| Państwo | |
|---|---|
| Oficjalny skrót |
LPF |
| Dyscyplina | |
| Data założenia |
1988 |
| Poprzednia nazwa |
ANAPROF |
| Prezes |
Álvaro Vargas |
| Partner TV |
RPC TV |
| Sponsor tytularny |
Tigo Sports |
| Rozgrywki | |
| Liczba drużyn |
12 |
| Niższy poziom ligowy |
Liga Prom |
| Puchary |
Puchar Ameryki Centralnej CONCACAF |
| Zwycięzcy | |
| Pierwszy zwycięzca |
Plaza Amador |
| Obecny zwycięzca |
Independiente La Chorrera |
| Najwięcej zwycięstw |
Tauro |
| Strona internetowa | |
Liga Panameña de Fútbol (ze względów sponsorskich Liga LPF Tigo) – najwyższa klasa rozgrywkowa piłki nożnej mężczyzn w Panamie. Występuje w niej dwanaście profesjonalnych klubów, z których najlepszy zostaje mistrzem Panamy.
Rozgrywki są toczone systemem ligowo-pucharowym. Podczas regularnego sezonu drużyny są podzielone na konferencje zachodnią i wschodnią. Po zakończeniu regularnego sezonu sześć najlepszych zespołów (po trzy z każdej konferencji) kwalifikuje się do fazy play-off – zwycięzcy konferencji do półfinałów, a cztery kolejne drużyny do barażów o półfinały. Zwycięzca fazy play-off zdobywa tytuł mistrzowski. W ciągu roku rozgrywane są dwa niezależne półroczne sezony – wiosną Apertura, natomiast jesienią Clausura. Co roku najsłabsza drużyna z sumarycznej tabeli regularnych sezonów Apertury i Clausury spada do drugiej ligi. Trzy najlepsze panamskie zespoły co roku kwalifikują się do rozgrywek Pucharu Ameryki Centralnej CONCACAF, które stanowią eliminacje do Pucharu Mistrzów CONCACAF.
W latach 1988–2009 nosiła nazwę ANAPROF (skrót od nazwy Asociación Nacional Pro Fútbol).
Aktualny skład
| Klub | Miasto | Założenie | ||
|---|---|---|---|---|
| Alianza | Panama | 1963 | ||
| Árabe Unido | Colón | 1994 | ||
| Herrera | Chitré | 2016 | ||
| Independiente La Chorrera | La Chorrera | 1982 | ||
| Plaza Amador | Panama | 1955 | ||
| Potros del Este | Panama | 2014 | ||
| San Francisco | La Chorrera | 1971 | ||
| Sporting San Miguelito | San Miguelito | 1989 | ||
| Tauro | Panama | 1984 | ||
| Universitario | Penonomé | 2018 | ||
| UMECIT | San Miguelito | 2015 | ||
| Veraguas United | Santiago de Veraguas | 2019 | ||
Historia i format
Futbol pojawił się w Panamie już w drugiej połowie XIX wieku za sprawą angielskich marynarzy, pracujących przy Przesmyku Panamskim. Za kolebkę panamskiej piłki uznaje się miasto Aspinwall (obecnie Colón), jednak niebawem popularność tego sportu rozprzestrzeniła się również na teren stołecznego miasta Panama. Mimo iż po amerykańskich wpływach w tym regionie częściej uprawianą dyscypliną został baseball, to dzięki obcokrajowcom z Europy, Indii, Ameryki Środkowej i Karaibów napływających do dążącego do oddzielenia od Kolumbii państwa panamskiego futbol cały czas miał swoich zwolenników. W 1890 roku powstał klub sportowy Panama Athletic Club, zrzeszający głównie graczy baseballu, lecz posiadający również sekcję piłki nożnej – był to zarazem pierwszy zespół piłkarski w Panamie. Kolejny, o nazwie Colón Sport Club, powstał w 1894 roku w mieście Colón.
