Misja Freston – brytyjska misja wojskowa SOE pod dowództwem płk Duane’a Tyrrella Hudsona ps. „Bill”, do okupowanej Polski; żołnierze biorący w niej udział zostali zrzuceni na spadochronach 26/27 grudnia 1944 r., około 30 km na południowy wschód od Częstochowy, w pobliżu miejscowości Żarki.

W lutym 1944 r. rząd polski rozpoczął starania o misję brytyjską w Polsce[1]. Widząc niechętną postawę Anthony Edena i brytyjskiego MSZ, szef SOE gen. Colin Gubbins i szef polskiej sekcji SOE ppłk Harold B. Perkins zdecydowali się poczynić przygotowania z własnej inicjatywy. Zgodę na misję uzyskano prawdopodobnie z biura Winstona Churchilla[2][3].

Przed misją Winston Churchill odbył z płk. Billem Hudsonem dwie tajne, nieprotokołowane rozmowy[4]. Historyk Józef Garliński uważa, że dotyczyły wyłącznie stosunków polsko-rosyjskich[4].

Członkowie misji skoczyli na spadochronach w nocy 26/27 grudnia 1944 na placówkę odbiorczą „Ogórek”, ok. 30 km na południowy wschód od Częstochowy, w Bystrzanowicach w pobliżu miejscowości Żarki (położenie: N 50°41’00” E 19°31’40”)[3]. Był to czwarty lot tej ekipy, w poprzednich (21/22 października, 18/19 listopada, 25/26 grudnia)  nie można było wykonać zadania. Zrzucono także piętnaście zasobników oraz trzy paczki, wraz ze skoczkami w sześciu nalotach na placówkę odbiorczą od godz. 21.02 do 21.21[5]. W składzie misji uczestniczyli: dowódca płk Duane Hudson ps. „Bill” z SOE, zastępca dowódcy mjr Peter Sooly-Flood z MI-6, mjr Peter Kemp, st. sierż. Donald Galbraith z Królewskiego Korpusu Łączności[2]. Wśród członków misji był także cichociemny kpt. Antoni Pospieszalski ps. Łuk, występujący pod nazwiskiem swojej żony jako Capt. Anthony Currie, oficer łącznikowy, tłumacz i radiotelegrafista, instruktor z ośrodka szkoleniowego Cichociemnych w Audley End[5].

Misja miała za zadanie, spóźnione co najmniej o pół roku, m.in. spełniać rolę łącznikową między KG AK a dowództwem sowieckim[6]. Do ochrony misji brytyjskiej przydzielono 50 żołnierzy Armii Krajowej[7]. Po wylądowaniu Brytyjczycy zostali odebrani przez kierownictwo obwodu AK Częstochowa, m.in. szefa referatu przerzutów w Inspektoracie Częstochowa AK por. Franciszka Makucha ps. „Roman”[8], komendanta podobwodu AK por. Jana Dzitkowskiego „Drużba”, a do pierwszej osłony misji przydzielono III kompanię II batalionu 27. pułku piechoty AK pod dowództwem por. Stanisława Wencla „Twardego”[9][3]. 29 grudnia w obwodzie AK Radomsko misję przejął por. Szymon Zaremba, ps. „Jerzy”. W ochronie misji asystował ppor. Józef Kotecki ps. „Warta”[10].

W obronie wojskowej misji brytyjskiej „Freston”, w walce z Niemcami posiadającymi czołgi, pojazdy opancerzone, zginął przy rkm żołnierz AK z kompanii ochrony plutonowy „Newada”[11].

3 stycznia 1945 r. dowódca Armii Krajowej gen. Leopold Okulicki spotkał się w majątku Zacisze pod Odrowążem koło Radomska z brytyjską misją specjalną „Freston”[6]. Płk Hudson zapisał 3 stycznia 1945 r.: „ [...] spotkaliśmy Dowódcę Armii Krajowej i naszego przyjaciela, płk Rudkowskiego [...]. Obecnych było także kilka innych osób, których nazwiska i funkcji nie mieliśmy czasu poznać. Dowódca AK wydał się nam człowiekiem zdecydowanym, szczerym i jasno myślącym. Jego zachowanie było spokojne i przyjazne. Znał wiele osobistości z londyńskiego biura SOE i stwierdził, że dowodził 7 DP w armii gen. Andersa. Nie poznaliśmy jego nazwiska”. Do grupy pięciu dołączył z rozkazu gen. Okulickiego por. Szymon Zaremba jako oficer łącznikowy odpowiedzialny za pobyt członków misji w Polsce[12].

