Makaronizm – jednostka językowa (wyraz, wyrażenie, forma gramatyczna) o pochodzeniu obcym wpleciona do wypowiedzi w języku rodzimym; w innym znaczeniu również tekst literacki pisany w stylu makaronicznym, tj. obfitujący w takie elementy[1][2].

Pierwotnie termin „makaronizm” był odnoszony do wtrąceń łacińskich, charakterystycznych m.in. dla stylu wypowiedzi sarmatów w XVIII wieku[3]. W renesansowych Włoszech ukształtowało się pojęcie poezji makaronicznej, której styl obfitował w wyrazy łączące włoskie tematy leksykalne z łacińskimi końcówkami[4]. Współcześnie wyrazowi temu, choć kojarzonemu z konkretną grupą języków, przypisuje się szerszy zakres semantyczny, określając nim ogólną tendencję do mieszania środków językowych o odmiennym pochodzeniu, obserwowaną na przestrzeni różnych epok i na gruncie różnych języków[3].

Pod koniec XX wieku rozpowszechniły się w wielu językach (także w języku polskim) kalki z języka angielskiego, który we współczesnym świecie zastąpił łacinę i francuski w roli lingua franca.

Przykładem użycia makaronizmów może być cytat z Pani Twardowskiej Adama Mickiewicza:

Twardowski ku drzwiom się kwapił
Na takie dictum acerbum,

Diabeł za kontusz ułapił:
„A gdzie jest nobile verbum?”

Przykład makaronizmów niemieckich na gruncie słowackim[2]:

Povedz mi, má milá,
wer hat kemacht,

že nemôžem spat
die kantze nacht?

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ makaronizm, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2019-06-10].
  2. 1 2 Jozef Mistrík, Encyklopédia jazykovedy, wyd. 1, Bratislava: Obzor, 1993, s. 269, ISBN 80-215-0250-9, OCLC 29200758 (słow.).
  3. 1 2 Marta Łosiak, Polski bez błędów: poradnik językowy dla każdego, wyd. 3, Bielsko-Biała: Wydawnictwo „Park”, 2009, ISBN 978-83-7446-784-1, OCLC 432295222.
  4. ↑ Kazimierz Polański (red.), Encyklopedia językoznawstwa ogólnego, wyd. 2, Wrocław: Ossolineum, 1999, s. 568, ISBN 83-04-04445-5, OCLC 835934897.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.