Mieczyk

Mieczyk
	; Mieczyk błotny i dachówkowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	szparagowce
Rodzina	kosaćcowate
Rodzaj	mieczyk
	Nazwa systematyczna
	Gladiolus L.; Sp. Pl. 36. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Gladiolus communis L.
Synonimy
	Acidanthera Hochst.; Anisanthus Sweet; Anomalesia N.E.Br.; Antholyza L.; Ballosporum Salisb.; Bertera Steud.; Cunonia Mill.; Dortania A.Chev.; ×Gladanthera J.M.Wright; Hebea R.Hedw.; ×Homoglad Ingram; Homoglossum Salisb.; Hyptissa Salisb.; Keitia Regel; Kentrosiphon N.E.Br.; Liliogladiolus Trew; Oenostachys Bullock; Ophiolyza Salisb.; Petamenes Salisb. ex J.W.Loudon; Petamenes Salisb. ex N.E.Br.; Ranisia Salisb.; Solenanthus Steud. ex Klatt; Sphaerospora Sweet; Symphydolon Salisb.;

Mieczyk dachówkowaty

Kwiat mieczyka błotnego

Odmiana 'Priscilla'

Mieczyk^[5], gladiola^[6] (Gladiolus L.) – rodzaj roślin należący do rodziny kosaćcowatych. Należy do niego co najmniej 285 gatunków^[4]. Występują one w Europie (z wyjątkiem północnej części), w zachodniej Azji i w Afryce^[4]^[7]. Najbardziej zróżnicowany jest w południowej Afryce, gdzie rośnie co najmniej 168 gatunków. Na Madagaskarze jest 8, w górach równikowej Afryki – 84 gatunki. W Europie rośnie 6 gatunków^[8], z czego dwa w Polsce: mieczyk błotny Gladiolus palustris i dachówkowaty G. imbricatus^[5].

Nazwa pochodzi z łacińskiego gladius – miecz.

W wielu gatunkach stwierdzono występowanie substancji aktywnych biologicznie, w tym o działaniu przeciwdepresyjnym (w G. dalenii)^[9]. Wiele gatunków ma jadalne bulwy^[8]. Najważniejsze znaczenie ekonomiczne mają jako rośliny ozdobne, uprawiane w ogrodach i na kwiaty cięte. Wyhodowano dziesiątki tysięcy odmian ozdobnych, zwykle mieszańcowego i bardzo złożonego pochodzenia. Uprawne mieczyki o złożonym, mieszańcowym pochodzeniu zwane są mieczykiem ogrodowym G. ×hybridus hort.^[5] lub G. ×hortulanus^[8].

Morfologia

Łodyga: Nierozgałęziona, zgrubiała u nasady.
Liście: Mieczowate.
Kwiaty: Niezróżnicowany okwiat dwubocznie symetryczny składający się z 6 owalnych działek.
Część podziemna: Łodyga tworzy bulwę okrytą suchymi łuskami.

Systematyka

Mieczyk pospolity

Gladiolus tristis

Gladiolus equitans

Gladiolus decoratus

Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z rodzajów podrodziny Crocoideae G. T. Burnett w obrębie kosaćcowatych (Iridaceae) należących do rzędu szparagowców (Asparagales) w obrębie jednoliściennych^[2].

Pozycja rodzaju w systemie Reveala (1993-1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd kosaćcowce (Iridales Raf.), podrząd Iridineae Engl., rodzina kosaćcowate (Iridaceae Juss.), podrodzina Gladioloideae Klatt, plemię Gladioleae Dumort., rodzaj mieczyk (Gladiolus L.)^[10].

Wykaz gatunków^[4]^[11]

