Mina (stgr. μνᾶ mnã, łac. mĭnă) – w starożytności jednostka wagowa i monetarna używana w Persji i krajach Bliskiego Wschodu. Później również w Grecji, gdzie oznaczała zbiór 100 drachm; 60 min równych było 1 talentowi.

Starożytny Wschód

Jednostkę tę wraz z całym systemem miar i wag starożytni Grecy przejęli ze Wschodu, gdzie podstawą jego był system babiloński, oparty na talencie (biltu) dzielonym na 60 min[uwaga 1]. Według babilońskiego systemu wagowego 60 min równało się 3600 sykli po 6,25 g metalu[1]. Na 60 sziklu (sykli, szekli) dzielona była używana w starożytnej Mezopotamii mina (manu) o ciężarze 505 gramów[2]. Natomiast jako miernik wartości (moneta) dzielono ją na 50 szekli.

Mina jako jednostka wagowa stosowana w krajach starożytnego Wschodu była niezwykle zróżnicowana: poza podziałem na królewską i pospolitą, dzieliła się dodatkowo na ciężką i lekką, wykazując w ramach tego jeszcze niemałe różnice, wynikające zapewne z ustaleń lokalnych.

Sumeryjski odważnik z diorytu o ciężarze 5 min (ok. 2030 p.n.e.)
Wagowe zróżnicowanie miny[3]
K r u s z e cmina królewskamina pospolita
z ł o t ociężka 841-886,84 gciężka 818,62 g
lekka 420-443,42 glekka 409,31 g
s r e b r ociężka 1122-1146 g
(lub 747,88-788,30 g)		ciężka 1091 g
(lub 727,67 g)
lekka 561-573 g
(lub 373,94-394,15 g)		lekka 545,75 g
(lub 363,83 g)

W starożytnej Grecji

Adaptując ten system Grecy również podzielili minę na 50 staterów i 100 drachm. Jednakże w państwach greckich jej waga początkowo też była niejednakowa. Na obszarze małoazjatyckim, gdzie obcy system miar zaadaptowano najwcześniej, ciężka mina milezyjska miała wagę 873 g, lekka – 436,6 g, a fokejska – 635 g. W Grecji właściwej przyjęto lekką minę milezyjską, zwaną tam eubejską, bo najwcześniej stosowaną na Eubei. Przejęły ją następnie Korynt i Ateny, gdzie utrwaliła się i upowszechniła w świecie greckim jako element attyckiego systemu wagowo-monetarnego[4]. W Grecji V-IV wieku p.n.e. mina będąca podziałką talentu attyckiego (ok. 26,2 kg) miała ok. 436 g, a talentu egineckiego (37,1 kg) – 624 g[5]. Natomiast w greckich koloniach na Sycylii i w południowej Italii talent odmiennie był podzielony na 120 litra, dzielących się na 12 uncji, co było zapożyczeniem z miejscowego systemu italskiego[6].

W kontekście biblijnym

Jako jednostka wagowa mina wspomniana jest w starotestamentowej Księdze Ezdrasza, gdzie wśród ofiar złożonych na odbudowę Świątyni wymieniono „pięć tysięcy min srebra” (Ezd 2,68-69). W Księdze Ezechiela (VI w. p.n.e.) wartość miny (hebr. mane) wymienionej w szczegółowych pouczeniach religijno-prawnych, ma odpowiadać 20, 25 i 15 syklom (Ez 45,12), co może sugerować jej zróżnicowanie.

Mina przypuszczalnie wspomniana jest też w znanej frazie „Mane, tekel, fares” pochodzącej z opisu uczty Baltazara (Dn 5,1-30) w starotestamentowej Księdze Daniela (VI-II w. p.n.e.)[7] Sens aramejskich słów „mene, mene, tekel, ufarsin” (Dn 5,25) może być objaśniony jako (prawdopodobnie) przysłowiowe zdanie: „Policzone: mina, sykl i dwie połowy miny”.

Miny jako miernik wartości wymieniał również Jezus w jednej z przypowieści zapisanych w Nowym Testamencie[8]:

Mówił więc: «Pewien człowiek szlachetnego rodu udał się w kraj daleki, aby uzyskać dla siebie godność królewską i wrócić. Przywołał więc dziesięciu sług swoich, dał im dziesięć min i rzekł do nich: „Zarabiajcie nimi, aż wrócę”.»

Łk 19, 12-13

Zapis ten świadczyłby, że i w czasach rzymskich we wschodnich prowincjach cesarstwa mina była nadal stosowana w powszednim użytku jako jednostka wagowa zamiast jednostek miar używanych tradycyjnie przez Rzymian.

Galeria

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Babilończycy i ich naśladowcy posługiwali się w liczeniu systemem sześćdziesiętnym, którego mnożna ma przewagę nad współczesnym systemem decymalnym (dziesiętnym), ponieważ liczba 12 jest podzielniejsza.

Przypisy

  1. ↑ Encyklopedia biblijna (pod red. Paula J. Achtemeiera). Warszawa: Vocatio, 2004, s. 924.
  2. ↑ Georges Contenau: Życie codzienne w Babilonie i Asyrii. Warszawa: PIW, 1963, s. 78.
  3. ↑ Wykaz przytoczony za: Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, dz. cyt., s. 488.
  4. ↑ K. Kumaniecki, dz. cyt. w bibliografii, s. 72-73.
  5. ↑ Słownik kultury antycznej. Grecja – Rzym. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 286.
  6. ↑ K. Kumaniecki, dz. cyt., s. 71.
  7. ↑ Biblia Tysiąclecia, dz. cyt. w bibliogr., s. 1031.
  8. ↑ Ewangelia według św. Łukasza 19, 11-28 (według Biblii Tysiąclecia, dz. cyt., s. 1205).

Bibliografia

  • «Mina» w Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z (pod red. Z. Piszczka). Warszawa: PWN, 1973
  • Kazimierz Kumaniecki: Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu. Warszawa: PWN, 1965
  • Biblia Tysiąclecia – Pismo święte Starego i Nowego Testamentu. Poznań-Warszawa: Pallotinum, 1980
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.