Melkart
bóg opiekun Tyru
ilustracja
Inne imiona

Baal Melkart

Występowanie

religia fenicka

Melkart, Baal Melkart (fen. Mlqrt wywodzące się z mlk-qrt „król miasta”[1]; asyr. dMi-il-qar-tu[2]) – bóg-opiekun fenickiego Tyru. Początkowo prawdopodobnie był bóstwem solarnym. Gdy wzrosła potęga Fenicji w basenie Morza Śródziemnego, Baal Melkart stał się panem mórz[3]. Z zachowanych tekstów ugaryckich wynika, że Melkarta szczególnie czczono podczas święta przebudzenia, przypadającego prawdopodobnie na początek wiosny. Przemawia za tym opis obrzędu polewania jęczmienia i sadzenia winorośli[4].

Od XIII wieku p.n.e., wraz z rosnącym w świecie fenickim znaczeniem Tyru, umacniał się również kult Melkarta, który został włączony do triady bogów obok Ela i Asztarte[5]. Podczas fenickiej kolonizacji Afryki kult Melkarta został przeniesiony najpierw do Kartaginy, a następnie do kolonii kartagińskich w Hiszpanii – do Kadyksu i Kartageny[6].

Melkart jako bóstwo odgrywał kluczową rolę w corocznym fenickim święcie wiosennym, w którym umierał, a następnie zmartwychwstawał.[7]

Melkart (Melikertes) znany był w mitologii greckiej. Pochodzący z drugiego tysiąclecia p.n.e. beocki mit o poszukiwaniach Europy przez tyryjskiego Kadmosa, założeniu Teb i zasianiu zębów węża wskazuje na wędrówkę i osiedleniu się w Beocji plemienia semickiego oraz zdobyciu władzy nad zwaśnionymi Pelazgami. Później bóstwo fenickie utożsamione zostało z Heraklesem[8].

W pierwszej połowie IX wieku p.n.e. kult Melkarta poszerzał się o tereny północnego królestwa Izraela. Panujący wówczas król Achab, dążąc do integracji izraelsko-kananejskiej, pozwolił na rozwój synkretyzmu rodzimego kultu Jahwe i Melkarta, któremu patronowała pochodząca z Tyru królewska małżonka Izebel[9]. Pomimo tego, że Achab wzniósł Baalowi świątynię i stworzył przy niej administrację świątynną, składającą się z kapłanów fenickich, nowy kult nie przyjął się z powodu silnego oporu zwolenników proroków Eliasza i Elizeusza oraz opozycji nazyrejczyków[10].

Przypisy

  1. ↑ Krebernik M., Melqart, [w:] Reallexikon der Assyriologie VIII (1993-97), s. 52.
  2. ↑ w jednym z tekstów asyryjskiego króla Asarhaddona; Krebernik M., Melqart, [w:] Reallexikon der Assyriologie VIII (1993-97), s. 52.
  3. ↑ W. Tyloch, Religie Fenicji i Syrii, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 332.
  4. ↑ W. Tyloch, Religie Fenicji i Syrii, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 337.
  5. ↑ D. Arnaud, Starożytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego, 263–265.
  6. ↑ Melqart, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03] (ang.).
  7. ↑ Maria-Eugenia Aubet, The Phoenicians and the West: Politics, Colonies, and Trade (Cambridge: Cambridge University Press, 1993), 127—8
  8. ↑ R. Graves, Mity greckie, s. 177.
  9. ↑ М. Элиаде, История веры и религиозных идей, T. 1, От каменного века до элевсинских мистерий, s. 156.
  10. ↑ W. Tyloch, Judaizm religia Żydów, w: Zarys dziejów religii, red. J. Keller, s. 539.

Bibliografia

  • Daniel Arnaud, Starożytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego, Marcin Ryszkiewicz (tłum.), Krzysztof Wakar (tłum.), Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1982, ISBN 83-01-03000-3, OCLC 749765940.
  • Robert Graves, Mity greckie, Henryk Krzeczkowski (tłum.), Aleksander Krawczuk, Zygmunt Kubiak (oprac.), Warszawa: Państ. Instytut Wydawniczy, 1992, ISBN 83-06-02284-X, OCLC 830055252.
  • Melqart, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-10-03] (ang.).
  • Zarys dziejów religii, Józef Keller (red.), Józef Bielawski, Warszawa: „Iskry”, 1986, ISBN 83-207-0849-4, OCLC 830217472.
  • М. Элиаде, История веры и религиозных идей, T. 1, От каменного века до элевсинских мистерий, Москва 2002. ISBN 5-901337-02-6. ISBN 5-901337-09-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.