Maciejowa
część Jeleniej Góry
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miasto

Jelenia Góra

Data założenia

XIX wiek

W granicach Jeleniej Góry

2 lipca 1976[1]

SIMC

0935860

Położenie na mapie Jeleniej Góry
Mapa konturowa Jeleniej Góry, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Maciejowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Maciejowa”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Maciejowa”
50,908908°N 15,834878°E/50,908908 15,834878

Maciejowa – część miasta Jelenia Góra[2], położona w północno-wschodniej części miasta przy trasie 3, (E-65) relacji Świnoujście – Jakuszyce.

Historia

Maciejowa (niem. Maiwaldau[3]) – obecnie część Jeleniej Góry. Według opinii niektórych badaczy Maciejowa powstała najprawdopodobniej już w drugiej połowie XIII w.

W 1319 r. miała być lokowana na prawie niemieckim. W tym czasie wymieniono w niej sołtysa. Jednak pierwsza dokumentarna wzmianka o Maciejowej pochodzi z 1305 r. Pierwszymi właścicielami wsi byli Zedlitzowie[4].

W 1597 r., po śmierci Henryka Zedlitza, zasadnicza część majątku w Maciejowej sprzedana została Konradowi von Nimptsch z Sędziszowej, zaś mniejsza pozostała w rękach starszego brata Henryka, Josta i jego żony Małgorzaty (Margareta) von Schindel. W 1601 r. w dolnej części wsi było 14 dużych gospodarstw rolnych, 32 gospodarstwa zagrodnicze, a ponadto 13 obejść należało do tzw. chałupników. Działały tu też dwa młyny.

Wieś ucierpiała bardzo w czasie wojny trzydziestoletniej. W miejscowej księdze ławniczej pod datą 11 sierpnia 1635 r. zanotowano, iż w 1634 r. przez żołnierzy i w wyniku zarazy zmarło 250 osób, a ponadto zniszczonych zostało ponad 60 budynków. W kolejnych latach ludność cierpiała od kwaterunku żołnierzy, nękana była kontrybucjami, grabiona przez maruderów i regularne oddziały wojskowe. W 1640 r. zapanował wielki głód[5].

W 1642 r. wieś nawiedzili węgierscy huzarzy w służbie cesarza, którzy ponownie ją spustoszyli. Ludność zmuszona została do opuszczenia zrujnowanych domostw, chroniąc się w okolicznych lasach. Wykaz poddanych Maciejowej z 1661 r., a więc sporządzony 13 lat po zakończeniu wojny, ukazuje następujący obraz wsi. Do tutejszego pałacu należał browar. W całej miejscowości żyło 14 chłopów posiadających duże gospodarstwa, 18 zagrodników i 35 chałupników, oraz kilkanaście rodzin utrzymujących się z zajęć pozarolniczych: 12 tkaczy, 2 krawców, aż 3 osoby opiekujące się stawami hodowlanymi (rybak, strażnik stawu i opiekun grobli), ponadto młynarz, grajek oraz handlarz zbożem. Daje to łącznie 88 rodzin. W 1661 r. majątek w Maciejowej zakupił generał Ludwig von Montdeverques.

W 1672 r. majątek ten nabył hrabia Johann Ferdinand Karwarth, który w latach 1686-1888 odbudował tutejszą siedzibę rycerską w postaci barokowego pałacu[6].

W 1766 r. właścicielką Maciejowej została polska magnatka – księżna Katarzyna Agnieszka Ludwika Sapieha[7]. W 1790 r., za sumę 106.000 talarów, Maciejową zakupił hrabia Johann Nepomucen Gotthard Schaffgotsch z Cieplic Śląskich. W 1851 r. dobra w Maciejowej odkupił od Schaffgotschów baron Udo von Alvensleben.

Dnia 25 kwietnia 1872 r., za 180 tys. talarów, pałac i dobra w Maciejowej nabył Emil Becker – właściciel fabryk dywanów i milioner z Berlina, który wyremontował pałac i wybudował pobliską wieżę widokową. Po śmierci Beckera w 1892 r. majątek w Maciejowej objęła jego córka Maria Johanna Katherina, poślubiona 29 września 1881 r. Karolowi Rudolfowi Johannesowi von Neumannowi. Ten zbankrutował i w latach dwudziestych XX wieku pałac i majątek przeszedł na rzecz miasta Jelenia Góra. W 1932 władze miasta wyposażenie pałacu umieścili w Archiwum Miejskim[8], a po 1945 roku trafiło ono częściowo do obecnego Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze (meble, uzbrojenie, obrazy i zbiór starych monet) lub zostało rozproszone[9].

W obszar administracyjny Jeleniej Góry miejscowość ta została włączona w 1976 roku, stając się odtąd najbardziej na wschód wysuniętą częścią miasta.

W 2005 Majciejowa została podtopiona przez wody napływające w wyniku odwilży, a w 2012 wezbrane wody zniszczyły całkowicie pięć mostów, w tym jeden na głównej drodze przecinającej dzielnicę.

