Leon I Wielki
Leo I Magnus
Papież
Biskup Rzymu
Ilustracja
Data urodzenia

ok. 390 – 400

Data śmierci

10 listopada 461

Miejsce pochówku ?↗
Papież
Okres sprawowania

29 września 440–10 listopada 461

Wyznanie

chrześcijaństwo

Kościół

rzymskokatolicki

Pontyfikat

29 września 440

Święty
Leon Wielki
ojciec i doktor Kościoła
Ilustracja
Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

10 listopada[uwaga 1]
11 kwietnia
18 lutego[uwaga 2]
3 marca[uwaga 3]

Atrybuty

księga, kielich oraz orszak z półksiężycem, któremu zastępuje drogę

Patron

muzyków i śpiewaków

Leon I Wielki (łac. Leo I Magnus, cs. Swiatitiel Lew, papa Rimskij; ur. ok. 390 lub. ok. 400, zm. 10 listopada 461) – teolog, ojciec i doktor Kościoła, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, 45. papież w okresie od 29 września 440 do 10 listopada 461[1].

Życiorys

Według Liber Pontificalis pochodził z Toskanii[2]. Inne źródła podają jako miejsce urodzenia dzisiejszą Turcję i rok 400. Papież Celestyn I mianował go archidiakonem. Był doradcą kolejnych papieży i uznanym w Kościele autorytetem[2]. W 440 r., gdy przebywał jako legat w Galii, za swą bogobojność i uczoność dostąpił godności papieża rzymskiego[2]. Sprawując tę funkcję miał być prawdziwym pasterzem swego stada oraz gorliwym obrońcą czystości wiary od herezji manicheizmu i monofizytyzmu.

Poprzez legatów brał udział w osądzeniu Eutychiusza na IV Soborze Powszechnym, który odbył się w Chalcedonie w 451 r. (odegrał wtedy kluczową rolę). Pod jego istotnym wpływem, ustalono podstawy liturgii i chrystologii (zob. list dogmatyczny Tomus ad Flavianum), możliwe do zaakceptowania przez Kościoły wschodni i zachodni[2].

W następnym roku (452) siłą swego słowa podczas spotkania w Mantui[3] powstrzymał wodza Hunów Attylę od zrównania Rzymu z ziemią. Jego zdolność przekonywania okazała się równie silna w 455 r., gdy udało mu się namówić Wandalów, aby nie przelewali krwi i nie podpalali rzymskich budynków i tym samym zmniejszył straty zadane przez Genzeryka[2].

Uczynił papiestwo wiodącą siłą w chrześcijaństwie (w sensie honorowym); interweniował w sprawach kościelnych w Hiszpanii, Galii, północnej Afryce i na Bliskim Wschodzie. Zwalczał również herezje pelagianizmu, monofizytyzmu i pryscylianizmu[2]. Przyczynił się do uznania prymatu stolicy Piotrowej zarówno przez cesarza zachodniego, jak i na Wschodzie. Cesarz Walentynian III za jego pontyfikatu wydał edykt postanawiający, że jej zarządzenia muszą być uważane za prawo[4]. Ojcowie soboru chalcedońskiego, przyjmując przez aklamację papieski list dogmatyczny zawołali: „Piotr przemówił przez usta Leona”. Głosił, że rola biskupa Rzymu, jako następcy Piotra, jest w Kościele niepowtarzalna, ponieważ „jednemu tylko apostołowi powierzone zostało to, co wszystkim apostołom jest oznajmione” (kazanie 83, 2)[5].

Pozostawił po sobie posłanie do patriarchy konstantynopolitańskiego Flawiana – tzw. Tomus ad Flavianum, około sto kazań (napisanych prostym i wymownym językiem) oraz około 140 listów do różnych osób, w których znajduje się wiele interesujących obserwacji psychologicznych[2].

Teologia

Sermones

W swoim nauczaniu Leon Wielki wiele miejsca poświęcił tajemnicy natury Chrystusa, gdyż jego pontyfikat przypadł na okres dyskusji chrystologicznych po Soborze efeskim (431 r.) i w czasie Soboru chalcedońskiego (451 r.). Jego doktryna była syntezą dorobku łacińskich ojców Kościoła, zwłaszcza Tertuliana i Augustyna. Dyskutowaną w czasie sporów ponestoriańskich koncepcję współ-orzekania przymiotów tłumaczył tym, że racja jedności Chrystusa leży nie na poziomie natur, lecz osoby Zbawiciela. Jezus Chrystus jest jedną Osobą o dwóch naturach: Boskiej i ludzkiej; natury te są z sobą ściśle złączone, ale nie mieszają się z sobą, tworząc unię osobową. Najprawdopodobniej ujęcie to Leon zapożyczył od Augustyna. Chrystus narodził się najpierw z Ojca, a potem z Maryi, ale już w inny sposób, w nowym porządku. Jest zatem współistotny Ojcu, ale i współistotny ludziom. Leon akcentował to, że prawda o zbawieniu w Chrystusie jest możliwa jedynie, jeśli uzna się zjednoczenie dwóch natur we wcielonym Synu Bożym[6]. Maryja jest jego Matką-Rodzicielką i Córką-Stworzeniem zarazem. Teolodzy kościelni powoływali się na jego naukę przez wszystkie kolejne wieki, także na soborze trydenckim.

Dzieła

  • list do Flawiana, biskupa Konstantynopola, o Eutychesie (Tomus ad Flavianum), odczytany uroczyście na Soborze chalcedońskim (451) i włączony w jego akta, jako wyrażający wiarę ojców soborowych[7]
  • Indiculus (zbiór fundamentalnych prawd wiary; autorstwo wątpliwe),
  • kazania,
  • listy,
  • teksty liturgiczne.