Gladiolus abbreviatus Andrews
Gladiolus abyssinicus (Brongn. ex Lem.) B.D.Jacks.
Gladiolus actinomorphanthus P.A.Duvign. & Van Bockstal
Gladiolus acuminatus F.Bolus
Gladiolus aequinoctialis Herb.
Gladiolus alatus L.
Gladiolus albens Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus amplifolius Goldblatt
Gladiolus anatolicus (Boiss.) Stapf
Gladiolus andringitrae Goldblatt
Gladiolus angustus L.
Gladiolus antakiensis A.P.Ham.
Gladiolus antandroyi Goldblatt
Gladiolus appendiculatus G.J.Lewis
Gladiolus aquamontanus Goldblatt
Gladiolus arcuatus Klatt
Gladiolus atropictus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus atropurpureus Baker
Gladiolus atroviolaceus Boiss.
Gladiolus attilae Kit Tan, B.Mathew & A.Baytop
Gladiolus aurantiacus Klatt
Gladiolus aureus Baker
Gladiolus balensis Goldblatt
Gladiolus baumii Harms
Gladiolus bellus C.H.Wright
Gladiolus benguellensis Baker
Gladiolus bilineatus G.J.Lewis
Gladiolus blommesteinii L.Bolus
Gladiolus bojeri (Baker) Goldblatt
Gladiolus bonaespei Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus boranensis Goldblatt
Gladiolus brachyphyllus F.Bolus
Gladiolus brevifolius Jacq.
Gladiolus brevitubus G.J.Lewis
Gladiolus buckerveldii (L.Bolus) Goldblatt
Gladiolus bullatus Thunb. ex G.J.Lewis
Gladiolus × byzantinus Mill.
Gladiolus caeruleus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus calcaratus G.J.Lewis
Gladiolus calcicola Goldblatt
Gladiolus canaliculatus Goldblatt
Gladiolus candidus (Rendle) Goldblatt
Gladiolus cardinalis Curtis
Gladiolus carinatus Aiton
Gladiolus carmineus C.H.Wright
Gladiolus carneus D.Delaroche
Gladiolus caryophyllaceus (Burm.f.) Poir.
Gladiolus cataractarum Oberm.
Gladiolus caucasicus Herb.
Gladiolus ceresianus L.Bolus
Gladiolus chelamontanus Goldblatt
Gladiolus chevalierianus Marais
Gladiolus clivorum Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus communis L. – mieczyk pospolity
Gladiolus comptonii G.J.Lewis
Gladiolus crassifolius Baker
Gladiolus crispulatus L.Bolus
Gladiolus cruentus T.Moore
Gladiolus cunonius (L.) Gaertn.
Gladiolus curtifolius Marais
Gladiolus curtilimbus P.A.Duvign. & Van Bockstal ex S.Córdova
Gladiolus cylindraceus G.J.Lewis
Gladiolus dalenii Van Geel
Gladiolus davisoniae F.Bolus
Gladiolus debeerstii De Wild.
Gladiolus debilis Ker Gawl.
Gladiolus decaryi Goldblatt
Gladiolus decoratus Baker
Gladiolus delpierrei Goldblatt
Gladiolus densiflorus Baker
Gladiolus deserticola Goldblatt
Gladiolus dichrous (Bullock) Goldblatt
Gladiolus diluvialis Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus dolichosiphon Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus dolomiticus Oberm.
Gladiolus dubius Guss.
Gladiolus dzavakheticus Eristavi
Gladiolus ecklonii Lehm.
Gladiolus elliotii Baker
Gladiolus emiliae L.Bolus
Gladiolus engysiphon G.J.Lewis
Gladiolus equitans Thunb.
Gladiolus erectiflorus Baker
Gladiolus exalatus Goldblatt & Blittersd.
Gladiolus exiguus G.J.Lewis
Gladiolus exilis G.J.Lewis
Gladiolus fenestratus Goldblatt
Gladiolus ferrugineus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus filiformis Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus flanaganii Baker
Gladiolus flavoviridis Goldblatt
Gladiolus floribundus Jacq.
Gladiolus fourcadei (L.Bolus) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus gallaecicus Pau ex J.-M.Tison & Girod
Gladiolus geardii L.Bolus
Gladiolus goldblattianus Geerinck
Gladiolus gracilis Jacq.
Gladiolus gracillimus Baker
Gladiolus grandiflorus Andrews
Gladiolus grantii Baker
Gladiolus gregarius Welw. ex Baker
Gladiolus griseus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus gueinzii Kunze
Gladiolus gunnisii (Rendle) Marais
Gladiolus guthriei F.Bolus
Gladiolus hajastanicus Gabrieljan
Gladiolus halophilus Boiss. & Heldr.
Gladiolus harmsianus Vaupel
Gladiolus hirsutus Jacq.
Gladiolus hollandii L.Bolus
Gladiolus horombensis Goldblatt
Gladiolus huillensis (Welw. ex Baker) Goldblatt
Gladiolus humilis Stapf
Gladiolus huttonii (N.E.Br.) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus hyalinus Jacq.
Gladiolus illyricus W.D.J.Koch – mieczyk illyryjski
Gladiolus imbricatus L. – mieczyk dachówkowaty
Gladiolus inandensis Baker
Gladiolus inarimensis Guss.
Gladiolus inflatus (Thunb.) Thunb.
Gladiolus inflexus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus insolens Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus intonsus Goldblatt
Gladiolus invenustus G.J.Lewis
Gladiolus involutus D.Delaroche
Gladiolus iroensis (A.Chev.) Marais
Gladiolus italicus Mill.
Gladiolus jonquilodorus Eckl. ex G.J.Lewis
Gladiolus juncifolius Goldblatt
Gladiolus kamiesbergensis G.J.Lewis
Gladiolus karooicus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus kotschyanus Boiss.
Gladiolus lapeirousioides Goldblatt
Gladiolus laxiflorus Baker
Gladiolus ledoctei P.A.Duvign. & Van Bockstal
Gladiolus leonensis Marais
Gladiolus leptosiphon F.Bolus
Gladiolus × lewisiae Oberm.
Gladiolus liliaceus Houtt.
Gladiolus linearifolius Vaupel
Gladiolus lithicola Goldblatt
Gladiolus longicollis Baker
Gladiolus longispathaceus Cufod.
Gladiolus loteniensis Hilliard & B.L.Burtt
Gladiolus lundaensis Goldblatt
Gladiolus luteus Lam.
Gladiolus macneilii Oberm.
Gladiolus maculatus Sweet