Po zajęciu tych terenów przez Armię Czerwoną w 1945 roku, dowódca Bill Hudson otrzymał z Londynu instrukcję, że wszyscy członkowie brytyjskiej misji mają się oddać w ręce najbliższego sowieckiego dowództwa[13]. Brytyjczycy ujawnili się 18 stycznia 1945 roku[13], zostali aresztowani przez NKWD prawdopodobnie na rozkaz Stalina[14]. Przewieziono ich do więzienia sowieckiego w okupowanej Częstochowie, a następnie do Moskwy i zwolniono dopiero po konferencji w Jałcie[15][3].

W 1996 r. królowa Elżbieta II spotkała się w Warszawie z kombatantami Kompanii Ochrony Misji „Freston”, aby podziękować im za bohaterstwo[12].

Nazwisko kaprala „Newady”, dotychczas anonimowego, prawdopodobnie brzmi: Janusz Urbanowicz, urodzony 30 stycznia 1923 roku (inne źródła podają 1925) na Wołyniu[16].

Galeria

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Drogi cichociemnych Wyd. Bellona, Warszawa 2008, s. 475, ISBN 978-83-11-11-309-1.
  2. 1 2 Norman Davies Powstanie '44, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008, s. 586-587, ISBN 978-83-240-0662-5.
  3. 1 2 3 4 Jarosław Durka, "Freston" – brytyjska misja wojskowa SOE w Polsce. Przygotowania – przebieg – fiasko, „Zeszyty Historyczne”, 161, Paryż 2007, 100, 105. 109-110, 117-119, ISSN 0406-0393.
  4. 1 2 Józef Garliński: Politycy i żołnierze. Londyn: Odnowa, 1971, s. 224.
  5. 1 2 Antoni Pospieszalski - Cichociemny » Cichociemni elita dywersji [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2020-02-09] (pol.).
  6. 1 2 Janusz Kurtyka, Jacek Pawłowicz, Generał Leopold Okulicki 1898-1946, Warszawa: IPN, 2010, s. 308, ISBN 978-83-7629-216-8, OCLC 838112758.
  7. ↑ Spotkanie Klubu poświęcone operacji „Freston” - Relacje ze spotkań - Klub Historyczny im. gen. Stefana Roweckiego "GROTA" [online], klub-generalagrota.pl [dostęp 2017-11-18] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-16] (pol.).
  8. ↑ Jarosław Durka, Franciszek Makuch ps. „Roman” (1913-1979), „Zeszyty Myszkowskie”, 4, 2017, s. 208-209, ISSN 2544-4549.
  9. ↑ Jarosław Durka, Wencel Stanisław, „Zeszyty Historyczne WiN-u”, 24, Kraków 2005, s. 321-327, ISSN 1230-160X.
  10. ↑ Alianci na naszej ziemi, czyli opowieść o misji Freston - Radomsko - NaszeMiasto.pl [online], radomsko.naszemiasto.pl [dostęp 2017-11-18] (pol.).
  11. ↑ Zeszyt Kombatancki: Misja „Freston” [online], zeszytkombatancki.blogspot.com [dostęp 2017-11-18].
  12. 1 2 Generał Leopold Okulicki 1898 - 1946: Gen. Okulicki i misja Special Operations Executive ''Freston'' [online], leopoldokulickilegungenkomendant.blogspot.com [dostęp 2017-11-18].
  13. 1 2 Józef Garliński: Politycy i żołnierze. Londyn: Odnowa, 1971, s. 227, przypis nr 61.
  14. ↑ Józef Garliński: Politycy i żołnierze. Londyn: Odnowa, 1971, s. 227, przypis nr 61.
  15. ↑ Janusz Kurtyka, Jacek Pawłowicz, Generał Leopold Okulicki 1898-1946, Warszawa: IPN, 2010, s. 308-309, ISBN 978-83-7629-216-8, OCLC 838112758.
  16. ↑ Paweł Dudek: Po prawie 80 latach poznaliśmy nazwisko kaprala Newady!. radomsk.pl, 2023-08-05. [dostęp 2024-01-20].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.