Wbrew opiniom nie jest autorem tzw. Sakramentarza Leoniańskiego[2].

Kult

Św. Piotr Apostoł i św. Leon Wielki, fresk w kościele św. Mikołaja w Mottola

Święty Leon zmarł w 461 roku, mając ok. 70 lat. Jego relikwie znajdują się w bazylice watykańskiej (został tam pochowany jako pierwszy spośród następców św. Piotra)[1]. Kościół rzymskokatolicki nazywa go „Wielkim”.

W roku 1754 papież Benedykt XIV podniósł Leona I do godności doktora Kościoła[1]. Na Zachodzie jest dużo bardziej znany niż w Cerkwi prawosławnej.

Dzień obchodów

Jego wspomnienie liturgiczne w obrządku rzymskim obchodzone jest w dies natalis (10 listopada) według kalendarza posoborowego[8][1], a 11 kwietnia według kalendarza przedsoborowego[9].

Cerkiew prawosławna wspomina św. Leona 18 lutego/3(2) marca[uwaga 4][10], tj. 3 marca według kalendarza gregoriańskiego (2 marca w latach przestępnych, gdy luty ma 29 dni).

Użycie tekstów św. Leona Wielkiego w liturgii

Kazania Leona Wielkiego nierzadko czyta się w liturgii godzin (w matutinum według układu Brewiarza Rzymskiego lub innych brewiarzy, w godzinie czytań według układu Liturgii Godzin), w tym na niektóre uroczystości najwyższej rangi:

Patronat

Na Zachodzie uważany jest za patrona muzyków i śpiewaków.

Parafie w Polsce

W Polsce tylko dwie parafie przybrały sobie św. Leona Wielkiego jako patrona: Parafia św. Leona i św. Bonifacego w Gołdapi i Parafia św. Leona Wielkiego w Wejherowie.

Ikonografia

Ikonografia wschodnia

W ikonografii wschodniej przedstawiany jest w tradycyjnym typie świętego biskupa. Jest mężczyzną w średnim wieku, z krótką brodą i charakterystycznymi lokami na grzywce.
W dłoniach trzyma ewangelię.

Ikonografia zachodnia

W sztuce zachodniej bywa również ukazywany w papieskich szatach i tiarze lub podczas pisania.
Atrybutami są: księga, kielich oraz orszak z półksiężycem, któremu zastępuje drogę.

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: Znak, 1996, s. 28-30. ISBN 83-7006-437-X.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 John N. D. Kelly: Encyklopedia papieży. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1997, s. 66-68. ISBN 83-06-02633-0.
  3. ↑ Rudolf Fischer-Wollpert: Leksykon papieży. Kraków: ZNAK, 1990. ISBN 83-7006-069-2.
  4. ↑ Św. Leon Wielki [online], brewiarz.pl [dostęp 2018-11-10].
  5. ↑ Benedykt XVI, Św. Leon Wielki [online], opoka.org.pl [dostęp 2018-11-10] (pol.).
  6. ↑ G. Strzelczyk: Traktat o Jezusie Chrystusie. s. 345-346.
  7. ↑ Zob. Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I – Nicea I, Konstantynopol I, Efez, Chalcedon, Konstantynopol II, Konstantynopol III, Nicea II (325-787), oprac. Arkadiusz Baron, Henryk Pietras SJ, Kraków 2002, s. 196-213. ISBN 83-7097-928-9
  8. ↑ Calendarium Romanum, ex decreto sacrosancti OEcumenici Conclii Vaticani II instauratum, auctoritate Pauli Pp. VI promulgatum, Typis polyglottis Vaticanis, 1969, s. 177 (łac.).
  9. ↑ Breviarium Romanum, Pars Verna. Editio nova typica, Typis Polyglottis Vaticanis, 1949, s. 832.
  10. ↑ Kazimierz Dopierała: Księga papieży. Poznań: Pallottinum, 1996, s. 44. ISBN 83-7014-248-6.
  11. ↑ Breviarium Romanum, Tomus prior, Desclée, 1961, s. 77, 334 (łac.).
  12. ↑ Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum: Editio typica altera: I: Tempus Adventus, tempus Nativitatis, Libreria Editrice Vaticana, 1985, s. 349.
  13. ↑ Liturgia Horarum iuxta ritum Romanum: Editio typica altera: II: Tempus Quadragesimae, Sacrum Triduum Paschale, tempus paschale, Libreria Editrice Vaticana, 1986, s. 122.
  14. ↑ Breviarium Romanum, Pars Æstiva. Juxta editionem novam typicam, Desclée, 1951, s. 953.
  15. ↑ Breviarium iuxta ritum Ordinis Praedicatorum, pars prior, Romae ad s. Sabinae 1962, s. 360, 381, 404 (łac.).

Bibliografia

  • Panuś K.: Święty Leon Wielki. Kraków: Wydawnictwo WAM, 2005, s. 108. ISBN 83-7318-488-0.
  • Strzelczyk G.: Traktat o Jezusie Chrystusie. W: Praca zbiorowa: Dogmatyka. T. 1. Warszawa: Więź, 2005, s. 233-499. ISBN 83-60356-02-5.
  • Pope St. Leo I (the Great). Catholic Encyclopedia. [dostęp 2012-09-26]. (ang.).
  • Święty Leon Wielki, papież i doktor Kościoła. Brewiarz. [dostęp 2012-09-26]. (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.