Lena Żelichowska, ok. 1931 | |
Imię i nazwisko |
Helena Żelichowska |
---|---|
Data i miejsce urodzenia | |
Data i miejsce śmierci | |
Zawód |
aktorka |
Współmałżonek |
• Juliusz Stefan de la Gourdaine Norblin |
Lata aktywności |
1926–1939 |
Lena Żelichowska, właśc. Helena Żelichowska (ur. 12 sierpnia 1910[4] w Warszawie, zm. 28 sierpnia 1958 w San Francisco) – polska aktorka filmowa, rewiowa i teatralna.
Życiorys
W wieku sześciu lat rozpoczęła naukę baletu w szkole Piotra Zajlicha. Jako nastolatka (1926-29) występowała w Teatrze Wielkim, a następnie w stołecznych teatrzykach rewiowych, m.in.: „Morskie Oko”, „Wesoły Wieczór”, „Rex”, „Hollywood”. W Teatrze Nowym występowała w 1934 roku, a od 1935 do wybuchu II wojny światowej grała w Teatrze Letnim i Cyruliku Warszawskim. W Teatrze Wielkim w Warszawie wystąpiła m.in. w roli Hawajki w sztuce Słońce w Meksyku[5].
W kinie zadebiutowała w 1933 roku, u boku Ordonki w Szpiegu w masce. Szybko zdobyła popularność, zaliczano ją do największych gwiazd filmu i teatru. Ostatnią jej rolą była gwiazda kabaretu Kamilla (Żołnierz królowej Madagaskaru), dla której tracą głowę „wszyscy” mężczyźni. Film wszedł na ekrany w czasie okupacji[6].
Tuż po wybuchu wojny ewakuowała się wraz z mężem Stefanem Norblinem do Rumunii, stamtąd przez Turcję do Iraku, następnie przebywała w Indiach (tam urodził się ich syn). Wreszcie po wojnie wyjechała do USA (w 1946 r.[7]). Nie wróciła już ani na scenę, ani do kraju. W 1947 r. złożyła wniosek o przyznanie amerykańskiego obywatelstwa[8]. Imała się różnych zajęć. Po samobójczej śmierci męża w 1952 pracowała jako manicurzystka. Zmarła 6 lat później w wieku 48 lat.
Życie prywatne
Córka Jerzego Michała Floriana Żelichowskiego i Henryki z domu Fronczyk[9][10]. Jako dwuletnia dziewczynka została oddana na wychowanie.
Żona malarza Juliusza Stefana de la Gourdaine Norblina (1892–1952) i matka wirtuoza gitary klasycznej Andrew Norblina (ur. 1944)[11].
Syn odziedziczył po niej talent muzyczny. Pierwszą gitarę tylko w połowie sfinansowała mu matka, gdyż nie było jej stać, żeby kupić synowi na urodziny wymarzony instrument. Andrew został sierotą w wieku 14 lat. Ponad sześćdziesięcioletni muzyk z czcią wspomina rodziców, nie mówi jednak po polsku[12]. Artysta wystąpił w filmie dokumentalnym o swoim ojcu: Stefan Norblin w reżyserii Roberta Ćwiklińskiego.
Prochy Leny Żelichowskiej i jej męża Stefana Norblina zostały sprowadzone do Polski i pochowane (12 października 2012) na warszawskich Starych Powązkach[13] (kwatera F/G-5-1/2)[14].