Pomysł utworzenia ogólnokrajowej ligi piłkarskiej powstał około 1918 roku z inicjatywy społeczności karaibskiej w Panamie, po serii meczów pomiędzy drużynami Standard Oval i American Cable. Pierwsze regionalne rozgrywki, noszące nazwę Isthmian League, zostały założone w 1921 roku; ich pierwszym zwycięzcą został Standard Oval. W takiej postaci mistrzostwa Panamy były rozgrywane przez kilka kolejnych lat, zaś w 1925 roku ich następcą zostały rozgrywki Liga Nacional de Football. Brało w nich udział sześć drużyn – El Cable, Cecilia, Hottspurs, Coronel Bolognesi, El Panamá i Panamá Hardware – a premierową edycję wygrała ostatnia z wymienionych drużyn. W międzyczasie, w 1926 roku, za sprawą kapłanów salezjańskich, w Panamie powstał jeszcze jeden turniej piłkarski, o nazwie Liga Menor, jednak prym wciąż wiodła Liga Nacional.
W 1933 roku w Colónie Justiniano Cárdenas założył rozgrywki Liga Atlántica de Football, w których brały udział wyłącznie kluby z tego miasta. Podobna sytuacja miała miejsce w mieście Panama, gdzie w tamtejszej Liga Nacional de Football występowały jedynie stołeczne zespoły. Pierwsze spotkanie pomiędzy zwycięzcami obydwóch turniejów odbyło się w 1934 roku, natomiast w 1937 roku obydwie ligi połączyły się w jedne rozgrywki. Stopniowo do ogólnokrajowych mistrzostw Panamy dołączały drużyny z innych prowincji kraju – Chiriquí (w 1945 roku), Herrera (1946), Panama (1948), Veraguas (1949), Coclé (1952), Los Santos (1972), Bocas del Toro (1974), Kuna Yala (1986) i Darién (1987), jednak liga ta wciąż miała charakter amatorski.
13 stycznia 1988 sześciu entuzjastów futbolu – Giancarlo Gronchi, Jan Domburg, Edgar Plazas, Jorge Zelasny, Ángel Valero i Juan Carlos Delgado – założyło pierwszą profesjonalną ligę panamską, o wymyślonej przez dziennikarza Edmundo Vargasa nazwie Asociación Nacional Pro-Fútbol (w skrócie ANAPROF). Jej celem było stworzenie na dłuższy czas bazy profesjonalnych panamskich piłkarzy oraz poprawienie w ten sposób wyników osiąganych przez reprezentację Panamy. W pierwszej edycji rozgrywek, podczas premierowego sezonu noszących nazwę sponsora (Copa Bayer), wzięło udział sześć klubów założycielskich: CD Plaza Amador, Deportivo La Previsora (obecnie San Francisco FC), AFC Euro Kickers, Tauro FC, Deportivo Perú AFC i Chirilanco FC. Historyczne, pierwsze spotkanie zostało rozegrane 26 lutego 1988 na Estadio Revolución pomiędzy Plaza Amador i Tauro; zakończyło się ostatecznie wynikiem 1:1, a premierowego gola zdobył Carlos Maldonado z Tauro (później z rzutu karnego wyrównał Virgilio Reid). Pierwszym profesjonalnym mistrzem Panamy został prowadzony przez kolumbijskiego trenera Carlosa Collazosa zespół Plaza Amador, zaś napastnik tego klubu, Miguel Tello, z trzynastoma bramkami na koncie wywalczył tytuł króla strzelców.
W 1994 roku, w wyniku złego zarządzania, w lidze panamskiej nastąpił rozłam – powstały nowe rozgrywki, LINFUNA, oficjalnie uznawane przez FIFA. Cały czas większą popularnością cieszył się ANAPROF, w którym występowały lepsze drużyny, co z kolei przyciągało na stadiony kibiców. Dzięki temu 18 czerwca 1995 rozgrywane na Estadio Rommel Fernández spotkanie pomiędzy San Francisco i Tauro zostało po raz pierwszy transmitowane w telewizji. Po długich negocjacjach, w 1996 roku LINFUNA i ANAPROF na powrót połączyły się w jedną ligę. Przez następne kilka lat rozgrywki przechodziły kilka reform dotyczących ich formatu, między innymi liczby występujących w nich zespołów. Najważniejsza ze zmian nastąpiła w 2001 roku, kiedy to władze ligi zdecydowały się powrócić do systemu wiosna-jesień, a także, wzorem innych latynoskich krajów, wprowadzić dwa niezależne od siebie turnieje – wiosenny Apertura i jesienny Clausura. Ich zwycięzcy mierzyli się pod koniec każdego roku, a zwycięzca tej konfrontacji zostawał automatycznie mistrzem Panamy.
