Mieczysław Pazderski
Szary
kapitan kapitan
Data i miejsce urodzenia

20 września 1908
Bolesławów

Data i miejsce śmierci

10 czerwca 1945
Huta

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Narodowa Organizacja Wojskowa
Armia Krajowa
Ludowe Wojsko Polskie
Narodowe Siły Zbrojne

Jednostki

31 Pułk Piechoty
Zgrupowanie PAS NSZ „Szarego”

Stanowiska

Komendant NSZ na powiat chełmski
Dowódca zgrupowania partyzanckiego

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa
działania zbrojne podziemia antykomunistycznego w Polsce

Odznaczenia
Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nadany po 1992)

Mieczysław Pazderski ps. Szary (ur. 20 września 1908 w Bolesławowie, zm. 10 czerwca 1945 w Hucie[1]) – lekarz, oficer WP oraz antyhitlerowskiego i antykomunistycznego ruchu oporu.

Życiorys

Urodził się 20 IX 1908 w Bolesławowie k. Ostrowca Świętokrzyskiego jako syn Antoniego i Eugenii z domu Grossman. Do gimnazjum uczęszczał w Ostrowcu Świętokrzyskim. Maturę zdał w Gimnazjum im. Joachima Lelewela w Warszawie. W 1930 ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty w Grudziądzu. W 1932 rozpoczął studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Warszawskiego. Jako harcmistrz w 1935 wziął udział w Zlocie ZHP w Spale. Po uzyskaniu dyplomu lekarza medycyny uzyskał doktorat. Pracował następnie w Szpitalu Przemienienia Pańskiego w Warszawie[2].

Brał udział w wojnie obronnej 1939 roku w stopniu podporucznika. W czasie okupacji mieszkał w Zezulinie. Działał w Narodowej Organizacji Wojskowej, a następnie w Narodowych Siłach Zbrojnych, w których uzyskał stopień kapitana. Był komendantem placówki NSZ w powiecie chełmskim, która scaliła się z Armią Krajową. Po wkroczeniu wojsk sowieckich na ziemie polskie został powołany do „ludowego” Wojska Polskiego, w którym służbę odbywał w 31 Pułku Piechoty. Na wieść o poszukiwaniu go przez NKWD, w październiku 1944 wraz z większością pułku zbiegł do lasu, tworząc oddział partyzancki AK. Od kwietnia 1945 znalazł się ponownie w NSZ, od 30 kwietnia był dowódcą Akcji Specjalnej (Pogotowia Akcji Specjalnej) NSZ na powiat chełmski. Decyzją Komendy Okręgu Lubelskiego NSZ z 30 czerwca tego roku został mianowany dowódcą 300-osobowego zgrupowania oddziałów: ppor. Zbigniewa Góry ps. „Jacek”, sierż. Bolesława Skulimowskiego ps. „Sokół”, st. sierż. Eugeniusza Walewskiego ps. „Zemsta” i plut. Romana Jaroszyńskiego ps. „Roman”. 30% tej nowo utworzonej jednostki stanowili byli żołnierze 27 Wołyńskiej Dywizji Piechoty AK[3][4].

24 kwietnia 1945 roku jego ludzie zamordowali pięciu Żydów, żołnierzy polskich, którzy stacjonowali w majątku w Kaniach. Motywem tej zbrodni był antysemityzm, ponieważ żołnierzy o polskich korzeniach wypuszczono na wolność[5].

W 1945 roku jego oddział przyjął do siebie żołnierzy Wehrmachtu, którzy zbiegli z komunistycznego obozu jenieckiego i zgłosili chęć walki z komunistami. Początkowo byli oni traktowani dobrze. Pod koniec kwietnia wszystkich sześciu Niemców zamordowano z nieznanej bliżej przyczyny. Świadek tej zbrodni raportował: Czyścili im broń (Niemcy), jedli to samo co i oni, jednym słowem za pan brat. Aż pewnego przedwieczoru kwietniowego każą im się zbierać, ale swoich rzeczy nie brać, i wyprowadzili ich w pole za wieś pod łąki i tam ich pozabijali z pistoletów w potylicę głowy. Pazderski sam wydał rozkaz ich zabicia[6].

Oddziały NSZ pod jego dowództwem są oskarżane o wymordowanie 6 czerwca 1945 prawie 200 mieszkańców ukraińskiej wsi Wierzchowiny w pow. Krasnystaw[7].

Pod miejscowością Huta w powiecie chełmskim, 10 czerwca 1945[1] 300-osobowe zgrupowanie „Szarego” zostało zaatakowane przez polsko-radziecką grupę pościgową składającą się z pancernej jednostki Armii Czerwonej i Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego w sile około 2 tysięcy żołnierzy. Była to największa bitwa żołnierzy podziemia antykomunistycznego. Pazderski zginął w czasie odwrotu z Huty[4][2].

W kościele św. Eliasza w Lublinie znajduje się tablica upamiętniająca Mieczysława Pazderskiego[8].

Odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 Mariusz Bechta: Między Bolszewią a Niemcami. Konspiracja polityczna i wojskowa Polskiego Obozu Narodowego na Podlasiu w latach 1939-1952. T. 3. Warszawa: IPN-Rytm, 2009, s. 294, seria: Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956. ISBN 978-83-7399-373-0.
  2. 1 2 Anna Chybowska: Mieczysław Pazderski (1908-1945), pseudonim "Szary". Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. [dostęp 2013-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
  3. ↑ Grzegorz Motyka, Rafał Wnuk: Pany i rezuny. Współpraca AK-WiN i UPA 1945-1947. Warszawa: Volumen, 1997, s. 146-149. ISBN 83-86-85772-2.
  4. 1 2 Mariusz Zajączkowski. Spór o Wierzchowiny. Działalność oddziałów Akcji Specjalnej NSZ w powiatach Chełm, Hrubieszów, Krasnystaw i Lubartów na tle konfliktu polsko-ukraińskiego (sierpień 1944 r. – czerwiec 1945 r.). „Pamięć i sprawiedliwość”. 1(9), s. 266-301, 2006. IPN. ISSN 1427-7476.
  5. ↑ P. Zychowicz Skazy na pancerzach: czarne karty epopei Żołnierzy Wyklętych, 2018, s. 68
  6. ↑ P. Zychowicz Skazy na pancerzach: czarne karty epopei Żołnierzy Wyklętych, 2018, s. 69
  7. ↑ Tadeusz Swat, Straceni w więzieniu mokotowskim [online], s. 33 [dostęp 2013-05-21] [zarchiwizowane z adresu 2013-11-11].
  8. ↑ Andrzej Mleczko: Tablica upamiętniająca Mieczysława Pazderskiego. Miejsca Pamięci Narodowej, 2012-06-21. [dostęp 2013-05-21].
  9. ↑ Odznaczeni Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego. Związek Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych. [dostęp 2013-05-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-08)].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.