Manasterz
wieś
Ilustracja
Stacja kolejki wąskotorowej
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przeworski

Gmina

Jawornik Polski

Liczba ludności (2021)

816[1]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-230[2]

Tablice rejestracyjne

RPZ

SIMC

0604070[3]

Położenie na mapie gminy Jawornik Polski
Mapa konturowa gminy Jawornik Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Manasterz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Manasterz”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Manasterz”
Położenie na mapie powiatu przeworskiego
Mapa konturowa powiatu przeworskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Manasterz”
Ziemia49°56′05″N 22°20′43″E/49,934722 22,345278[4]

Manasterz – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przeworskim, w gminie Jawornik Polski[5][3]. Leży nad rzeką Mleczką.

Do 1954 roku istniała gmina Manasterz. W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Manasterz. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa przemyskiego.

Części wsi

Integralne części wsi Manasterz[5][3]
SIMCNazwaRodzaj
0604086Mijówczęść wsi
0604092Na Dzialeprzysiółek
0604100Niewaźkaprzysiółek
0604117Oblasekprzysiółek
0604123Rzekiprzysiółek

Historia

Z wykopalisk w Manasterzu wynika istnienie osady otwartej z okresu VII w. p.n.e. Niszczycielskie najazdy Hunów na przełomie V i VI wieku spaliły osadę. Przebywały na tych terenach plemiona słowiańskie, czy też związek plemienny Lędzian. Odkryte w pobliżu Manasterza ślady domostw z XIII w. świadczą, że były w tych okolicach półziemianki, najczęściej o wymiarach 4 x 4 m, z kamiennym piecem w rogu chaty i słupami podtrzymującymi ściany i dach. Badania wykopaliskowe sugerują istnienie w X-XIII wieku osadnictwa obronnego oraz przypuszczalnie świątyni (manasteru), od którego pochodzi nazwa miejscowości.

Historia Manasterza ściśle wiąże się z historią parafii utworzonej przed rokiem 1452. Pierwotny kościół drewniany, pw. św. Katarzyny PM, zbudowany został wraz z utworzeniem parafii w roku 1452. Taką datę, umieszczona na belce kościelnej, odnalazł biskup Wacław Hieronim Sierakowski wizytujący parafię w 1745 roku. W 1479 proboszczem w Manasterzu był Jan z Hyżnego. W roku 1611 dawne uposażenie parafii odnowiła kolatorka księżna Anna Ostrogska z Jarosławia.

W 1624 roku, w oktawę święta Bożego Ciała, na Manasterz napadli Tatarzy i go zniszczyli ogniem i mieczem. Jeszcze tragiczniejsze okazały się najazd szwedzki w 1655 i najazd księcia siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego w 1657 roku. Przy końcu maja 1772 roku przez Manasterz przeszły wojska austriackie generałów Esterhazyego i Hadika, dokonując I rozbioru Polski. W wyniku rozbioru ziemie te znalazły się pod austriackim panowaniem i otrzymały nazwę Królestwa Galicji i Lodomerii.

W 1783 roku kościół w Manasterzu był bardzo zniszczony. Rozebrano go w roku 1881. Obecny kościół murowany zbudowano w latach 1881-82, kosztem kolatora Józefa Kellermana. Poświęcono go w roku 1886. Konsekrował świątynię pw. św. Katarzyny w roku 1895 biskup sufragan przemyski Jakub Glazer (1887–1898).

Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych województwa podkarpackiego[6]:

  • zespół kościoła pw. św. Katarzyny. Stary, drewniany kościół rozebrano w 1881 roku. Fundatorem obecnej świątyni był właściciel majątku Józef Kellerman. Część wyposażenia barokowego przeniesiono ze starego kościoła. Krzyż gotycki pochodzi z 1522 roku. Organy 9-głosowe ufundował w roku 1894 ksiądz Wojciech Białas. Polichromie wykonał w 1960 roku art. J. Gross z Gliwic;
    • dzwonnica, 1910;
    • ogrodzenie metalowe, 1928;
  • dworzec kolejki wąskotorowej i magazyn, XIX/XX w., nr rej.: A-463 z 30.09.1991 (dec.: kolejka wąskotorowa Przeworsk-Dynów).


Przypisy

  1. ↑ Wieś Manasterz w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 763 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 3 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 77278
  5. 1 2 Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2016-02-18].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.