Od 2007 roku mistrzostwo kraju zdobywa automatycznie zwycięzca zarówno Apertury, jak i Clausury, co oznacza, iż najlepsza drużyna w kraju jest wyłaniana co pół roku, a nie co rok. Od 2009 roku rozgrywki noszą nazwę Liga Panameña de Fútbol (LPF), zaś w 2010 roku ponownie wprowadzono system jesień-wiosna, by w 2020 roku powrócić do systemu wiosna-jesień.
Za cztery czołowe i najbardziej utytułowane drużyny ligi panamskiej są uważane Tauro FC, San Francisco FC, CD Árabe Unido i CD Plaza Amador. Mecze derbowe pomiędzy dwoma najpopularniejszymi klubami – Tauro i Plaza Amador – noszą nazwę El Superclásico Nacional.
Triumfatorzy
- pd – po dogrywce
- k – seria rzutów karnych
W kolumnie „mistrz” w nawiasie podano, który w swojej historii tytuł mistrzowski zdobył dany klub.
W kolumnie „zawodnik” w nawiasie podano, który w swojej karierze tytuł króla strzelców zdobył piłkarz.
W kolumnie „trener” w nawiasie podano, który w swojej karierze tytuł mistrza zdobył trener.
Klasyfikacja medalowa
| # | Klub | Tytuły | Tytuły (lata) | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 |
 |
Mistrzostwa (lata) | Wicemistrzostwa (lata) | |||||||||||||||||||||
| 1. | Tauro | 16 | 11 | 1989 | 1991 | 1997 | 1998 | 2000 | A2003 | C2003 | C2006 | A2007 | A2010 | 1990 | 1995 | 1999 | 2001 | C2002 | A2008 | C2008 | A2009 | C2018 | A2023 | |
| C2012 | A2013 | C2017 | A2018 | A2019 | C2021 | C2023 | ||||||||||||||||||
| 2. | Árabe Unido | 13 | 7 | 1999 | A2001 | C2001 | A2002 | A2004 | C2004 | C2008 | A2009 | C2010 | A2012 | 1998 | A2003 | A2005 | C2006 | C2007 | C2017 | A2017 | ||||
| C2015 | A2015 | A2016 | ||||||||||||||||||||||
| 3. | San Francisco | 9 | 12 | 1995 | 1996 | C2005 | A2006 | C2007 | A2008 | A2009 | C2011 | A2014 | 1988 | 1989 | A2001 | A2002 | C2004 | A2007 | C2010 | A2010 | C2013 | A2013 | ||
| C2019 | C2020 | |||||||||||||||||||||||
| 4. | Plaza Amador | 7 | 7 | 1988 | 1990 | 1992 | C2002 | A2005 | C2016 | A2021 | 1996 | 2000 | C2001 | A2004 | A2006 | A2011 | A2016 | |||||||
| 5. | Independiente La Chorrera | 6 | 1 | C2018 | C2019 | C2020 | C2022 | A2023 | C2023 | C2015 | ||||||||||||||
| 6. | Chorrillo | 3 | 4 | A2011 | C2014 | A2017 | A2009 | C2011 | A2015 | C2016 | ||||||||||||||
| 7. | Euro Kickers | 1 | 2 | 1993 | 1991 | 1997 | ||||||||||||||||||
| Sporting San Miguelito | 1 | 2 | C2013 | A2014 | A2022 | |||||||||||||||||||
| 9. | Alianza | 1 | 1 | A2022 | C2003 | |||||||||||||||||||
| 10. | Panamá Viejo | 1 | 0 | A2001 | ||||||||||||||||||||
| 11. | Chepo | 0 | 2 | C2012 | A2012 | |||||||||||||||||||
| Potros del Este | 0 | 2 | A2018 | A2019 | ||||||||||||||||||||
| Universitario | 0 | 2 | A2021 | C2022 | ||||||||||||||||||||
| 14. | Sporting Colón | 0 | 1 | 1992 | ||||||||||||||||||||
| Projusa | 0 | 1 | 1993 | |||||||||||||||||||||
| Atlético Veragüense | 0 | 1 | C2005 | |||||||||||||||||||||
| Río Abajo | 0 | 1 | C2014 | |||||||||||||||||||||
| Herrera | 0 | 1 | C2021 | |||||||||||||||||||||
Pogrubioną czcionką zaznaczono kluby, które aktualnie występują w lidze.
Bibliografia
- LPF Panamá. lpfpanama.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-29)]. (hiszp.)
- Panamá Fútbol (hiszp.)
- RSSSF (ang.)