Leukotea
Λευκοθέα
bogini morskiej piany, opiekunka żeglarzy
Ilustracja
Leukotea – rzeźba Jeana-Jules'a Allasseura w południowej fasadzie Cour Carrée w Luwrze
Występowanie

mitologia grecka

Teren kultu

starożytna Grecja

Odpowiednik

Mater Matuta (rzymski)

Leukotea (gr. Λευκοθέα „Biała bogini”, łac. Leucothea) – bogini morska w mitologii greckiej, czczona później także przez Rzymian.

Utożsamiano ją z Ino, która po samobójczym skoku do morza miała zostać przemieniona w nereidę. Na Rodos identyfikowano ją natomiast z Halią[uwaga 1]. Poświęcono jej jeden z hymnów orfickich (LXXIV).

Była czczona jako opiekunka żeglarzy i bogini morskiej piany[1], do której podczas sztormów żeglarze zanosili modły z prośbą o ocalenie i bezpieczne dotarcie do portu. Wraz z synem Palajmonem oboje odbierali też cześć jako opiekunowie rozbitków[2]. Jako taka, w eposie Homera ratuje przed utonięciem Odyseusza, rzucając mu cudowną przepaskę[uwaga 2] i umożliwiając dotarcie wpław do lądu (Pieśń V, 333-353)[3].

Przez Rzymian została utożsamiona z Mater Matutą, a Palajmon – z Portunusem.

Nierzadko mylona z nimfą Leukotoe, kochanką Heliosa (lub Apollina), opisaną w Przemianach Owidiusza.

Postać jej inspirowała twórców w późniejszych epokach. Utwór poetycki poświęcił jej angielski poeta Keith Douglas. W Polsce temat bogini został literacko przetworzony w Leukotea: powieść z dziejów starożytnego Rzymu i wydany anonimowo w 1915 przez poznańską Księgarnię Św. Wojciecha[4].

Jej imieniem nazwano odkrytą w 1855 asteroidę z głównego pasa słonecznego, skatalogowaną pod numerem 35.

Uwagi

  1. ↑ Według przekazu Diodora Sycylijskiego (Bibliotheca historica V 55,7)
  2. ↑ Tak na ogół wyobrażaną w artystycznych przedstawieniach; w istocie był to rodzaj zasłony (chusty) lub welonu (gr. kredémnon) zarzucanego na głowę (u Parandowskiego „namiotka”).
Leukotea ratująca Odyseusza – fresk Alessandro Alloriego (1580)

Przypisy

  1. ↑ Andrzej M. Kempiński: Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich. Warszawa: Iskry, 2001, s. 257. ISBN 83-207-1629-2.
  2. ↑ Lucyna Stankiewicz: Ilustrowany słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008, s. 185. ISBN 978-83-04-04768-6
  3. ↑ Por. Odyseja (przekł. J. Parandowskiego). Warszawa: Czytelnik, 1964, s. 101-104.
  4. ↑ Por. katalog Biblioteki Narodowej.

Bibliografia

  • Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Ossolineum, 2008. ISBN 978-83-04-04673-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.