Maria Radziwiłłowa z domu Lupu

Maria Radziwiłłowa z domu Lupu (ur. 1625 w Mołdawii, zm. 1660 w Łucku) – żona Janusza Radziwiłła, hetmanowa wielka litewska i wojewodzina wileńska, hospodarówna mołdawska. Patronka Mołdawii.

Życiorys

Maria Lupu i pierwsza żona Janusza Radziwiłła Katarzyna Potocka, malował Johann Schretter w 1646

Maria była córką Bazylego Lupu i Bazylissy Bucioc. Jej siostra Rozanda wyszła za Tymosza Chmielnickiego, a jej brat przyrodni Stefan Lupu w latach 1659–1661 był hospodarem Mołdawii. Maria odebrała w młodości wykształcenie, dzięki któremu mówiła greką i łaciną, a także później językiem polskim.

W roku 1645 w Jassach poślubiła Janusza, hetmana wielkiego litewskiego. Małżeństwo było bezpotomne. Małżeństwo miało zacieśnić więzy polityczne między Mołdawią a Rzecząpospolitą Obojga Narodów. Ceremonię odprawił metropolita kijowski Piotr Mohyła[1][2]. Świadkowie ceremonii chwalili piękno i bogatą biżuterię panny młodej.

Maria wniosła do małżeństwa posag od ojca, a od męża otrzymała 45 000 złotych, diamenty, złoto i srebro warte 15 000 złotych, oraz ziemie darowane przez Władysława IV. Para spędziła miesiąc miodowy we Włoszech.

Kiedy w 1652 jej mąż (kalwin) ufundował prawosławny monaster w Kiejdanach, Maria wraz z ojcem darowali środki na jego uposażenie. Maria przeżyła męża, po jego śmierci w 1655, Maria wdała się w długą i niezbyt skuteczną bitwę o część jego spadku.

Maria Radziwiłł wspierała prawosławne cerkwie w Rzeczypospolitej i Mołdawii. W testamencie z listopada 1659, darowała 200 000 złotych na rzecz klasztoru Ducha Świętego w Wilnie i 471 000 złotych na rzecz 13 monastrów, 7 cerkwi, szpitali i jednej szkoły[3][4].

Maria Radziwiłł była wielokrotnie portretowana, zachowało się co najmniej 8 jej wizerunków[5].

Pogrzeb w cerkwi prawosławnej sprawił jej kalwin ks. Bogusław Radziwiłł[6]. Została pochowana w klasztorze trynitarzy w Łucku, w 1917 jej trumna została usunięta z klasztoru (który w II RP był sądem okręgowy, obecnie szpitalem wojskowym).

Od 2018 w Kiejdanach odbywa się Maria Lupu-Radvilienė Essay Contest, organizowany przez rumuńską ambasadę na Litwie[7].

Literatura

  • Lilia Zabolotnaia: The history of the private life of Maria (Lupu) Radziwiłł reflected in the images of the epoch. In: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio M, Balcaniensis et Carpathiensis. Vol. 2. 2017, s. 209–221.
  • Lilia Zabolotnaia: The Riddles, Myths and Facts concerning Maria (Lupu) Radziwiłł’s Last Will and Testament. In: Istorija, Lietuvos ... Nr. 97, 1. Vilnius 2015. S. 5–25. PDF
  • Заболотная Л. П. Частная жизнь чужестранки: семейная жизнь мари (Лупу) Радзивилл // «Вызов» в повседневной жизни населения России: история и современность. Материалы межд. научной конференции. — СПб., Ленинградский гос. ун-т им А. С. Пушкина, 2021

Przypisy

  1. ↑ Dariusz Milewski: Between a magnate and a Cossack: two marriages of Vasile Lupu’s daughters. In: Series Byzantina. Vol. 6. 2008. pp. 45–64, here p. 53f. PDF.
  2. ↑ Valentin Constantinov: Małżeństwo Marii Lupu z Januszem Radziwiłłem [The Marriage of Maria Lupu and Janusz Radziwiłł]. In: Radziwiłłowie w służbie Marsa. 2017. S. 151–159.
  3. ↑ Lilia Zabolotnaia: The Riddles, Myths and Facts concerning Maria (Lupu) Radziwiłł’s Last Will and Testament. In: Istorija. Nr. 97, 1. 2015. S. 5–25, hier S. 18 PDF.
  4. ↑ Lilia Zabolotnaia: Testament of Moldavian princess Maria (Lupu) Radziwill from 1659 (Testamentul principesei Maria (Lupu) Radziwill din 1659). In: Tyragetia. XIII. Nr. 2. 2019. S. 79–100. (rumänisch).
  5. ↑ Lilia Zabolotnaia: The history of the private life of Maria (Lupu) Radziwiłł reflected in the images of the epoch. In: Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio M, Balcaniensis et Carpathiensis. Vol. 2. 2017. S. 209–221 PDF.
  6. ↑ Marceli Kosman, Protestanci i kontrreformacja: z dziejów tolerancji w Rzeczypospolitej XVI-XVIII wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich 1978, s. 58.
  7. ↑ Maria Lupu-Radvilienė Essay Contest 2020 Vilnius.mae (englisch).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.