Maria Mutola

Maria Mutola podczas halowych mistrzostw świata w Walencji (2008).
Pełne imię i nazwisko	Maria Lourdes Mutola
Data i miejsce urodzenia	27 października 1972 Maputo
Wzrost	165 cm[1]
Dorobek medalowy
Reprezentacja  Mozambik Igrzyska olimpijskie złoto Sydney 2000 lekkoatletyka bieg na 800 m brąz Atlanta 1996 lekkoatletyka bieg na 800 m Mistrzostwa świata złoto Stuttgart 1993 bieg na 800 m złoto Edmonton 2001 bieg na 800 m złoto Paryż 2003 bieg na 800 m srebro Sewilla 1999 bieg na 800 m brąz Ateny 1997 bieg na 800 m Halowe mistrzostwa świata złoto Toronto 1993 bieg na 800 m złoto Barcelona 1995 bieg na 800 m złoto Paryż 1997 bieg na 800 m złoto Lizbona 2001 bieg na 800 m złoto Birmingham 2003 bieg na 800 m złoto Budapeszt 2004 bieg na 800 m złoto Moskwa 2006 bieg na 800 m srebro Maebashi 1999 bieg na 800 m brąz Walencja 2008 bieg na 800 m Mistrzostwa Afryki złoto Kair 1990 bieg na 800 m złoto Kair 1990 bieg na 1500 m złoto Durban 1993 bieg na 800 m złoto Dakar 1998 bieg na 800 m złoto Tunis 2002 bieg na 800 m srebro Annaba 1988 bieg na 800 m srebro Bambous 2006 bieg na 800 m srebro Addis Abeba 2008 bieg na 800 m Igrzyska afrykańskie złoto Kair 1991 bieg na 800 m złoto Harare 1995 bieg na 800 m złoto Johannesburg 1999 bieg na 800 m Igrzyska Wspólnoty Narodów złoto Kuala Lumpur 1998 bieg na 800 m złoto Manchester 2002 bieg na 800 m brąz Melbourne 2006 bieg na 800 m

Maria Lourdes Mutola (ur. 27 października 1972 w Maputo^[1]) – mozambicka lekkoatletka specjalizująca się w biegach średniodystansowych (przede wszystkim na dystansie 800 m). Złota i brązowa medalistka olimpijska, trzykrotna mistrzyni świata, siedmiokrotna halowa mistrzyni świata, pięciokrotna mistrzyni Afryki, złota medalistka igrzysk afrykańskich oraz igrzysk Wspólnoty Narodów. Wielokrotna triumfatorka finału Grand Prix IAAF i igrzysk dobrej woli. Reprezentantka kraju na sześciu edycjach letnich igrzysk olimpijskich (Seul, Barcelona, Atlanta, Sydney, Ateny, Pekin).

Jest obok Rosjanki Natalji Nazarowej najbardziej utytułowaną halową mistrzynią świata, z dorobkiem siedmiu tytułów mistrzowskich (łącznie na halowych mistrzostwach zdobyła dziewięć medali)^[2]. Jest pierwszą w historii osobą z Mozambiku, która otrzymała medal olimpijski. Potrafiła utrzymać wysoką formę przez niemal całą karierę sportową (przede wszystkim lata 1991-2008)^[3][4].

Przebieg kariery

W zawodach międzynarodowych zadebiutowała w 1988 roku, wówczas jako piętnastoletnia lekkoatletka wystąpiła na mistrzostwach Afryki w Annabie i wywalczyła tytuł wicemistrzowski w konkurencji biegu na 800 m^[3]. Trzy tygodnie później była uczestniczką igrzysk olimpijskich w Seulu. W tej samej konkurencji biegowej zajęła 7. miejsce w eliminacjach, uzyskując w tej fazie zmagań rezultat czasowy 2:04,36^[5][6].