W 2017 podpisano umowę na budowę obwodnicy Maciejowej o długości 5,3 km. Wykonawcą inwestycji o wartości 52 mln zł została firma Budimex.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[10]:

  • kościół pw. św. św. Piotra i Pawła – rzymskokatolicki kościół parafialny z XV-XVII w. położony jest w środku wsi łańcuchówki, na pagórku, u zbiegu potoków Radomierki i Komara. Stoi pośrodku cmentarza założonego na planie owalnym. Cmentarz otoczony jest murem, który w części wschodniej wzmocniony jest kilkoma skarpami. W 1913 r. przy okazji sprzedaży wsi wymieniony jest m.in. także patronat kościoła, a 30 stycznia 1386 r. datowana jest wzmianka o ołtarzu św. Mikołaja „in ecclesia parochiali in Meinwalde”. W 1646 r., podczas wojny trzydziestoletniej nastąpił pożar kościoła. W 1687 r. zostaje zbudowany nowy wielki ołtarz. Z początkiem 1707 r. kościół uległ ponownemu pożarowi. Po pożarze odbudowano wieżę i resztę kościoła. Czterokondygnacyjna wieża zwieńczona jest barokowym hełmem z przeźroczem. Na szczycie pierwotnie XV-wiecznej wieży wisi chorągiewka z datą 1707. Główny ołtarz z rokokową i klasyczną ornamentyką pochodzi z 2 połowy XVIII w. Po bokach znajdują się dwie małe bramki zwieńczone barokowymi rzeźbami św. Józefa i św. Ekspedyta. Obraz św. Jana Nepomucena prawdopodobnie został przemalowany ok. 1900. W jego zwieńczeniu umieszczone są cztery putta z symbolami św. Jana Nepomucena: zamkiem, sercem, palmą, palcem na ustach. Barokowa chrzcielnica z połowy XVIII w. została wykonana z marmuru wojcieszowskiego. Obecnie znajdujący się na ścianie południowej świątyni obraz Pożegnanie Apostołów Piotra i Pawła do 1911 r. umieszczony był w głównym ołtarzu. Wystrój dopełniają liczne epitafia z XV w. poświęcone rodzinie Zedlitzów.
  • kościół ewangelicki, z XVIII w. – rozebrany w 1972 r., obecnie na jego miejscu znajduje się pawilon handlowy.
  • zajazd, z drugiej poł. XVII w., XIX w.
  • park pałacowy, z XVIII w., 1873 r.:
    • mauzoleum Beckerów, z ok. 1890-1891 r., miejsce akcji filmu Redwood[11]
    • wieża widokowa[12], wzniesiona w latach 1874-1875
  • młyn, obecnie dom, ul. Wrocławska 69, z l. 1880-1900

inne zabytki:

  • zamek w Maciejowej – wiadomo że został on zbudowany w XII w., a zburzony został w XV w. podczas wojen husyckich. Po dziś dzień zachowały się niewielkie fragmenty murów zamku ukryte wśród leśnych drzew[13].

Infrastruktura

Maciejowa leży przy głównej trasie nr 3 łączącej Świnoujście i Jakuszyce. Głównymi ulicami dzielnicy są:

  • Wrocławska,
  • Witosa,
  • Dziwiszowska,
  • Kosynierów,
  • J. Niećki,
  • Kaczawska,
  • J. Dzierżonia,
  • Trzcińska,

Sport

W Maciejowej ma siedzibę Klub Sportowy Maciejowa reprezentujący piłkę nożną, startujący w lidze okręgowej, klasie B.

Walory przyrodnicze

W Maciejowej znajduje się szczyt górski Rybień (436 m n.p.m.), przepływają tutaj rzeki:

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Dz.U. z 1976 r. nr 24, poz. 144
  2. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  3. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
  4. ↑ Sigismund Freiher von Zedlitz und Neukirch, Die Zedlitze im Hirschberger Tal. Zedlitzowie w Kotlinie Jeleniogórskiej, w: Dolina zamków i ogrodów. Kotlina Jeleniogórska – wspólne dziedzictwo. Das Tal der Schlösser und Gärten. Das Hirschberger Tal in Schlesien – ein gemeinsames Kulturerbe, Jelenia Góra 2001, s. 87-89.
  5. ↑ E. Biedermann, Geschichte Maiwaldau’s. Auf Veranlassung der am XII. p. Trin., den 14. August 1842, zu begehenden Jubelfeier des wiedererlangten freien evangelischen Gottesdienstes zusammengestellt und seiner geliebten Gemeinde übergeben von ... Pastor, Hirschberg [1842]
  6. ↑ Arne Franke, Maiwaldau. Maciejowa, w: Dolina zamków i ogrodów. Kotlina Jeleniogórska – wspólne dziedzictwo. Das Tal der Schlösser und Gärten. Das Hirschberger Tal in Schlesien – ein gemeinsames Kulturerbe, Jelenia Góra 2001, s. 369-371.
  7. ↑ Archiwum Państwowe we Wrocławiu Oddział w Jeleniej Górze, Akta miasta Jeleniej Góry, sygn. 1728
  8. ↑ Rainer Sachs, Ivo Łaborewicz, Der Versuch der Gründung eines Stadtmuseums und die Kunstbestände der Stadt Hirschberg vor 1945, (w:) Amator scientiae. Festschrift für Dr. Peter Ohr, Herausgegeben von Rainer Sachs, Breslau 2004, s. 373-460.
  9. ↑ Ivo Łaborewicz, Maciejowa. Zarys dziejów i opis krajoznawczy, Maciejowa 2006
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 43. [dostęp 2012-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].
  11. ↑ Ciekawe miejsce: park w Maciejowej
  12. ↑ Park i wieża w Maciejowej
  13. ↑ Maciejowa (Jelenia Góra) - zamek
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.