Początki i rozwój

W 1916 roku zbudowano wąskotorową leśną kolej towarową z Sondy do Jõepere. Działała ona krótko i została zlikwidowana w październiku 1922. Zapotrzebowanie na przewozy kolejowe w tym rejonie występowało jednak nadal i w lipcu 1923 rozpoczęła się budowa kolei z Sondy do Mustvee (63 km^[2]). Oddano ją do eksploatacji 1 sierpnia 1926. Z tej okazji w Mustvee odbyły się uroczystości okolicznościowe. Trasa miała kilka odgałęzień służących do transportu drewna z rozległych w tym rejonie kompleksów leśnych^[3]. Funkcjonowanie linii wpłynęło na rozwój osad zlokalizowanych przy szlaku. W latach 30. XX wieku dysponent linii miał osiem wagonów osobowych i 316 towarowych, jak również jeden wagon restauracyjny. Najczęściej trasę obsługiwało pięć pociągów dziennie. Pociąg pocztowy wyjeżdżał z Sondy rano, a pociąg pasażerski wieczorem. Ponadto kursowały trzy pociągi towarowe. Głównym zadaniem kolei był transport drewna z lasów Alutaguse. Oprócz tego wożono cukier, naftę, sól, materiały budowlane, łupki bitumiczne, śledzie i inne towary. Latem transport leśny był nieco uszczuplany, jednak kursowały wówczas pociągi z piaskiem^[4].

Lokomotywownia znajdowała się w Sondzie, na głównej linii Tallinn – Petersburg^[2]. Największą stacją na linii była Avinurme. Miała ona torowiska o długości 57 kilometrów, m.in. trzy bocznice i odnogę do ładowni piasku. Budynek dworcowy został ukończony w 1928, ale w 1941 spalił się wraz z dużą częścią miejscowości^[4].

Na linii kursowały początkowo parowozy, a począwszy od lat 60. XX wieku, lokomotywy TU2 (około trzech sztuk), a także wagony 3Aw z Pafawagu (od lat 50. XX wieku)^[2]. Lokomotywy oficjalnie przydzielone były do MPD Tallinn-Vaïke. Od czasu do czasu jeden z TU2 był wymieniany na inny z Tallinn-Vaïke (transportowano je linią szerokotorową na platformach). Łącznie na linii Sonda – Mustvee pracowało dziewięć TU2 o numerach: 003, 007, 010, 011, 077, 141, 143, 243 i 244. TU2-007 i TU2-077 pozostały w Sondzie przez dłuższy okres. Do codziennej mieszanej pary pociągów potrzebny był tylko jeden TU2. W latach 60. XX wieku mieszana para pociągów składała się zwykle z dwóch wagonów pasażerskich, wagonu bagażowego i sześciu wagonów towarowych, głównie zamkniętych^[2].

Schyłek

Pod koniec lat 60. XX wieku niektóre odgałęzienia oceniano jako niestabilne i zaczęto zamykać te, które były najmniej użytkowane. Ostatni pociąg pasażerski wyruszył z Sondy do Avinurme 31 maja 1972, a ostatni towarowy 15 czerwca tego samego roku^[4]. Prowadzony był przez TU2-143^[2]. Linia została zamknięta w dwóch etapach. Najpierw zamknięto i rozebrano odcinek z Mustvee do Avinurme (20 km^[5]). Stało się to latem 1968. Jako drugi rozebrano odcinek z Sondy do Avinurme (47 km^[2], 1972). Wagony towarowe poustawiano na torowiskach przy przeładowni w Sondzie oraz przy magazynie. Były one potem stopniowo demontowane^[3]. Po zamknięciu linii ostatnie TU2 pracujące w Sondzie zostały przeniesione z powrotem na resztki sieci w Tallinnie^[2]. Na wczesne zamknięcie linii wpływ miała decyzja o tym, że estońskie linie wąskotorowe muszą zostać zamknięte lub zamienione na szerokotorowe^[2].

Rekonstrukcja

W XXI wieku odrestaurowano 178,5-metrowy odcinek dawnej linii, most kolejowy oraz lokomotywę i wagony. Kursuje ona jako pociąg turystyczny (Avinurme museum train)^[6].