Marian Adam Sobański
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

21 listopada 1889
Kraków, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

18 sierpnia 1980
Rabka

Typ głosu

bas-baryton

Gatunki

opera

Zawód

śpiewak operowy, dyrektor teatru

Aktywność

1922–1939, 1945–1980

Powiązania

Teatr Śląski

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Srebrny Wawrzyn Akademicki

Marian Adam Sobański (ur. 21 listopada 1889 w Krakowie, zm. 18 sierpnia 1980 w Rabce) – kapitan Wojska Polskiego, śpiewak operowy (bas-baryton), dyrektor polskiego Teatru Śląskiego im. Stanisława Wyspiańskiego w Katowicach.

Życiorys

Był synem Jana hrabiego Sobańskiego i Aleksandry ze Szczurowskich, mężem najpierw śpiewaczki operowej – Karoliny Wolskiej, potem Henryki Błażejewskiej. W 1909 zdał maturę w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, potem studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim przez sześć semestrów (z przerwą w 1910/11, na odbycie służby wojskowej). Równocześnie kształcił się w Konserwatorium Towarzystwa Muzycznego w Krakowie w klasie śpiewu operowego u Aleksandra Bandrowskiego i Adama Ludwiga. Występy w operze lwowskiej uniemożliwił mu wybuch I wojny światowej. Wojnę przebył jako porucznik w artylerii armii austriackiej na frontach rosyjskim i włoskim. W roku 1917 w Sarajewie przebył ciężką chorobę płuc, która osłabiła mu głos i zdyskwalifikowała w przyszłości jako śpiewaka operowego. Po powrocie do kraju zgłosił się do artylerii Wojska Polskiego i służył w randze kapitana od listopada 1918 do maja 1921.

Po opuszczeniu wojska zaangażował się jednak jako śpiewak (w latach 1921–1922) do Teatru Wielkiego w Poznaniu. Potem śpiewał na koncertach (często z pierwszą żoną) oraz gościnnie m.in. w teatrach operowych i operetkowych Krakowa, Katowic i Sosnowca.

Okres katowicki

Pod koniec 1926 zamieszkał w Katowicach. Pracował jako współorganizator prorządowego dziennika „Polska Zachodnia”, pełniąc w nim krótko także obowiązki sprawozdawcy muzycznego i teatralnego. Od 1 września 1927 do wybuchu wojny w r. 1939 był dyrektorem polskiego (przejętego od Niemców) Teatru Śląskiego w Katowicach.

Organizował także wyjazdy zespołu teatralnego na niemiecką część Górnego Śląska i na Opolszczyznę, gdzie wystawiał polskie sztuki dla polskiej mniejszości narodowej. 30 kwietnia 1939 roku pod Strzelcami Opolskimi został napadnięty i pobity przez bojówki hitlerowskie[1]. Promował w teatrze polski dramat (klasyków: Mickiewicza, Słowackiego, Wyspiańskiego, Krasińskiego, Fredrę etc.) i dbał o wysoki poziom przedstawień teatralnych.

Katowice opuścił 1 września 1939 razem z zespołem Teatru Śląskiego. Na Górny Śląsk nie mógł powrócić, gdyż znajdował się na liście polskich działaczy i inteligencji przeznaczonych do eksterminacji (Akcja A-B na Śląsku). Zamieszkał w Rabce, gdzie w czasie okupacji przebywała jego chora żona. Przez cały okres okupacji ukrywał się pod pseudonimem „Adam Junosza” (utworzonym z drugiego imienia i herbu rodowego). Do Katowic powrócił w połowie lutego 1946 roku i znalazł zatrudnienie w Referacie Teatralnym Urzędu Wojewódzkiego. Został także wicedyrektorem Teatru Śląskiego. W tym czasie był również wykładowcą techniki wokalnej i zastępcą kierownika Studia Dramatycznego przy Teatrze. W marcu 1951 został zwolniony z teatru z przyczyn politycznych[2]. Przeniósł się do Rabki, tym razem na stałe, z drugą żoną, którą poślubił po śmierci Karoliny Wolskiej.

Rabka: 1951–1980

Odizolowany od życia artystycznego na Śląsku, w czerwcu 1951 podjął pracę w lalkowym Teatrze „Rabcio Zdrowotek”. W roku 1972 zaproszono go na Jubileusz 50-lecia Teatru Śląskiego w Katowicach i wręczono (przyznany de facto już w sierpniu 1939 roku, ale oficjalnie nie zatwierdzony)[2] Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Zmarł w Rabce w roku 1980.

Upamiętnienie

Objął dyrekcję Teatru Śląskiego po pięciu latach jego działalności (w roku 1927), niemniej to właśnie jego działalność przyczyniła się do ukształtowania polskiej sceny teatralnej (także operowej - do roku 1932) na Górnym Śląsku. Tablica pamiątkowa poświęcona Sobańskiemu umieszczona jest tuż przy wejściu głównym do gmachu Teatru Śląskiego.

Ordery i odznaczenia

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Linert, Teatr Śląski w latach 1945-1949. Katowice. Śląski Instytut Naukowy, 1979.
  2. 1 2 Biogram w iPSB aut. Elżbiety Nawrat [dostęp: 15.02.2019]
  3. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 468 „za zasługi na polu pracy kulturalno-oświatowej i społecznej”.
  4. ↑ M.P. z 1931 r. nr 260, poz. 346 „za zasługi na polu kulturalno-narodowem”.
  5. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 407 „za zasługi dla polskiej sceny”.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

  • Marian Sobański, Internetowy Polski Słownik Biograficzny [dostęp 2022-01-29].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.