Krytonosek czarny
Scytalopus alvarezlopezi
Stiles, Laverde-R. & Cadena, 2017
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

krytonosowate

Podrodzina

krytonoski

Rodzaj

Scytalopus

Gatunek

krytonosek czarny

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]

Zasięg występowania
Mapa występowania

Krytonosek czarny[2] (Scytalopus alvarezlopezi) – gatunek małego ptaka z rodziny krytonosowatych (Rhinocryptidae). Jest endemitem Kolumbii występującym w Andach w zachodniej części kraju. W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN klasyfikowany jest jako gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened).

Systematyka

Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali F. Gary Stiles, Oscar Laverde-R. i Carlos Daniel Cadena w 2017 roku na łamach „The Auk”, nadając mu nazwę Scytalopus alvarezlopezi. Autorzy opisali gatunek w oparciu o dwa okazy samców (samicy nie znaleziono), a jako miejsce typowe podali Alto de Pisones w gminie Mistrató w departamencie Risaralda w Kolumbii[3][4]. Od spokrewnionych kolumbijskich gatunków z rodzaju Scytalopus odróżniać je miała pieśń i mitochondrialny DNA, z kolei różnice w upierzeniu były subtelne[3]. W 2018 roku South American Classification Committee (SACC) zaakceptował Scytalopus alvarezlopezi jako nowy gatunek[5]. Krytonosek czarny jest gatunkiem monotypowym[6][7].

Etymologia

  • Scytalopus: gr. σκυταλη skutalē lub σκυταλον skutalon „kij, pałka”; πους pous, ποδος podos „stopa”[8].
  • alvarezlopezi: na cześć kolumbijskiego ornitologa prof. Humberto Álvarez-López (ur. 1943)[9].

Morfologia

Mały ptak o czarnym dziobie z dwukolorowym wnętrzem, bladoróżowobiałą częścią środkową i językiem oraz czarnymi bokami i końcem języka. Nogi i stopy ciemnobrązowe, podeszwy ciemnoszarobrązowe. Tęczówki ciemnobrązowe. Samiec jest prawie jednolicie czarny, tylko na skrzydłach i zadzie lekko zabarwiony na brązowo. Podbródek i gardło nieco jaśniejsze, od ciemnoszarego do czarnoszarego, reszta dolnych części ciała czarniawo-szarawa z brązowym odcieniem. Choć samica nie została jeszcze opisana, ocenia się, że występuje niewielki dymorfizm płciowy[10]. Szczegółowe wymiary na podstawie[3][10]:

Samiec
Masa ciała (g) 24,0–25,4
Długość ogona (mm) 38,9–39,6
Długość dzioba (mm) 15,6–15,9
Długość skrzydła (mm) 53,9–54,6
Skok (mm) 22,2–22,6

Zasięg występowania

Krytonosek czarny występuje tylko na pacyficznych stokach kolumbijskich Andów od zachodniego Chocó na południe do południowo-zachodniej części Valle del Cauca. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 26,7 tys. km², występuje prawdopodobnie w 6–10 populacjach, występuje w zakresie wysokości od 1350 do 2200 m n.p.m.[11][10]

Ekologia i zachowanie

Jego głównym habitatem jest gęsty podszyt pierwotnych lasów mglistych, głównie w wąwozach i na zboczach. Bardzo mało wiadomo o diecie tego gatunku. W żołądkach dwóch złowionych egzemplarzy, w tym holotypu, znaleziono szczątki stawonogów, m.in. chrząszczy i pająka[10]. Długość pokolenia jest określona na 3,1 lat[11].

Rozmnażanie

Niewiele wiadomo o rozmnażaniu tego gatunku.

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN od 2019 roku krytonosek czarny jest uznawany za gatunek bliski zagrożenia (NT, ang. Near Threatened)[1]. Wielkość populacji nie została oszacowana, jednak na podstawie szacunków dla siostrzanego gatunku o podobnych wymaganiach – krytonoska ekwadorskiego (Scytalopus robbinsi) – populacja krytonoska czarnego może wahać się od 20 tys. do niecałych 50 tys. dorosłych osobników. Trend populacji jest określony jako spadkowy[11].

Przypisy

  1. 1 2 Scytalopus alvarezlopezi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  2. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Scytalopodinae Müller,J, 1846 - krytonoski (wersja: 2020-07-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-04-16].
  3. 1 2 3 F. Gary Stiles, Oscar Laverde-R., Carlos Daniel Cadena, A new species of tapaculo (Rhinocryptidae: Scytalopus) from the Western Andes of Colombia, „The Auk”, 134 (2), 2017, s. 377–392, DOI: 10.1642/AUK-16-205.1 (ang.).
  4. ↑ Denis Lepage, Tatama Tapaculo Scytalopus alvarezlopezi [online], Avibase [dostęp 2024-02-15] (ang.).
  5. ↑ Gary Stiles, Proposal (803) to South American Classification Committee Recognize the newly described Scytalopus alvarezlopezi [online], South American Classification Committee, 2018 [dostęp 2024-04-16].
  6. ↑ HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 8.1 [online], styczeń 2024 [dostęp 2024-04-13].
  7. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v14.1). [dostęp 2024-04-15]. (ang.).
  8. ↑ Scytalopus, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-15] (ang.).
  9. ↑ alvarezlopezi, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2024-04-13] (ang.).
  10. 1 2 3 4 Guy M. Kirwan: Tatama Tapaculo Scytalopus alvarezlopezi, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2024-04-15]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  11. 1 2 3 Species factsheet: Scytalopus alvarezlopezi [online], BirdLife International, 2024 [dostęp 2024-04-16] (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.