Maria Zientara-Malewska
Ilustracja
Zdjęcie sprzed 1974
Data i miejsce urodzenia

4 września 1894
Brąswałd

Data i miejsce śmierci

2 października 1984
Olsztyn

Miejsce spoczynku

cmentarz komunalny w Olsztynie

Narodowość

polska

Rodzice

Augustyn

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi Medal 10-lecia Polski Ludowej Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice (od 1908)
Maria Zientara-Malewska (pierwsza z prawej) z uczennicami; przed nią siedzi ks. Maksymilian Grochowski, po lewej siedzi ks. Bolesław Domański, a za nim stoją: (w jasnym garniturze) inspektor szkolny Józef Mozolewski i (w okularach) dyrektor szkoły polskiej w Złotowie, Juliusz Zieliński
Pomnik Marii Zientary-Malewskiej w Brąswałdzie

Maria Zientara-Malewska (ur. 4 września 1894 w Brąswałdzie, zm. 2 października 1984 w Olsztynie) – poetka, nauczycielka i działaczka warmińska. Budownicza Polski Ludowej.

Życiorys

Córka Augustyna. W 1926 ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Krakowie. W latach 1921–1923 pracowała w Gazecie Olsztyńskiej. W tym czasie organizowała też koła Kobiet Polek i Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich. Krótko prowadziła polskie przedszkole w Gietrzwałdzie, a 10 kwietnia 1929 rozpoczęła nauczanie w polskiej szkole w Chaberkowie. W 1931 roku zdała egzamin kwalifikacyjny jako nauczycielka. Następnie kierowała Wydziałem Przedszkoli i Opieki Religijnej Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech (w latach 1929–1935 była nauczycielką w Złotowie i Zakrzewie, od 1935 do 1939 w Nowym Kramsku).

11 września 1939 została aresztowana przez hitlerowców, a później wywieziona do obozu koncentracyjnego Ravensbrück, z którego została zwolniona 18 kwietnia 1940.

W 1945 podjęła pracę w Wydziale Oświaty Pełnomocnika Rządu na Okręg Mazurski. Była członkiem Okręgowego Polskiego Komitetu Narodowościowego oraz Instytutu Mazurskiego, działała też w Polskim Stronnictwie Ludowym. W połowie 1952 została przyjęta w poczet Związku Literatów Polskich.

Jedną ze swoich książek kończy słowami:

Przyjemnie pomyśleć, że i ja złożyłam cegiełkę pod budowę nowego życia na Warmii i Mazurach...

Maria Zientara-Malewska: Śladami twardej drogi. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1966.

Członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958 roku[1].

Została pochowana na cmentarzu komunalnym w Olsztynie (kw. 15B rząd 2 grób 10)[2].

Twórczość

Debiutowała wierszem Pory roku zamieszczonym w Gazecie Olsztyńskiej (4 grudnia 1920).

Jej wiersze w latach międzywojennych były drukowane prawie we wszystkich czasopismach polskich w Niemczech, także w dwóch antologiach Warmia i Mazury oraz Nasi poeci. Po 1945 wydano jej 20 samodzielnych książek. Można je podzielić na trzy grupy:

  • baśnie i legendy, m.in.:
    • Legendy dwóch rzek (1955)
    • Baśnie znad Łyny (1970)
  • wspomnienia i opracowania z zakresu warmińskiego folkloru:
    • Warmio moja miła (1959)
    • Śladami twardej drogi (1966)
    • Wspomnienia nauczycielki (1985)
    • Wieś nad łąkami Brąswałd (Wydawnictwo Pojezierze, 1988)
  • wiersze – 6 zbiorków, m.in.:
    • Pieśni Warmianki (1963)
    • Na warmińską nutę (1982)
    • Miłość prostego serca (1985)

Niegdyś przypisywano jej autorstwo tekstu hymnu warmińskiego O Warmio moja miła, co mogło wynikać z podobieństwa do tytułu jednego z wierszy Marii Zientary-Malewskiej. Jednak nie ma dowodów na jej autorstwo hymnu (pierwodruk podaje Marię Paruszewską), czas powstania utworu (1920 rok) uważa się za zbyt wczesny dla tej poetki i obecnie uważa się, że autorem (lub autorami) był ktoś inny (Paruszewska lub ktoś z otoczenia kompozytora).

Odznaczenia

W 1955 została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi oraz Medalem 10-lecia Polski Ludowej[3]. Później została odznaczona Krzyżem Kawalerskim (19 lipca 1955)[4] i Krzyżem Oficerskim (28 października 1959) Orderu Odrodzenia Polski. W 1960 została wyróżniona Odznaką honorową "Zasłużony dla Warmii i Mazur"[5]. W 1972 została odznaczona Orderem Budowniczych Polski Ludowej[6][7]. 11 maja 1980 roku otrzymała papieski medal Pro Ecclesia et Pontifice.

Upamiętnienie

Patronka Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Kozłowie, Szkoły Podstawowej nr 30 w Olsztynie, Szkoły Podstawowej nr 3 w Kętrzynie, Szkoły Podstawowej w Bartach, Szkoły Podstawowej w Spychowie oraz Gimnazjum w Dywitach, jak również ulicy w Olsztynie, Kętrzynie oraz Iławie[8].

Przypisy

  1. ↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958 roku, s. 2.
  2. ↑ Znani i zasłużeni na Cmentarzu przy ul. Poprzecznej, ZCK Olsztyn. zck.olsztyn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-14)].
  3. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410
  4. ↑ M.P. z 1955 r. nr 96, poz. 1298
  5. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, nr 9, 20 września 1960, s. 2
  6. ↑ Lista odznaczonych w Belwederze. „Nowiny”, s. 2, Nr 201 z 22 lipca 1972.
  7. ↑ Obchody Święta Odrodzenia, „Kurier Polski”, nr 171 z 24 lipca 1972, s. 2
  8. ↑ Iława - Wykaz Ulic [online], wykaz.rky.pl [dostęp 2023-07-27].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.