remonty. Na początku XXI w., po wykonaniu ekspertyz obiektów mostowych w Warszawie, stwierdzono katastrofalny stan wszystkich łącznic łączących most Łazienkowski z wałem Miedzeszyńskim oraz Wisłostradą. W latach 2002–2008 zamknięto zjazdy z mostu na wał Miedzeszyński, zburzono i wybudowano je od nowa. W latach 2013–2014 analogicznie wykonano remont zjazdów po lewej stronie Wisły. Przed ostatnimi remontami Łazienkowski był drugim co do wielkości ruchu mostem w Warszawie – dziennie przejeżdżało po nim 110 tys. samochodów. Przed oddaniem do użytku mostu Siekierkowskiego był najbardziej wysuniętym na południe mostem w Warszawie z natężeniem ruchu ok. 130 tys. samochodów dziennie. 14 lutego 2015 pod praską częścią mostu wybuchł pożar, który po rozprzestrzenieniu się doprowadził do uszkodzenia konstrukcji nośnej mostu. Od 14 lutego 2015 do 28 października 2015 most był wyłączony z eksploatacji z powodu pożaru, który uszkodził jego konstrukcję

most gen. Stefana Grota-Roweckiego – 1981

Most Grota-Roweckiego

Most został zbudowany w latach 1977–1981 jako część Trasy Toruńskiej i Etapowej obwodnicy Warszawy. Most jest obok mostu Siekierkowskiego jednym z największych mostów Warszawy. Ma 645 m długości. Składa się z dwóch niezależnych konstrukcyjnie części, z których pierwotnie każda miała po trzy pasy ruchu oraz pas awaryjny. W latach dziewięćdziesiątych przemalowano pasy na jezdniach tak aby każda miała po cztery pasy ruchu. Według pomiarów ruchu z 2011 przez most przejeżdżało ok. 147 tys. samochodów dziennie, co było wynikiem największym spośród wszystkich warszawskich mostów^[8]. W latach 2013–2015 w ramach dostosowania Trasy Toruńskiej wraz z mostem do parametrów drogi ekspresowej przeprowadzono przebudowę mostu. Został on wzmocniony za pomocą sprężenia zewnętrznego i poszerzony do dziesięciu pasów ruchu (po pięć w każdą stronę: dwa dla ruchu przyspieszonego i trzy dla lokalnego) poprzez obcięcie starych i dodanie nowych, wydłużonych wsporników do istniejącej konstrukcji^[9].

most Syreny – 1985–2000

Został zbudowany w 3 miesiące w 1985 r. przez żołnierzy LWP jako most zastępczy na czas remontu mostu Poniatowskiego. Po zakończeniu remontu mostu Poniatowskiego postanowiono go pozostawić na czas remontu mostu Śląsko-Dąbrowskiego. W międzyczasie ruch samochodów w Warszawie wzrósł na tyle, że postanowiono po zakończeniu tych remontów, pozostawić most Syreny w eksploatacji do czasu budowy nowej przeprawy przez Wisłę. Łączył okolice ul. Tamka i wybrzeże Szczecińskie. Zbudowany właściwie z dwóch mostów o szerokości 6 metrów. Służył jako rozwiązanie prowizoryczne jeszcze do 22 września 2000 roku i został zastąpiony 6 października tego roku mostem Świętokrzyskim.

most Świętokrzyski – 2000

Most został otwarty 6 października 2000 roku. Łączy Powiśle z Pragą w okolicach Portu Praskiego. Most razem z wiaduktem ma długość 477 metrów, po dwa pasy ruchu w każdą stronę i dwa pasy dla pieszych i rowerzystów. Konstrukcja podwieszana, wsparta na pylonie, na którym zaczepiono 48 lin podtrzymujących jego płytę. Budowa mostu wiązała się z zamierzeniami intensywnej zabudowy okolic Portu Praskiego przez współfinansującą inwestycję firmę Elektrim, a także miasteczka uniwersyteckiego na Powiślu. Ponieważ plany te nie zostały zrealizowane, a most jest słabo połączony z większymi arteriami komunikacyjnymi (miał obsługiwać ruch lokalny) jego obecne wykorzystanie jest nieznaczne. Z tego powodu most ten przez wielu warszawiaków uważany jest za niepotrzebny (a przynajmniej mniej potrzebny niż np. most-Północny). Budzi zatem największe kontrowersje spośród wszystkich warszawskich mostów. Trzeba jednak zaznaczyć, że most ten doskonale spina ścisłe centrum miasta z Pragą, dzięki czemu ułatwia dojazdy z/do pracy. Ponadto jest to najlepiej przystosowany do potrzeb rowerzystów most w Warszawie. Obecnie doskonale wrósł w krajobraz warszawski i stał się jednym z symboli miasta.