Filmografia
- 1939/1940: Żołnierz królowej Madagaskaru jako Kamilla
- 1938: Sygnały jako Marta Wrońska
- 1938: Granica jako Justyna Bogutówna
- 1937: Ty, co w Ostrej świecisz Bramie jako Irma
- 1937: Parada Warszawy
- 1937: O czym marzą kobiety jako Lena Kort
- 1937: Dyplomatyczna żona jako Inez de Costello
- 1937: Dorożkarz nr 13 jako Krystyna, córka Tarskiej
- 1936: Tajemnica panny Brinx jako Ketty Brinx
- 1936: Róża jako Maria Daniłowska
- 1936: Jego wielka miłość jako Ludwika, żona Kurczka
- 1936: Barbara Radziwiłłówna jako faworyta królewska
- 1934: Czarna perła jako Rena Torn
- 1933: Szpieg w masce jako agentka kontrwywiadu polskiego
- 1932: film reklamowy polskiego Fiata 508, jako klientka stacji benzynowej
Spektakle teatralne
- 1930 – Codziennie dancing, „Morskie Oko”
- 1930 – Pieniądze dla wszystkich, „Morskie Oko”
- 1931 – Kocha... lubi... szanuje..., teatr „Wesoły Wieczór”
- 1932 – Banda naprzód, „8.30”
- 1932 – Bawmy się w miłość, „Wesołe Oko”
- 1933 – Piękna Galatea, „Banda”
- 1933 – Zjazd gwiazd, „Rex”
- 1933 – Ram–pam–pam, „Cyganeria”
- 1934 – Cyganeria rozfikana, „Cyganeria”
- 1934 – Hulaj Banda, „Stara Banda w Hollywood”
- 1934 – Co w trawie piszczy
- 1935 – Na jeża, „Cyrulik Warszawski”
- 1935 – Muzyka na ulicy, „Teatr Letni w Warszawie”
- 1936 – Ogród rozkoszy, „Cyrulik Warszawski”
- 1936 – Król pod parasolem, „Cyrulik Warszawski”
- 1937 – Słońce Meksyku, „Teatr Wielki”
- 1937 – Podwójne życie panny Leny, „Wielka Rewia”
- 1939 – Pakty i fakty
Przypisy
- ↑ Według California Death Index aktorka zmarła 28 sierpnia 1958 r., a nie jak podają różne źródła 14 października.
- ↑ Na podstawie przypisu w akcie chrztu 1844/1911 – Akta metrykalne Parafii Wszystkich Świętych w Warszawie.
- ↑ Zdjęcie małżonków przed kościołem Wszystkich Świętych w Warszawie, 2 kwietnia 1934 r., Narodowe Archiwum Cyfrowe [dostęp 2015-01-01].
- ↑ Na podstawie aktu chrztu z 16.11.1911, Akta metrykalne Parafii Wszystkich Świętych w Warszawie, akt nr 1844/1911.
- ↑ Lena Żelichowska. „Światowid”, s. 15, 1937. Ilustrowany Kurier Codzienny.
- ↑ Lena Żelichowska – Odeon Stanisława Janickiego RMF Classic [dostęp 2015-01-01].
- ↑ Na podstawie dokumentów linii S.S. General W.H. Gordon z 22 sierpnia 1946 r. – lista 4, pozycje nr 22÷24.
- ↑ Na podstawie dokumentów U.S. Naturalization Record; (skan na portalu FamilySearch).
- ↑ Na podstawie aktu chrztu, ojciec: Jerzy Michał Floryan Żelichowski, księgowy, lat 29; matka: Henryka Żelichowska de domo Fronczyk, lat 21; zamieszkali w Warszawie, przy ul. Marszałkowskiej 1377.
- ↑ „Stefan and Lena Norblin” San Francisco Chronicle, 2012-10-07 [dostęp 2012-10-19].
- ↑ Wywiad The Better Part – Andrew Norblin: The Journey of a Guitarist (ang.).
- ↑ Na podstawie wywiadu z artystą (ang.).
- ↑ „Dzień poświęcony pamięci Stefana Norblina i Leny Żelichowskiej” – Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego [dostęp 2012-10-19].
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: NORBLINOWIE, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-31] .
Bibliografia
- Internetowa Baza Filmu Polskiego
- magazyn „Film”, nr 04 (1996) artykuł Małgorzaty Hendrykowskiej
- Ludwik Sempoliński: Wielcy artyści małych scen. Warszawa: Czytelnik, 1977.
- Zbigniew Adrjański: Kalejdoskop estradowy. Leksykon polskiej rozrywki 1944–1989 : artyści, twórcy, osobistości. Warszawa: Bellona, 2002. ISBN 83-11-09191-9.
- Tomasz Lerski: Syrena Record. Pierwsza polska wytwórnia fonograficzna = Poland’s first recording company: 1904-1939. 2004. ISBN 83-917189-0-5.
Linki zewnętrzne
- Lena Żelichowska w bazie IMDb (ang.)
- Lena Żelichowska w bazie Filmweb
- Lena Żelichowska w bazie filmpolski.pl
- Lena Żelichowska, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby). [dostęp 2021-04-09] .
- artykuł o Andrew Norblinie (syn aktorki). svcn.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-30)]. (ang.).
- Lena Żelichowska na zdjęciach w bazie Filmoteki Narodowej „Fototeka”
- Lena Żelichowska w bazie Filmoteki Narodowej „Nitrofilm”
- Lena Żelichowska na zdjęciach w bibliotece Polona