Monaster Podwyższenia Krzyża Pańskiego

Państwo	ZSRR
Republika związkowa	Ukraińska SRR
Miejscowość	Dubno
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	wołyńska
Typ monasteru	męski
Obiekty sakralne
Cerkiew	Podwyższenia Krzyża Pańskiego
Data budowy	XV w.
Data zamknięcia	po II wojnie światowej
Data zburzenia	po II wojnie światowej
brak współrzędnych

Monaster Podwyższenia Krzyża Pańskiego – męski klasztor prawosławny w Dubnie, funkcjonujący od XIV lub od I połowy XV w. do likwidacji w II połowy XX wieku.

Dokładna data powstania klasztoru nie jest znana. Najprawdopodobniej funkcjonował on już w I połowie XV w., a z pewnością w kolejnym stuleciu^[1]. Monaster znajdował się na terenie ordynacji Ostrogskich i był jedną z kilku mniszych wspólnot ufundowanych przez tę rodzinę^[2]. Antoni Mironowicz wymienia klasztor wśród najważniejszych ośrodków prawosławnego życia mniszego na Wołyniu w XVI w.^[3]. Po śmierci Janusza Ostrogskiego w 1620 obszar ten przeszedł w ręce Zasławskich^[1]. Monaster przyjął unię w 1626, gdy jego przełożonym był Kasjan Sakowicz^[1].

W okresie przynależności Wołynia do Imperium Rosyjskiego klasztor bazyliański przestał istnieć. Cerkiew od 1795 do 1822 pełniła funkcje świątyni parafialnej^[4], zaś w 1861 kompleks zabudowań klasztornych ponownie przeszedł we władanie mnichów prawosławnych^[4]. W 1882 wzniesiono na jego terenie nową cerkiew Podwyższenia Krzyża Pańskiego^[2]. W 1890 władze rosyjskie przekazały monasterowi majątek skasowanego klasztoru karmelitańskiego w Dubnie^[2]. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę pozostał w rękach prawosławnych i funkcjonował w ramach diecezji wołyńskiej PAKP. Jego zabudowania zostały jednak uszkodzone w czasie I wojny światowej, co sprawiło, że we wspólnocie mogło przebywać tylko dziesięciu mnichów, a klasztor stał się de facto filią ławry Poczajowskiej – nawet obowiązki przełożonego pełnił każdorazowo jej namiestnik^[2]. Monaster utrzymywał się z prowadzenia gospodarstwa rolnego i ofiar wiernych. Jego sytuacja materialna była trudna, ponadto przez całe dwudziestolecie międzywojenne klasztor procesował się o swoją ziemię m.in. z zakonem karmelitów^[2].

Monaster został zlikwidowany przez władze stalinowskie po II wojnie światowej, gdy Wołyń znalazł się w granicach Ukraińskiej SRR. Został całkowicie zburzony, miejsce po nim upamiętnia jedynie krzyż^[5].

Przypisy