W 1990 roku zdobyła dwa złote medale mistrzostw Afryki w konkurencjach biegu na 800 i 1500 m, rok później zaś została mistrzynią igrzysk afrykańskich w biegu na dystansie 800 m. Była także uczestniczką lekkoatletycznych mistrzostw globu w Tokio, na których udało jej się wywalczyć 4. miejsce w finale^[5][7]. Mutola przegrała tam walkę o brązowy medal o zaledwie 0,13 sekundy^[3].

Startowała na rozgrywanych w Barcelonie igrzyskach olimpijskich, w ich ramach biorąc udział w konkurencjach biegowych na dystansie 800 i 1500 m. W obu startach awansowała do finału i uplasowała się odpowiednio na 5. i 9. miejscu (z czasami odpowiednio 1:57,49 i 4:02,60)^[8][9].

W 1993 roku uczestniczyła w halowych mistrzostwach świata, na których zdobyła złoty medal w konkurencji biegu na 800 m^[5]. Był to pierwszy z siedmiu tytułów halowej mistrzyni świata, który zdobyła Mozambijka^[2]. Na dystansie 800 m okazała się również mistrzynią świata, podczas zmagań w Stuttgarcie. Dwa lata później Mozambijka obroniła tytuł halowej mistrzyni globu w biegu na 800 m, jednak na tym samym dystansie nie udało jej się tego dokonać w ramach mistrzostw świata na otwartym stadionie w Göteborgu – została bowiem zdyskwalifikowana w półfinale^[5].

Na rozgrywanych w Atlancie igrzyskach olimpijskich zdobyła brązowy medal w konkurencji biegu na 800 m. W finale tej konkurencji uzyskała czas 1:58,71, z którym uplasowała się na 3. miejscu^[10]. Tak wysoką pozycję wywalczyła nawet mimo zachorowania na grypę^[11]. W ramach tej samej imprezy sportowej była chorążym swej reprezentacji na ceremonii otwarcia^[1].

W 1997 roku brała udział w halowym czempionacie globu, do zawodów w konkurencji biegu na 800 m przystąpiła, nosząc czarną wstążkę w ramach upamiętnienia swego ojca, który zginął w wypadku mającym miejsce na kilka tygodni przed zaczęciem imprezy. Mimo tej żałoby udało się zdobyć tytuł mistrzowski^[5][12]. Wywalczyła też brązowy medal rozgrywanych w Atenach mistrzostw świata, w biegu na 800 m. W tej samej konkurencji została złotą medalistką igrzysk Wspólnoty Narodów w Kuala Lumpur^[5]. W 1999 roku wzięła udział w halowych mistrzostwach globu, na których nie zdołała wywalczyć złotego medalu (po raz pierwszy od 1993 roku), w finale pokonała ją reprezentantka Czech Ludmila Formanová^[13]. Srebrny medal w tej samej konkurencji zdobyła też na mistrzostwach świata w Sewilli, wówczas uległa jedynie ponownie Formanovej^[14].

W 2000 roku osiągnęła jeden z największych sukcesów w swej karierze – w swej koronnej konkurencji (800 m) otrzymała tytuł mistrzyni olimpijskiej, w finale zmagań uzyskała czas 1:56,15^[15]. Kiedy Mutola wróciła do swego kraju, została przywitana przez tłumy, które skandowało jej imię podczas parady przez Maputo. W tym samym mieście jedną z ulic nazwano imieniem sportsmenki^[11].

W 2001 roku ponownie zdobyła tytuł mistrzyni świata zarówno w hali, jak i na stadionie. Dwa lata później powtórzyła ten wyczyn, w jednym roku zdobywając tytuły mistrzyni świata w hali i na stadionie. Wszystkie te tytuły wywalczyła w konkurencji biegu na 800 m^[7]. W sezonie 2003 wygrała również wszystkie sześć mityngów Golden League, za co otrzymała milion dolarów w złocie – część zarobionych tam pieniędzy postanowiła przeznaczyć na rzecz fundacji, której zadaniem jest pomoc w rozwoju młodzieży w Mozambiku^[3][16].

