Libusza
wieś
Ilustracja
Drewniany kościół w Libuszy
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

gorlicki

Gmina

Biecz

Wysokość

262–300 m n.p.m.

Liczba ludności (2022)

3230[1]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-306[2]

Tablice rejestracyjne

KGR

SIMC

0345012

Położenie na mapie gminy Biecz
Mapa konturowa gminy Biecz, na dole znajduje się punkt z opisem „Libusza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Libusza”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Libusza”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Libusza”
Ziemia49°41′23″N 21°14′25″E/49,689722 21,240278[3]
Strona internetowa

Libusza – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Biecz.

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Libusza. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

W Libuszy znajduje się zabytkowy kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny włączony do Szlaku architektury drewnianej w Województwie Małopolskim.

Położenie

Libusza oddalona jest o 3 km od miasta Biecz w kierunku południowo-wschodnim. Leży w dolinach Ropy i potoku Libuszanka, w obniżeniu zwanym Kotliną Libuszy.

Integralne części wsi

Integralne części wsi Libusza[4][5]
0345029Jedleczęść wsi
0345035Koloniaczęść wsi
0345041Libusza Dolnaczęść wsi
0345058Libusza Górnaczęść wsi
0345064Pasternikczęść wsi
0345070Podlesieczęść wsi
0345087Podwójtowieczęść wsi
0345093Resztówkaczęść wsi (zniesiona w 2023 r.[6])

Oprócz części wsi wykazanych w TERYT mieszkańcy wyróżniają przysiółki: Półrole, Rzeki.

Historia

Według rozpowszechnionego podania nazwa tej miejscowości ma pochodzić od księżniczki Libuszy – najmłodszej córki Kroka, legendarnej władczyni Czech, założycielki Pragi, której małżeństwo z księciem Przemysłem Oraczem miało dać początek dynastii Przemyślidów.

Miejscowość występuje w dokumentach już w 1343 r. jako własność Sąda Pieniążka[7]. Dokument ponownie lokujący Libuszę „na surowym korzeniu” został wydany przez króla Kazimierza Wielkiego 30 września 1348 w Krakowie, niejakiemu Jakubowi (zezwalał na założenie wsi nad rzeką Lubus w lasach królewskich). Wieś należała do dóbr królewskich. Sołectwo w Libuszy wchodziło w skład uposażenia szpitala św. Ducha w Bieczu[8]. W 1361 r. notowany jest rektor kościoła w Libuszy, imieniem Jakub. Wieś początkowo rozwijała się zapewne wolno i była uboga, skoro w 1383 r. Spytko, wojewoda krakowski i starosta biecki, biorąc pod uwagę nieurodzajność gleby w Libuszy, każe liczyć do opłaty czynszu i danin tylko 8 zamiast 11 łanów.

Od XVI w. Libusza stała się ośrodkiem włości niegrodowego starostwa libuskiego, w skład którego wchodziły wsie: Binarowa, Kryg, Moszczenica, Rzepiennik Marciszewski, Rzepiennik Strzyżewski, Rzepiennik Suchy, Rożnowice i Racławice[7]. Dopiero wówczas w związku z rozwojem rzemiosła w Libuszy nastąpił szybki rozwój wsi. Znana ona była z przemysłu tkackiego, uprawiano tutaj na szeroką skalę len i konopie. Starostwo przetrwało do I rozbioru Polski.

Przemysł naftowy

W drugiej połowie XIX wieku wskutek rozwijającego się przemysłu naftowego powstały w Libuszy, w 1856 roku, pierwsze kopalnie ropy naftowej, założone przez hrabiego Tadeusza Skrzyńskiego. W 1872 roku jego syn, hrabia Adam Skrzyński założył w Libuszy rafinerię nafty. Później kopalnie i rafinerię nabyła i rozbudowała szwedzka firma „Standard Nobel”. Podczas kryzysu gospodarczego w 1937 r. firma podjęła decyzję o likwidacji nierentownego zakładu, co doprowadziło do strajku okupacyjnego załogi rafinerii. Strajk trwał 7 tygodni i zakończył się klęską robotników, z których 320 straciło pracę. Instalacje rafinerii popadły w ruinę, a pozostałości żelbetowych konstrukcji widoczne są do dnia dzisiejszego[7]. Na terenie dawnej rafinerii powstała po II wojnie baza techniczno-materiałowa Przedsiębiorstwa Geologicznego Poszukiwań Naftowych, rozbudowana w latach 1969–1973.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[9].

  • stajnia plebańska;
  • chałupa nr 152.

Pozostałe zabytki

  • kościół Narodzenia Najświętszej Marii Panny – drewniany kościół z początków XVI w, uważany wówczas za jeden z najpiękniejszych i najcenniejszych zabytków Małopolski, spłonął 15 lutego 1986 roku. Odbudowany w stanie surowym z funduszów konserwatorskich na początku XXI w. z równoczesną rekonstrukcją jego wnętrza. W nocy z 1/2 lutego 2016 r. kościół ponownie spłonął[10].
  • cmentarz wojenny nr 101 z I wojny światowej, w płd.-zach. części wsi[11].
  • dwór z I połowy XIX w., otoczony resztkami parku z licznymi starymi drzewami;
  • kapliczka przy drodze do Wójtowej – murowana, kryta daszkiem gontowym, z ludową rzeźbą św. Jana Nepomucena;
  • stare krzyże przydrożne;
  • nieliczne, stare chałupy z XIX/XX wieku.

Miejscowość znajduje się na małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.

Inne

W miejscowości ma swoją siedzibę parafia pod wezwaniem Narodzenia NMP, należąca do dekanatu Biecz, diecezji rzeszowskiej. W latach 1985–1997 wybudowano nowy kościół pod wezwaniem Narodzenia Najświętszej Marii Panny, którego proboszczem jest ks. Stanisław Dębiak, natomiast katechetą jest ks. Michał Dusza. Kilka lat wcześniej wybudowano dom strażaka oraz nową szkołę, a w 2000 roku oddano do użytku salę gimnastyczną.

Ludzie związani z miejscowością

Przypisy

  1. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 651 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 68079
  4. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  5. ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
  7. 1 2 3 Kłos Stanisław: Gorlice i okolice. Przewodnik, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, Warszawa 1976, s. 113.
  8. ↑ Ślawski Tadeusz: Biecz i okolice, wyd. III poprawione i uzupełnione, Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, s. 63.
  9. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-21].
  10. ↑ Marcin Koczyba: Libusza: Pożar XVI-wiecznego kościoła. Zabytek całkowicie spłonął. krakow.onet.pl, 2015-02-02. [dostęp 2018-06-24]. (pol.).
  11. ↑ Komputerowa Baza Cmentarzy Wojennych. grobywojenne.malopolska.uw.gov.pl. [dostęp 2018-06-24]. (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.