Gladiolus magnificus (Harms) Goldblatt
Gladiolus malvinus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus manikaensis Goldblatt
Gladiolus mariae Burgt
Gladiolus marlothii G.J.Lewis
Gladiolus martleyi L.Bolus
Gladiolus meliusculus (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus melleri Baker
Gladiolus menitskyi Gabrieljan
Gladiolus mensensis (Schweinf.) Goldblatt
Gladiolus meridionalis G.J.Lewis
Gladiolus metallicola Goldblatt
Gladiolus micranthus Stapf
Gladiolus microcarpus G.J.Lewis
Gladiolus microspicatus P.A.Duvign. & Van Bockstal ex S.Córdova
Gladiolus miniatus Eckl.
Gladiolus mirus Vaupel
Gladiolus monticola Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus mosambicensis Baker
Gladiolus mostertiae L.Bolus
Gladiolus muenzneri Vaupel
Gladiolus murgusicus Mikheev
Gladiolus murielae Kelway
Gladiolus mutabilis G.J.Lewis
Gladiolus negeliensis Goldblatt
Gladiolus nerineoides G.J.Lewis
Gladiolus nigromontanus Goldblatt
Gladiolus nyasicus Goldblatt
Gladiolus oatesii Rolfe
Gladiolus ochroleucus Baker
Gladiolus oliganthus Baker
Gladiolus oligophlebius Baker
Gladiolus oppositiflorus Herb.
Gladiolus orchidiflorus Andrews
Gladiolus oreocharis Schltr.
Gladiolus ornatus Klatt
Gladiolus osmaniyensis Sagiroglu
Gladiolus overbergensis Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus palustris Gaudin – mieczyk błotny
Gladiolus papilio Hook.f.
Gladiolus pappei Baker
Gladiolus pardalinus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus parvulus Schltr.
Gladiolus patersoniae F.Bolus
Gladiolus pauciflorus Baker ex Oliv.
Gladiolus pavonia Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus permeabilis D.Delaroche
Gladiolus perrieri Goldblatt
Gladiolus persicus Boiss.
Gladiolus phoenix Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus pole-evansii I.Verd.
Gladiolus praecostatus Marais
Gladiolus pretoriensis Kuntze
Gladiolus priorii (N.E.Br.) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus pritzelii Diels
Gladiolus puberulus Vaupel
Gladiolus pubiger G.J.Lewis
Gladiolus pulcherrimus (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus pungens P.A.Duvign. & Van Bockstal ex S.Córdova
Gladiolus pusillus Goldblatt
Gladiolus quadrangularis (Burm.f.) Aiton
Gladiolus quadrangulus (D.Delaroche) Barnard
Gladiolus recurvus L.
Gladiolus reginae Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus rehmannii Baker
Gladiolus rhodanthus J.C.Manning & Goldblatt
Gladiolus richardsiae Goldblatt
Gladiolus robertsoniae F.Bolus
Gladiolus robiliartianus P.A.Duvign.
Gladiolus rogersii Baker
Gladiolus roseolus Chiov.
Gladiolus roseovenosus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus rubellus Goldblatt
Gladiolus rudis Licht. ex Roem. & Schult.
Gladiolus rufomarginatus G.J.Lewis
Gladiolus rupicola Vaupel
Gladiolus saccatus (Klatt) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus salmoneicolor P.A.Duvign. & Van Bockstal ex S.Córdova
Gladiolus salteri G.J.Lewis
Gladiolus saundersii Hook.f.
Gladiolus saxatilis Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus scabridus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus schweinfurthii (Baker) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus scullyi Baker
Gladiolus sekukuniensis P.J.D.Winter
Gladiolus sempervirens G.J.Lewis
Gladiolus serapiiflorus Goldblatt
Gladiolus serenjensis Goldblatt
Gladiolus sericeovillosus Hook.f.
Gladiolus serpenticola Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus somalensis Goldblatt & Thulin
Gladiolus speciosus Thunb.
Gladiolus splendens (Sweet) Herb.
Gladiolus stefaniae Oberm.
Gladiolus stellatus G.J.Lewis
Gladiolus stenolobus Goldblatt
Gladiolus stenosiphon Goldblatt
Gladiolus stokoei G.J.Lewis
Gladiolus subcaeruleus G.J.Lewis
Gladiolus sudanicus Goldblatt
Gladiolus sufflavus (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus sulculatus Goldblatt
Gladiolus × sulistrovicus Kaminski, Szczep. & Cieslak
Gladiolus symonsii F.Bolus
Gladiolus szovitsii Grossh.
Gladiolus taubertianus Schltr.
Gladiolus tenuis M.Bieb.
Gladiolus teretifolius Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus trichonemifolius Ker Gawl.
Gladiolus triphyllus (Sm.) Ker Gawl.
Gladiolus tristis L.
Gladiolus tshombeanus P.A.Duvign. & Van Bockstal
Gladiolus uitenhagensis Goldblatt & Vlok
Gladiolus undulatus L.
Gladiolus unguiculatus Baker
Gladiolus usambarensis Marais ex Goldblatt
Gladiolus uysiae L.Bolus ex G.J.Lewis
Gladiolus vaginatus F.Bolus
Gladiolus vandermerwei (L.Bolus) Goldblatt & M.P.de Vos
Gladiolus variegatus (G.J.Lewis) Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus varius F.Bolus
Gladiolus velutinus De Wild.
Gladiolus venustus G.J.Lewis
Gladiolus verdickii De Wild. & T.Durand
Gladiolus vernus Oberm.
Gladiolus vexillare Martelli
Gladiolus vigilans Barnard
Gladiolus vinosomaculatus Kies
Gladiolus violaceolineatus G.J.Lewis
Gladiolus virescens Thunb.
Gladiolus virgatus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus virgineus Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus viridiflorus G.J.Lewis
Gladiolus watermeyeri L.Bolus
Gladiolus watsonioides Baker
Gladiolus watsonius Thunb.
Gladiolus wilsonii (Baker) Goldblatt & J.C.Manning
Gladiolus woodii Baker
Gladiolus zambesiacus Baker
Gladiolus zimbabweensis Goldblatt