W swoim piątym olimpijskim starcie, który wydarzył się w Atenach, nie udało jej się zdobyć krążka. W ramach tych igrzysk startowała tylko w konkurencji biegu na 800 m i awansowała do finału, zajmując w tej fazie zmagań 4. miejsce z czasem 1:56,51 (o zaledwie 0,08 sekundy przegrała walkę o brązowy medal ze Słowenką Jolandą Čeplak)^[17]. Do igrzysk lekkoatletka przystąpiła po kontuzji ścięgna udowego^[18].

Na mistrzostwach świata w Helsinkach w konkurencji biegu na 800 m również zajęła 4. miejsce w finale. W 2006 roku otrzymała siódmy i ostatni w karierze złoty medal halowych mistrzostw globu (w biegu na dystansie 800 m). Brała udział w mistrzostwach świata rozgrywanych w Osace i awansowała do finału biegu na 800 m, ale nie zdołała go ukończyć^[5].

W 2008 roku na igrzyskach olimpijskich wywalczyła 5. miejsce w finale biegu na 800 m, z rezultatem czasowym 1:57,68^[19].

Po zakończeniu kariery lekkoatletycznej zaczęła uprawiać piłkę nożną, w 2009 zaczęła rozgrywki w lidze RPA, dwa lata później zaś była reprezentantką Mozambiku w piłce nożnej^[3]. W 2011 roku zaczęła też trenować reprezentantkę RPA Caster Semenyę^[20][21].

Osiągnięcia

Rok	Zawody	Miasto	Miejsce	Konkurencja	Wynik
1988	Mistrzostwa Afryki	Annaba		bieg na 800 m	2:06,55
	Igrzyska olimpijskie	Seul	7. H	bieg na 800 m	2:04,36
1990	Mistrzostwa Afryki	Kair		bieg na 800 m	2:13,54
				bieg na 1500 m	4:25,27
1991	Mistrzostwa świata	Tokio	4.	bieg na 800 m	1:57,63
	Igrzyska afrykańskie	Kair		bieg na 800 m	2:04,02
1992	Igrzyska olimpijskie	Barcelona	5.	bieg na 800 m	1:57,49
			9.	bieg na 1500 m	4:02,60
	Puchar Świata	Hawana		bieg na 800 m	2:00,47
				sztafeta 4 × 400 m	3:31,90
1993	Halowe mistrzostwa świata	Toronto		bieg na 800 m	1:57,55
	Mistrzostwa Afryki	Durban		bieg na 800 m	1:56,36
	Mistrzostwa świata	Stuttgart		bieg na 800 m	1:55,43
	Finał Grand Prix IAAF	Londyn		bieg na 800 m	1:57,35
1994	Igrzyska dobrej woli	Petersburg		bieg na 800 m	1:57,63
	Puchar Świata	Londyn		bieg na 800 m	1:58,27
1995	Halowe mistrzostwa świata	Barcelona		bieg na 800 m	1:57,62
	Mistrzostwa świata	Göteborg	DSQ SF	bieg na 800 m	N/A
	Finał Grand Prix IAAF	Monako		bieg na 800 m	1:55,72
	Igrzyska afrykańskie	Harare		bieg na 800 m	1:57,67
1996	Igrzyska olimpijskie	Atlanta		bieg na 800 m	1:58,71
1997	Halowe mistrzostwa świata	Paryż		bieg na 800 m	1:58,96
	Mistrzostwa świata	Ateny		bieg na 800 m	1:57,59
	Finał Grand Prix IAAF	Fukuoka		bieg na 800 m	1:56,93
1998	Igrzyska dobrej woli	Nowy Jork		bieg na 800 m	1:58,83
	Mistrzostwa Afryki	Dakar		bieg na 800 m	1:57,95
	Puchar Świata	Johannesburg		bieg na 800 m	1:59,88
	Igrzyska Wspólnoty Narodów	Kuala Lumpur		bieg na 800 m	1:57,60
1999	Halowe mistrzostwa świata	Maebashi		bieg na 800 m	1:57,17
	Mistrzostwa świata	Sewilla		bieg na 800 m	1:56,72
	Finał Grand Prix IAAF	Monachium		bieg na 800 m	1:59,10
	Igrzyska afrykańskie	Johannesburg		bieg na 800 m	1:59,73
2000	Igrzyska olimpijskie	Sydney		bieg na 800 m	1:56,15
2001	Halowe mistrzostwa świata	Lizbona		bieg na 800 m	1:59,74
	Mistrzostwa świata	Edmonton		bieg na 800 m	1:57,17
	Igrzyska dobrej woli	Brisbane		bieg na 800 m	1:58,76
	Finał Grand Prix IAAF	Melbourne		bieg na 800 m	1:59,78
2002	Igrzyska Wspólnoty Narodów	Manchester		bieg na 800 m	1:57,35
	Mistrzostwa Afryki	Tunis		bieg na 800 m	2:03,11
	Puchar Świata	Madryt		bieg na 800 m	1:58,60
				sztafeta 4 × 400 m	3:26,84
2003	Halowe mistrzostwa świata	Birmingham		bieg na 800 m	1:58,94
	Mistrzostwa świata	Paryż		bieg na 800 m	1:59,89
	Światowy Finał IAAF	Monako		bieg na 800 m	1:59,59
2004	Halowe mistrzostwa świata	Budapeszt		bieg na 800 m	1:58,50
	Igrzyska olimpijskie	Ateny	4.	bieg na 800 m	1:56,51
2005	Mistrzostwa świata	Helsinki	4.	bieg na 800 m	1:59,71
2006	Halowe mistrzostwa świata	Moskwa		bieg na 800 m	1:58,90
	Igrzyska Wspólnoty Narodów	Melbourne		bieg na 800 m	1:58,77
	Mistrzostwa Afryki	Bambous		bieg na 800 m	2:01,08
2007	Mistrzostwa świata	Osaka	DNF	bieg na 800 m	N/A
2008	Halowe mistrzostwa świata	Walencja		bieg na 800 m	2:02,97
	Mistrzostwa Afryki	Addis Abeba		bieg na 800 m	2:00,47
	Igrzyska olimpijskie	Pekin	5.	bieg na 800 m	1:57,66
Źródło: [5][7]