most Siekierkowski – 2002

Został oddany do użytku 21 września 2002 roku. Jego budowa wraz z drogami dojazdowymi trwała 2 lata. Most i Trasa Siekierkowska są arteriami łączącymi węzeł komunikacyjny u zbiegu ulic Czerniakowskiej i Witosa na Mokotowie ze skrzyżowaniem ulic Ostrobramskiej, Marsa i Płowieckiej w dzielnicy Wawer. Cała konstrukcja mostu jest podwieszana, na dwóch pylonach w kształcie litery H. Most nie posiada żadnych podpór w nurcie rzeki. Most składa się z dwóch jezdni o trzech pasach ruchu w każdą stronę. Dla ruchu pieszego i rowerowego wybudowane zostały chodniki i drogi rowerowe.

most Marii Skłodowskiej-Curie (Północny) – 2012

Most Marii Skłodowskiej-Curie (Północny)

Na początku 2002 roku gminy Bielany i Białołęka podpisały z miastem porozumienie dotyczące przygotowań do budowy przeprawy. W 2009 roku została podpisana umowa na budowę i rozpoczęły się prace. Most Północny został wybudowany w ciągu Trasy Mostu Północnego. Ma poprawić komunikację Białołęki (w szczególności Tarchomina i Nowodworów) z lewobrzeżną częścią miasta. Przed jego powstaniem ruch kołowy z tej dzielnicy koncentrował się na najbardziej zatłoczonym warszawskim moście Grota-Roweckiego, zaś najbliższą przeprawą dla komunikacji tramwajowej był odległy most Gdański. Na zachodnim brzegu Wisły most znajduje się na przedłużeniu ul. Zgrupowania AK „Kampinos” (dawniej ul. Wincentego Pstrowskiego), a na wschodnim ul. Obrazkowej.

Most Anny Jagiellonki (Południowy)

Most Anny Jagiellonki (Południowy) – 2020

W czerwcu 2017 roku rozpoczęła się budowa nowego mostu w ciągu planowanej Południowej Obwodnicy Warszawy. Przeprawa jest zlokalizowana na południe od Powsinka i Bartyk w Wilanowie i na południe od Julianowa w Wawrze. Most został oddany do użytku w grudniu 2020^[10].

Kładka na Wiśle

kładka na Wiśle – 2024

Kładka pieszo-rowerowa łączy Powiśle ze Starą Pragą (ul. Karową z ul. Okrzei). Budowa rozpoczęła się w marcu 2022^[11], a zakończyła w marcu 2024.

Mosty planowane

Miejsce planowanego mostu Krasińskiego

most Krasińskiego

Most Krasińskiego ma łączyć ulicę Krasińskiego na Żoliborzu z ulicą Budowlaną na Targówku i ma być częścią tzw. Trasy Krasińskiego. Prawdopodobnie po stronie praskiej zbudowany będzie wiadukt długości porównywalnej z mostem, który pozwoli poprowadzić trasę ponad terenami po prawej stronie Wisły. Prawdopodobnie miałby się łączyć z planowanym Traktem Nadwiślańskim i przebiegać bez połączenia nad ulicą Jagiellońską. Jego usytuowanie jest prawie dokładnie pośrodku sąsiednich mostów. Ma być mostem drogowo-tramwajowym (dwupasmowa jezdnia i tory tramwajowe) z ciągiem pieszym i drogą rowerową. Most ma mieć długość 722 metrów^[12].

most na zaporze

Nazwa „most na zaporze” wywodzi się z planowanego w latach 80. XX w. stopnia wodnego, jaki miał powstać na Wiśle. Naturalne wydawało się poprowadzenie na nim przeprawy drogowej, dlatego też w planach zarezerwowano dojazdy do zapory, które pozostają na mapach do dziś. Trasa miała biec od ul. Augustówka w Wilanowie koło elektrociepłowni Siekierki, krzyżować się z Wałem Miedzeszyńskim w okolicach ul. Chodzieskiej i dalej koło cmentarza w Zerzniu prowadzić aż do centrum Międzylesia przez wiadukt nad torami linii otwockiej. Koncepcja tamy na Wiśle upadła, jednak pomysł Mostu na zaporze odkurzył w 1997 r. zarząd Wawra. W tych latach powstanie mostu Siekierkowskiego było wątpliwe i jedynym sposobem na podniesienie atrakcyjności Wawra dla inwestorów był pomysł budowy Mostu na Zaporze.

inne plany

Oprócz tego inne instytucje także projektują dodatkowe przeprawy. Na przykład Tramwaje Warszawskie projektują w dalekosiężnych planach dodatkową przeprawę. Most ten miałby znajdować się nieco na północ od Siekierkowskiego i w przybliżeniu łączyć Bananową na lewej i ul. gen. A.E. Fieldorfa „Nila” po prawej stronie Wisły. Przeprawa ta miałaby być częścią projektowanej linii tramwajowej przebiegającej ulicami Zamieniecką, Fieldorfa, Bananową i dalej aż do projektowanej pętli przy ulicy Bartyckiej^[13].

Stan obecny

• Drogi ekspresowe:
  • most Grota-Roweckiego (S8)
  • most Południowy (S2)
• Drogi główne ruchu przyspieszonego:
  • most Siekierkowski
  • most Łazienkowski
  • most Gdański
  • most Skłodowskiej-Curie (Północny)
• Drogi zbiorcze:
  • most Śląsko-Dąbrowski
  • most Świętokrzyski
  • most Poniatowskiego