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].
1 2 3 4 Gladiolus Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-14].
1 2 3 ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ mieczyk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-05-25] .
↑ GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
1 2 3 David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 389, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .
↑ RenataR. Matraszek-Gawron RenataR. i inni, Recent Studies on Anti-Depressant Bioactive Substances in Selected Species from the Genera Hemerocallis and Gladiolus: A Systematic Review, „Pharmaceuticals”, 12 (4), 2019, s. 172, DOI: 10.3390/ph12040172, PMID: 31775329, PMCID: PMC6958339 (ang.).
↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Gladiolus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-03]. (ang.).
↑ Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 91. ISBN 978-83-925110-5-2.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] 1 2 Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-09] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-03].

[powo-4] 1 2 3 4 Gladiolus Tourn. ex L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-14].

[checklist-5] 1 2 3 ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 89, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[ency-6] mieczyk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-05-25] .

[A-7] GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .

[mabb-8] 1 2 3 David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 389, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[9] RenataR. Matraszek-Gawron RenataR. i inni, Recent Studies on Anti-Depressant Bioactive Substances in Selected Species from the Genera Hemerocallis and Gladiolus: A Systematic Review, „Pharmaceuticals”, 12 (4), 2019, s. 172, DOI: 10.3390/ph12040172, PMID: 31775329, PMCID: PMC6958339 (ang.).

[10] Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Gladiolus. The Compleat Botanica. [dostęp 2009-02-03]. (ang.).

[gawrys-11] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 91. ISBN 978-83-925110-5-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]