Maria Sojkowa (ur. 7 lipca 1875 w Lesznej Górnej, zm. w marcu 1944) – działaczka narodowa i społeczna, członkini Związku Niewiast Katolickich w Cieszynie, Związku Śląskich Katolików oraz Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego^[1].

Życiorys

Była córką Jana i Ewy Biłków. Uczęszczała do szkoły Lesznej Górnej. Potem przez 3 lata chodziła do szkoły boromeuszek w Cieszynie. Z powodu braku środków finansowych na dalsza naukę rodzice sprowadzili ją do domu, by pomagała w gospodarstwie wolnym^[1].

W dniu 24 stycznia 1895 wyszła za mąż za Jana Sojkę, hutnika z Trzyńca^[1]. Zamieszkali w Oldrzychowicach^[2]. Mieli troje dzieci^[3].

W październiku 1918 została weszła do Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego jako jedna z 3 kobiet i członkini zarządu Związku Śląskich Katolików^[4][5][6]. Na forum rady nie była zbyt aktywna, ponieważ działała społecznie^[7]. W dniu 27 października 1918 w Cieszynie współorganizowała wiec, który zgromadził 4 tys. osób. Przemawiała w duchu patriotyzmu polskiego. Przyjęto rezolucję o bezwarunkowej przynależności Śląska Cieszyńskiego do wolnej, zjednoczonej i niepodległej Polski^[1][8]. Działalność Sojkowej miała na cel uświadomienie mieszkańców Śląska Cieszyńskiego o jego polskiej przynależności. Przemawiała na wiecach (zawsze była ubrana w strój cieszyński^[9]), pisała artykuły do prasy wydawanej na Śląsku i poza regionem^[1].

Była delegatką Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego u Józefa Piłsuskiego, zabiegającej o pomoc zbrojną w momencie najazdu Czechosłowacji na Śląsk Cieszyński^[1]. W dniu 26 lutego 1919 jako przedstawicielka mieszkańców i mieszkanek chlebem i solą polskie wojsko wkraczające do miasta^[10]. W lipcu 1919 została, dzięki interwencji Międzysojuszniczej Komisji Ententy w Cieszynie, uwolniona po aresztowaniu przez patrol czeski^[1].

W Związku Śląskich Katolików od 1918 była członkinią zarządu^[5]. Była założycielką i działaczką Polskiego Związku Niewiast Katolickich^[9].

Brała udział w usypywaniu kopca Piłsudskiego w Krakowie w 1935^[2].

W czasie II wojny światowej została aresztowana przez gestapo. Do 1943 ukrywała się, potem powróciła do domu. Zmarła w kolejnym roku^[3][11].

Upamiętnienie

W marcu 2018 w Oranżerii Zamku Cieszyn otwarto czasową wystawę Obywatelki. Kobiety Śląska Cieszyńskiego dla Niepodległej. Jedną z jej bohaterek była Maria Sojkowa^[12].

W kwietniu 2018 Maria Sojkowa została (wraz z Dorotą Kłuszyńską, drugą z trzech członkiń Rady Narodowej Księstwa Cieszyńskiego) upamiętniona w Uliczce Cieszyńskich Kobiet. Przedstawicielki władz miasta, powiatu i sejmiku śląskiego odsłoniły lampę jej poświęconą^[13][14].

W październiku 2018 z inspiracji postacią Marii Sojkowej i tym, że zawsze nosiła strój cieszyński, na rynku w Cieszynie zorganizowano happening Sto na sto – sto strojów na stulecie niepodległości, podczas którego 100 osób ubranych w strój regionalny zaprezentowało go, stając na liniach konturu stroju żeńskiego narysowanego kredą na bruku^[15].

W październiku 2018 Maria Sojkowa była jedną z bohaterek gry miejskiej Śladem bohaterów #Cieszyn1918^[16].

W 2019 w ramach projektu Filmowa Kronika Kobiet poświęconego pamięci o kobietach Śląska Cieszyńskiego, realizowanego w Bibliotece Miejskiej w Cieszynie, powstał film animowany poświęcony Marii Sojkowej^[17][3].

Przypisy