Lena Żelichowska
Ilustracja
Lena Żelichowska, ok. 1931
Imię i nazwisko

Helena Żelichowska
(po mężu Norblin)

Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1910
Warszawa, Polska

Data i miejsce śmierci

28 sierpnia 1958[1]
San Francisco, Stany Zjednoczone

Zawód

aktorka

Współmałżonek

• Juliusz Stefan de la Gourdaine Norblin
• Janusz Grzędzica (zawarte w 1934)[2][3]

Lata aktywności

1926–1939

Zdzisław Karczewski i Żelichowska w filmie Szpieg w masce (1933)
Lena Żelichowska (1934)
Grób Leny Żelichowskiej i jej męża Stefana Norblina na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Lena Żelichowska, właśc. Helena Żelichowska (ur. 12 sierpnia 1910[4] w Warszawie, zm. 28 sierpnia 1958 w San Francisco) – polska aktorka filmowa, rewiowa i teatralna.

Życiorys

W wieku sześciu lat rozpoczęła naukę baletu w szkole Piotra Zajlicha. Jako nastolatka (1926-29) występowała w Teatrze Wielkim, a następnie w stołecznych teatrzykach rewiowych, m.in.: „Morskie Oko”, „Wesoły Wieczór”, „Rex”, „Hollywood”. W Teatrze Nowym występowała w 1934 roku, a od 1935 do wybuchu II wojny światowej grała w Teatrze Letnim i Cyruliku Warszawskim. W Teatrze Wielkim w Warszawie wystąpiła m.in. w roli Hawajki w sztuce Słońce w Meksyku[5].

W kinie zadebiutowała w 1933 roku, u boku Ordonki w Szpiegu w masce. Szybko zdobyła popularność, zaliczano ją do największych gwiazd filmu i teatru. Ostatnią jej rolą była gwiazda kabaretu Kamilla (Żołnierz królowej Madagaskaru), dla której tracą głowę „wszyscy” mężczyźni. Film wszedł na ekrany w czasie okupacji[6].

Tuż po wybuchu wojny ewakuowała się wraz z mężem Stefanem Norblinem do Rumunii, stamtąd przez Turcję do Iraku, następnie przebywała w Indiach (tam urodził się ich syn). Wreszcie po wojnie wyjechała do USA (w 1946 r.[7]). Nie wróciła już ani na scenę, ani do kraju. W 1947 r. złożyła wniosek o przyznanie amerykańskiego obywatelstwa[8]. Imała się różnych zajęć. Po samobójczej śmierci męża w 1952 pracowała jako manicurzystka. Zmarła 6 lat później w wieku 48 lat.

Życie prywatne

Córka Jerzego Michała Floriana Żelichowskiego i Henryki z domu Fronczyk[9][10]. Jako dwuletnia dziewczynka została oddana na wychowanie.

Żona malarza Juliusza Stefana de la Gourdaine Norblina (1892–1952) i matka wirtuoza gitary klasycznej Andrew Norblina (ur. 1944)[11].

Syn odziedziczył po niej talent muzyczny. Pierwszą gitarę tylko w połowie sfinansowała mu matka, gdyż nie było jej stać, żeby kupić synowi na urodziny wymarzony instrument. Andrew został sierotą w wieku 14 lat. Ponad sześćdziesięcioletni muzyk z czcią wspomina rodziców, nie mówi jednak po polsku[12]. Artysta wystąpił w filmie dokumentalnym o swoim ojcu: Stefan Norblin w reżyserii Roberta Ćwiklińskiego.

Prochy Leny Żelichowskiej i jej męża Stefana Norblina zostały sprowadzone do Polski i pochowane (12 października 2012) na warszawskich Starych Powązkach[13] (kwatera F/G-5-1/2)[14].

Filmografia

Spektakle teatralne

  • 1930 – Codziennie dancing, „Morskie Oko”
  • 1930 – Pieniądze dla wszystkich, „Morskie Oko”
  • 1931 – Kocha... lubi... szanuje..., teatr „Wesoły Wieczór”
  • 1932 – Banda naprzód, „8.30”
  • 1932 – Bawmy się w miłość, „Wesołe Oko”
  • 1933 – Piękna Galatea, „Banda”
  • 1933 – Zjazd gwiazd, „Rex”
  • 1933 – Ram–pam–pam, „Cyganeria”
  • 1934 – Cyganeria rozfikana, „Cyganeria”
  • 1934 – Hulaj Banda, „Stara Banda w Hollywood”
  • 1934 – Co w trawie piszczy
  • 1935 – Na jeża, „Cyrulik Warszawski”
  • 1935 – Muzyka na ulicy, „Teatr Letni w Warszawie”
  • 1936 – Ogród rozkoszy, „Cyrulik Warszawski”
  • 1936 – Król pod parasolem, „Cyrulik Warszawski”
  • 1937 – Słońce Meksyku, „Teatr Wielki”
  • 1937 – Podwójne życie panny Leny, „Wielka Rewia”
  • 1939 – Pakty i fakty

Przypisy

  1. ↑ Według California Death Index aktorka zmarła 28 sierpnia 1958 r., a nie jak podają różne źródła 14 października.
  2. ↑ Na podstawie przypisu w akcie chrztu 1844/1911 – Akta metrykalne Parafii Wszystkich Świętych w Warszawie.
  3. ↑ Zdjęcie małżonków przed kościołem Wszystkich Świętych w Warszawie, 2 kwietnia 1934 r., Narodowe Archiwum Cyfrowe [dostęp 2015-01-01].
  4. ↑ Na podstawie aktu chrztu z 16.11.1911, Akta metrykalne Parafii Wszystkich Świętych w Warszawie, akt nr 1844/1911.
  5. ↑ Lena Żelichowska. „Światowid”, s. 15, 1937. Ilustrowany Kurier Codzienny.
  6. ↑ Lena Żelichowska – Odeon Stanisława Janickiego RMF Classic [dostęp 2015-01-01].
  7. ↑ Na podstawie dokumentów linii S.S. General W.H. Gordon z 22 sierpnia 1946 r. – lista 4, pozycje nr 22÷24.
  8. ↑ Na podstawie dokumentów U.S. Naturalization Record; (skan na portalu FamilySearch).
  9. ↑ Na podstawie aktu chrztu, ojciec: Jerzy Michał Floryan Żelichowski, księgowy, lat 29; matka: Henryka Żelichowska de domo Fronczyk, lat 21; zamieszkali w Warszawie, przy ul. Marszałkowskiej 1377.
  10. ↑ „Stefan and Lena Norblin” San Francisco Chronicle, 2012-10-07 [dostęp 2012-10-19].
  11. ↑ Wywiad The Better Part – Andrew Norblin: The Journey of a Guitarist (ang.).
  12. ↑ Na podstawie wywiadu z artystą (ang.).
  13. ↑ „Dzień poświęcony pamięci Stefana Norblina i Leny Żelichowskiej” – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2012-10-19].
  14. ↑ Cmentarz Stare Powązki: NORBLINOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31].

Bibliografia

  • Internetowa Baza Filmu Polskiego
  • magazyn „Film”, nr 04 (1996) artykuł Małgorzaty Hendrykowskiej
  • Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
  • Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy. Leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
  • Tomasz Lerski: Syrena Record. Pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland’s first recording company: 1904-1939. 2004. ISBN 83-917189-0-5.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.