Kuźmina
wieś
Ilustracja
Zabytkowa cerkiew; obecnie kościół MB Nieustającej Pomocy
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

przemyski

Gmina

Bircza

Liczba ludności (2011)

400[1][2]

Strefa numeracyjna

16

Kod pocztowy

37-740[3]

Tablice rejestracyjne

RPR

SIMC

0599310[4]

Położenie na mapie gminy Bircza
Mapa konturowa gminy Bircza, na dole znajduje się punkt z opisem „Kuźmina”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Kuźmina”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Kuźmina”
Położenie na mapie powiatu przemyskiego
Mapa konturowa powiatu przemyskiego, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Kuźmina”
Ziemia49°36′56″N 22°25′42″E/49,615556 22,428333[5]

Kuźmina – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie przemyskim, w gminie Bircza[6][4]. Leży na Pogórzu Przemyskim.

Do 1954 istniała gmina Kuźmina. W latach 1954-1959 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kuźmina, po jej zniesieniu w gromadzie Leszczawa Dolna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

W Kuźminie znajduje się najgłębszy w Polsce otwór wiertniczy "Kuźmina-1", o głębokości 7541 m. Był to otwór badawczy, mający na celu zbadanie budowy geologicznej Karpat. Do krystalicznego podłoża dowiercono się na głębokości ponad 7300 m.

Części wsi

Integralne części wsi Kuźmina[6][4]
SIMCNazwaRodzaj
0599327Chałupkiczęść wsi
0599333Dolny Koniecczęść wsi
0599340Górny Koniecczęść wsi
0599356Kiczoraczęść wsi
0599362Rzekiczęść wsi

Historia

Pierwsza wzmianka o Kuźminie pochodzi z 1497; następna, z 1500. Pierwszą cerkiew zbudowano w 1526. W XIX w. wieś należała do Pieciorowskich. W połowie i pod koniec XIX wieku właścicielem posiadłości tabularnej w Kuźminie był Ryszard Pieściorowski[7][8]. Na wschód od wsi znajdują się fragmenty fortyfikacji dworskich. Pod koniec XIX w. wieś dzieliła się na cztery części: Kuźminę Górną, Margel, Kiczerę i Kamionkę zwaną również Wapienisko. W 1938 wieś była widownią kilkudniowych starć ludności ukraińskiej z Kuźminy i okolic, walczącej o odebraną im cerkiew, z Polakami. Po kilku dniach starć sytuację opanowały oddziały żandarmerii ściągnięte z Dobromila, Sanoka i Przemyśla. Kilkadziesiąt osób, w tym kobiety i dzieci, zostało pobitych, a kilka zakatowano na śmierć. Cerkiew została przez władze polskie zamknięta, a udostępniły ją z powrotem wiernym dopiero okupacyjne władze niemieckie w 1941.

W II Rzeczypospolitej wieś położona powiecie dobromilskim województwa lwowskiego. 23 października 1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zaatakowali wieś. W obronie ludności cywilnej zginęło 10 żołnierzy Wojska Polskiego. Atak został odparty, ale w październiku i listopadzie tegoż roku banderowcy zamordowali tu 19 Polaków[9].

Z Kuźminy pochodził Władysław Solarz[10].

Kuźmina w 1929

  • Właściciel ziemski: Neuman Wład. (307 ha)
  • Lasy-eksploatacja: Sontag H.
  • Kowal: Kozioł F.
  • Różne towary: Roth G., Śliwka L.
  • Tartak: Langman Ch.
  • Wyszynk trunków: Langman Ch.

Wyznania

Katolicy obrządku wschodniego

W Kuźminie znajduje się drewniana cerkiew św. Dymitra, zbudowana w 1814 fundacji Woźniaków. W 1880 kościół liczył 90 wiernych, msze odbywały się nieregularnie. Do 1926 cerkiew podlegała greckokatolickiej parafii w Leszczawie Górnej, a potem parafii greckokatolickiej w Krecowie, po wojnie użytkowana przez rzymskich katolików jako kościół parafialny pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy[11].

Katolicy obrządku łacińskiego

W 1880 parafia łacińska w Tyrawie liczyła 560 wiernych z Kuźminy.

Demografia

  • 1785 mieszkało tu 103 grekokatolików, 265 rzymskich katolików i 5 Żydów.
  • 1840 i w 1859 - 250 grekokatolików,
  • 1880 - 560 katolików, 90 grekokatolików
  • 1899 - 144 grekokatolików,
  • 1926 - 320 grekokatolików
  • 1929 - 924 mieszkańców
  • 1938 - 246 grekokatolików.
    • (brak danych o innych mieszkańcach, do uzupełnienia)

Transport

Przypisy

  1. ↑ Wieś Kuźmina w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-04-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-04-07].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych. Poczta Polska S.A., styczeń 2013. s. według wyboru. [dostęp 2014-03-09].
  4. 1 2 3 TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 65842
  6. 1 2 Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w królestwie Galicyi i Lodomeryi jakoteż w wielkim księstwie Krakowskiem i księstwie Bukowińskiem, pod względem politycznej i sądowej organizacyi kraju wraz z dokładnem oznaczeniem parafii, poczt i właścicieli tabularnych, ułożony porządkiem abecadłowym. Lwów: Karol Wild, 1855, s. 107.
  8. ↑ Obwieszczenie. „Gazeta Lwowska”, s. 10, Nr 264 z 19 listopada 1893.
  9. ↑ Szczepan Siekierka, Henryk Komański, Krzysztof Bulzacki, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 133, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897.
  10. ↑ Józef Ząbkiewicz. Drogi zwycięstwa. „Gazeta Sanocka – Autosan”, s. 4, Nr 11 (338) z 10-20 kwietnia 1985. Sanocka Fabryka Autobusów.
  11. ↑ Parafia na stronie diecezji. [dostęp 2017-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-25)].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.