Lucrețiu Pătrășcanu
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 listopada 1900
Bacău

Data śmierci

17 maja 1954

Minister bez teki
Okres

od 23 sierpnia 1944
do września 1944

Przynależność polityczna

Rumuńska Partia Komunistyczna

Minister sprawiedliwości
Okres

od listopada 1944
do 1948

Lucrețiu Pătrășcanu (ur. 4 listopada 1900 w Bacău, zm. 17 maja 1954) – rumuński komunista, jeden z założycieli Rumuńskiej Partii Komunistycznej, pierwszy komunistyczny członek rządu rumuńskiego (od 1944 r.), uwięziony w czasie stalinowskich czystek, a następnie rozstrzelany.

Życiorys

Pătrășcanu urodził się w rodzinie o tradycjach politycznych, jego ojciec był profesorem. Studiował w Paryżu, Lipsku i Bukareszcie, uzyskał doktoraty z ekonomii i prawa. Już w młodości zaangażował się w ruch komunistyczny, w 1921 r. był jednym z członków założycieli Rumuńskiej Partii Komunistycznej. Stał się jej największym teoretykiem i jednym z czołowych działaczy. Bronił swoich towarzyszy w licznych procesach, a w latach 30. został członkiem komitetu centralnego partii. Kilkakrotnie aresztowany, nie spędzał jednak w więzieniu – w przeciwieństwie do innych działaczy – dłuższych wyroków. W 1931 r. został nawet wybrany do rumuńskiego parlamentu, choć jego wybór został przez rumuński rząd unieważniony. W 1933 r. wyjechał do ZSRR na posiedzenie Kominternu i został tam zatrzymany do 1935 r.

W czasie II wojny światowej, wobec uwięzienia lub ucieczki wielu działaczy komunistycznych, przez pewien czas faktyczny lider partii. 23 sierpnia 1944 r. został pierwszym komunistycznym ministrem rumuńskim (bez teki) – jako jedyny komunista został powołany przez króla Michała I do rządu utworzonego przezeń po ogłoszeniu przejścia Rumunii na stronę aliantów i odsunięciu od władzy Iona Antonescu (z racji swego pochodzenia Pătrășcanu był jedynym politykiem z czołówki komunistów możliwych do akceptacji przez króla, z tego też powodu to on wcześniej prowadził ze strony komunistów negocjacje w sprawie powołania rządu). We wrześniu 1944 odszedł z rządu (był to wynik decyzji partii o odżegnaniu się od wsparcia dla władz). Już w listopadzie jednak komuniści powrócili do rządu, obejmując większą liczbę resortów. Pătrășcanu w kolejnych rządach do początku 1948 r. był ministrem sprawiedliwości. W 1944 był w składzie delegacji rumuńskiej w Moskwie w celu wynegocjowania zawieszenia broni, a w 1946 był członkiem rumuńskiej delegacji negocjującej warunki traktatu pokojowego z aliantami (tzw. pokoju paryskiego z 1947 r.).

Pătrășcanu był jednym z najpopularniejszych polityków komunistycznych, jednak nie posiadał zaufania innych członków kierownictwa partii (członków obu najsilniejszych frakcji: „moskiewskiej”, przybyłych do Rumunii wraz z Armią Czerwoną, jak i frakcji związanej z działaczami, którzy lata wojny spędzili w więzieniu)[1]. Co gorsza, naraził się Józefowi Stalinowi, który uznał go za „szowinistę” z racji stawiania wyżej zysków narodowych Rumunii aniżeli ZSRR[2]. W efekcie najpierw, oskarżony o „odchylenie nacjonalistyczne” został odsunięty z kierownictwa partii, a 28 kwietnia 1948 r. wraz z żoną aresztowany; od natychmiastowej śmierci uchroniło ich jedynie wstawiennictwo Any Pauker. W 1949 r. przywódca KPR Gheorghe Gheorghiu-Dej ogłosił go publicznie „imperialistycznym agentem”.

Po śmierci Józefa Stalina w 1953 r. Gheorghiu-Dej obawiał się, że nowi przywódcy KPZR mogą wykorzystać Pătrășcanu i postawić go na czele partii w jego miejsce. Aby temu zapobiec postanowił potencjalnego konkurenta usunąć – Pătrășcanu został osądzony w tajnym procesie i rozstrzelany 17 maja 1954 r.[3]

W 1968 r. nowy przywódca Rumunii Nicolae Ceaușescu zrehabilitował Pătrășcanu (pomiędzy innymi ofiarami czystek stalinowskich spośród rumuńskich działaczy komunistycznych).

Przypisy

  1. ↑ Steven D. Roper: Romania: The Unfinished Revolution. London: Routledge, 2004, s. 5. ISBN 90-5823-028-7. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  2. ↑ Tom Gallagher: Theft of a Nation: Romania since Communism. London: Hurst & Co., 2005, s. 45–46. ISBN 1-85065-716-5. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  3. ↑ Daniel Chirot: Modern Tyrants: The Power and Prevalence of Evil in Our Age. Princeton: Princeton University Press, 1996, s. 236–237. ISBN 0-691-02777-3. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).; Tom Gallagher: Theft of a Nation: Romania since Communism. London: Hurst & Co., 2005, s. 51. ISBN 1-85065-716-5. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).

Bibliografia

  • Robert F. Forrest: Patrascanu, Lucretiu (1900–1954). W: Europe Since 1945: An Encyclopedia. Bernard A. Cook (ed.). T. 2: K-Z. New York: Garland Publishing, Inc., 2001, s. 966. ISBN 0-8153-4058-3. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
  • Vladimir Tismaneanu: Stalinism for All Seasons: A Political History of Romanian Communism. Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 2003, seria: Societies and Culture in East-Central Europe. 11. ISBN 0-520-23747-1. [dostęp 2010-05-17]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.