Rekordy życiowe

• bieg na 400 m – 51,37 (2 sierpnia 1994, Monako)
• bieg na 800 m – 1:55,19 (17 sierpnia 1994, Zurych)
• bieg na 1500 m – 4:01,50 (12 lipca 2002, Rzym)
• bieg na 3000 m – 9:27,37 (8 czerwca 1991, Springfield)
• sztafeta 4 × 400 m – 3:26,84 (21 września 2002, Madryt)

Halowe

• bieg na 800 m – 1:57,06 (21 lutego 1999, Liévin)
• bieg na 1000 m – 2:30,94 (25 lutego 1999, Sztokholm)
• bieg na 1500 m – 4:17,93 (1 lutego 1992, Portland)

Źródło: ^[5]

22 lutego 1998 roku wygrała bieg na 800 metrów podczas mityngu we francuskim Liévin z czasem 1:56,36 – o 0,04 sekundy lepszym od halowego rekordu świata Niemki Christine Wachtel. Wynik ten nie został jednak ratyfikowany przez IAAF z powodu naruszenia przepisów – zapisy telewizyjne pokazały, że Mutola biegła poza wyznaczonym torem na ostatnim wirażu^[22].

Odznaczenia i wyróżnienia

Została lekkoatletką roku według magazynu Track & Field News (za 2003 rok)^[23]. W 2004 roku zaś otrzymała najwyższe cywilne odznaczenie Mozambiku – Order Eduardo Mondlane'a I Klasy^[24].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona Fundacji Marii Mutoli. [dostęp 2023-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-04)]. (ang.).